Τι ισχύει για τις προσεχείς εκλογές-Με λίστα και όχι με σταυροδοσία η ψηφοφορία

Η πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα μετά την υποβολή παραίτησης από τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας προβλέπονται από το άρθρο 37 παράγραφο 3 και το άρθρο 40 του Συντάγματος.

Ο Προκόπης Παυλόπουλος θα ξεκινήσει τη διαδικασία των διερευνητικών εντολών με τους αρχηγούς των τριών πρώτων σε κοινοβουλευτική δύναμη κομμάτων, προτού διορίσει έναν από τους επικεφαλής των τριών ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας ως προσωρινό υπηρεσιακό πρωθυπουργό. Ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ήδη ότι θα επιστρέψει αμέσως την διερευνητική εντολή.

Το άρθρο 37 παράγραφος 3 του Συντάγματος προβλέπει αναλυτικά: «Aν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα (σ.σ. του σχηματισμού κυβέρνησης από το κόμμα, το οποίο διαθέτει στη Bουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών) ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Kάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες. Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, επιδιώκει το σχηματισμό Kυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή».

Επίσης, βάσει του άρθρου 40 παρ. 3, του Συντάγματος, «το διάταγμα διάλυσης της Bουλής, προσυπογραμμένο στην περίπτωση της προηγούμενης παραγράφου από το Yπουργικό Συμβούλιο, πρέπει να περιλαμβάνει συγχρόνως την προκήρυξη εκλογών μέσα σε τριάντα ημέρες και τη σύγκληση της νέας Bουλής μέσα σε άλλες τριάντα ημέρες από τις εκλογές».

Η παράγραφος που ακολουθεί στο ίδιο άρθρο (αρθ. 40 παρ. 4) προβλέπει πως «η Bουλή που εκλέχθηκε μετά τη διάλυση της προηγούμενης δεν μπορεί να διαλυθεί πριν περάσει ένα έτος αφότου άρχισε τις εργασίες της, εκτός από τις περιπτώσεις του άρθρου 37 παράγραφος 3» (σ.σ. την αδυναμία δηλ. σχηματισμού κυβέρνησης μετά από τις τρεις διερευνητικές εντολές).

Βάσει του εκλογικού νόμου και λόγω του ότι δεν έχουν συμπληρωθεί 18 μήνες από την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση (25 Ιανουαρίου) οι εκλογές θα γίνουν με λίστα και όχι με «σταυρό» προτίμησης.

Τι γίνεται σε περίπτωση που δεν σχηματιστεί Κυβέρνηση - πρόωρες εκλογές

Η προοπτική των πρόωρων εκλογών ήταν πολύ πιθανή και έγινε πραγματικότητα. Ο νόμος ορίζει ότι σε περίπτωση πρόωρων εκλογών, οι οποίες διενεργούνται μέσα σε δεκαοκτώ μήνες από τις προηγούμενες, αυτές δεν γίνονται με σταυρό προτίμησης, αλλά με δεσμευμένους συνδυασμούς (λίστες) όπως έγινε δηλαδή και κατά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου 2012, οι οποίες διενεργήθηκαν μέσα σε ενάμιση μήνα από τις προηγούμενες, αυτές της 6ης Μαΐου 2012.

Οι κύριες διαφορές του συστήματος των δεσμευμένων συνδυασμών (λιστών) από αυτό των σταυρών προτίμησης είναι οι εξής:

Στις δηλώσεις κατάρτισης των συνδυασμών, οι οποίες απευθύνονται προς τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και βάσει των οποίων ενεργείται η ανακήρυξή τους από τον Άρειο Πάγο, οι υποψήφιοι αναγράφονται κατά τη σειρά που καθορίζει ο εκλογικός σχηματισμός (κόμμα, συνασπισμός κομμάτων ή συνασπισμός μεμονωμένων) και όχι αλφαβητικά.

Δε σημειώνεται από τους εκλογείς σταυρός προτίμησης υπέρ υποψηφίου.

Οι έδρες που παραχωρούνται σε κάθε συνδυασμό καταλαμβάνονται από τους υποψηφίους αυτού σύμφωνα με τη σειρά που έχουν προταθεί στη δήλωση κατάρτισης του συνδυασμού και ανακηρυχθεί από τον Άρειο Πάγο και όχι κατά τη σειρά των σταυρών προτίμησης καθενός.

Οι αναπληρωματικοί (επιλαχόντες) ανακηρύσσονται κατά τη σειρά που έχουν προταθεί στη δήλωση κατάρτισης του συνδυασμού και ανακηρυχθεί από τον Άρειο Πάγο και όχι κατά τη σειρά των ψήφων προτίμησης καθενός.