Ποιος ήταν ο Πόντιος Πιλάτος;

Τα γεγονότα που προηγήθηκαν της θανάτωσης του Ιησού αλλά και η ίδια η σταύρωση παραείναι γνωστά σε όλους μας για να περιγραφούν αναλυτικά. Αρκεί να αναφέρουμε ότι στην περίπτωση του Ιησού, ο Πιλάτος όσο σκληρός κι αν ήταν προς τους Εβραίους, διέκρινε ότι δεν είχε παραβιάσει κανέναν ρωμαϊκό νόμο ο θεάνθρωπος και γι’ αυτό δεν είχε καμία πρόθεση να τον καταδικάσει σε θάνατο: 

«Δεν βρίσκω κανένα έγκλημα σε αυτό τον άνθρωπο», είπε ο Πιλάτος, όπως μας αναφέρουν οι Ιωάννης και Λουκάς .

Υπέκυψε όμως για να ευαρεστήσει τους αρχιερείς του Ναού, που ήταν εξάλλου οι μόνοι συνεργάτες του στην άσκηση της εξουσίας. Η υπόθεση του Ιησού από τη Ναζαρέτ ήταν εξάλλου γι’ αυτόν μια μη ρωμαϊκή διαμάχη μεταξύ του βάρβαρου λαού και δεν είχε σκοπό να ξεσηκώσει για άλλη μια φορά τη μήνη του πλήθους, η οποία εκδηλωνόταν όπως ξέρουμε με συχνότατες εξεγέρσεις. 

Ο Πιλάτος δεν ήθελε μερικές ακόμα μαύρες σελίδες στην περιπετειώδη διακυβέρνησή του στην Ιουδαία και οσμιζόταν νέες κοινωνικές αναταραχές, γι’ αυτό και ένιψε τελικά τας χείρας του. Άποψη είχε, τη διάθεση να την υπερασπιστεί μέχρι τέλους δεν είχε.

Ήταν όμως και το άλλο: 

οι προηγούμενες πάρα πολλές διαμάχες του Πιλάτου με τους ιουδαίους είχαν αμαυρώσει την υπόληψή του ενώπιον του Τιβέριου, ο οποίος ήταν διαβόητος για την αυστηρότητα με την οποία αντιμετώπιζε τους ανεπαρκείς κυβερνήτες του. Ο Πιλάτος φέρεται να προσπάθησε να μεταβιβάσει την υπόθεση του Ιησού στον Ηρώδη Αντύπα, περιφερειακό διοικητή της Γαλιλαίας. 

Όταν απέτυχε αυτή η απόπειρα, ο έπαρχος προσπάθησε να βάλει εκείνους που είχαν συγκεντρωθεί έξω από το ανάκτορό του να ζητήσουν οι ίδιοι την απελευθέρωση του Ιησού, αν και το πλήθος απαίτησε όπως ξέρουμε την απελευθέρωση του Βαραββά.

Ο Πιλάτος έβαλε τη σταδιοδρομία του πάνω από τη συνείδησή του και τη δικαιοσύνη. Ζήτησε να του φέρουν νερό, έπλυνε τα χέρια του και δήλωσε πως ήταν αθώος για τη θανατική καταδίκη που είχε μόλις επιβάλει. Αν και πίστευε ότι ο Ιησούς ήταν αθώος..

Η εκτέλεση του Ιησού από τη Ναζαρέτ φαίνεται ότι πέρασε στα ψιλά της διακυβέρνησης του Πιλάτου στην Ιουδαία και ήταν επόμενο ένα ακόμη περιστατικό που θα προσυπέγραφε το τέλος των ημερών του στην ρωμαϊκή επαρχία. Έχοντας ήδη στο μητρώο του μια σειρά από σκληρές και προκλητικές αποφάσεις για τις παραδοσιακές ιουδαϊκές αρχές αλλά και αρκετές βιαιοπραγίες κατά του λαού, το ποτήρι είχε ήδη γεμίσει.

Η σταγόνα που θα τα άλλαζε όλα ήρθε το 36 π.Χ., με τη λεγόμενη Επανάσταση των Σαμαρειτών. Άλλος ένας άντρας εμφανίστηκε ως Μεσσίας και κάλεσε τους Σαμαρείτες να τον ακολουθήσουν στα βουνά. Ήταν άλλο ένα κίνημα που αντιμετώπιζε ο Πιλάτος στην Ιουδαία, αν και πλέον η σκληρότητά του δεν είχε όρια: ο έπαρχος κατέφτασε στο χωριό στους πρόποδες του όρους με χιλιάδες βαριά οπλισμένους στρατιώτες και στη μάχη που ακολούθησε οι ρωμαίοι λεγεωνάριοι κατέσφαξαν εκατοντάδες. Ο Πιλάτος αιχμαλώτισε τους επιζώντες και εκτέλεσε τους πρωταίτιους.

Το συμβούλιο των Σαμαρειτών απευθύνθηκε στον λεγάτο της Συρίας, Λούκιο Βιτέλιο, ζητώντας δικαιοσύνη τόσο για τις βιαιοπραγίες του Πιλάτου κατά άοπλων αντρών και τις ατασθαλίες του όσο και για την προσβολή των θρησκευτικών τους αισθημάτων. Ο Βιτέλιος διέταξε λοιπόν τον Πιλάτο να επιστρέψει στη Ρώμη για να δικαστεί και όταν έφτασε τελικά ο επίτροπος στην Αιώνια Πόλη (37 μ.Χ.), πληροφορήθηκε τον θάνατο του Τιβέριου και την ανάληψη της εξουσίας από τον Καλιγούλα.

Ο νέος αυτοκράτορας εξόρισε ατιμωτικά τον Πιλάτο στη Γαλατία, όπου και φέρεται να έδωσε τέλος στη ζωή του, σύμφωνα με μερικές πηγές. Αν και τα αδιάσειστα ιστορικά στοιχεία δεν είναι επαρκή, καθώς κανείς από τους συγχρόνους του δεν ασχολήθηκε σοβαρά με τον Πιλάτο.

Κι έτσι ο θάνατός του γύρω στο 39 μ.Χ. συνεχίζει να καλύπτεται από μυστήριο. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι ο Καλιγούλας εκτέλεσε τελικά τον πρώην έπαρχο της Ιουδαίας στην εξορία του, ενώ αλλού αναφέρεται ότι ο Πιλάτος αυτοκτόνησε στη Ρώμη και το σώμα του ρίχτηκε στον Τίβερη ποταμό. Χριστιανικές πηγές τον θέλουν να μεταστρέφεται στον χριστιανισμό και να αγιοποιείται τελικά (αγιοποιήθηκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αιθιοπίας ήδη από τον 6ο αιώνα μ.Χ. όπως επίσης και η γυναίκα του).

Όποια κι αν είναι η αλήθεια για τη ζωή και το τέλος του φοβερού έπαρχου της Ιουδαίας, ένα είναι αναμφισβήτητο: ο Πόντιος Πιλάτος υπήρξε. Κατά τη διάρκεια ανασκαφής στην Ιταλία το 1961, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως μια επιγραφή σε ασβεστόλιθο που φέρει το όνομα του Πόντιου Πιλάτου (στα λατινικά) και τον συνδέει με τη βασιλεία του Τιβέριου.