Τι προσπαθεί να κάνει το Υπουργείο με το νέο νόμο για τα μεταπτυχιακά;

του Ιωάννη Νικολάου* , CNN Greece

Το Υπουργείο Παιδείας έχει βγάλει σε δημόσια διαβούλευση ένα Σχέδιο Νόμου για τον Δεύτερο (Μεταπτυχιακά) και Τρίτο (Διδακτορικά) κύκλο σπουδών. Όσοι με γνωρίζουν προσωπικά, ξέρουν ότι εκνευρίζομαι δύσκολα (ή μάλλον σχεδόν ποτέ). Αυτό όμως το Σχέδιο Νόμου με έχει βγάλει, όπως και πολλούς άλλους, «έξω από τα ρούχα μου». Γιατί; Πολλοί, ειδικά οι μη σχετικοί με την 3-βάθμια εκπαίδευση, θα πουν, όπως είπε και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, κος Π. Καμμένος στην Βουλή, ότι οι πανεπιστημιακοί γκρινιάζουν που «πλούτισαν» επειδή τους κόβονται «προνόμια». Η αλήθεια όμως είναι αλλού. Θα εστιαστώ εδώ κυρίως στο θέμα των μεταπτυχιακών και όχι των διδακτορικών, το οποίο επίσης έχει πολλά προβλήματα.

Δύο είναι τα βασικά προβλήματα, αλλά όχι τα μοναδικά, που δημιουργεί το σχέδιο νόμου για τα Πανεπιστήμια/ΑΤΕΙ. Το πρώτο αναφέρεται στους πόρους των μεταπτυχιακών, οι οποίοι θα πρέπει να καλύπτονται από δημόσιους πόρους ή από δωρεές, χορηγίες κλπ, αλλά όχι από δίδακτρα (εκτός αν εγκρίνει το Υπουργείο ένα «τέλος εγγραφής» το οποίο δεν θα υπερβαίνει το τριπλάσιο του εκάστοτε νομοθετικά οριζόμενου κατώτατου ακαθάριστου μηνιαίου μισθού. Αλήθεια, γιατί τριπλάσιου και όχι διπλάσιου ή πενταπλάσιου;;;;). 

Αναρωτιέμαι, αν αυτός/ή που συνέγραψε το νομοσχέδιο ζει στην Ελλάδα, αν βλέπει ειδήσεις, αν γενικά έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα. Σε ένα μικρό πανεπιστήμιο, όπως αυτό που λειτουργώ εγώ, ο ετήσιος προϋπολογισμός του έχει μειωθεί στο 1/3 από το 2008. Τα μεταπτυχιακά μας συνεισφέρουν ετησίως το 35% των εσόδων τους στην λειτουργία του Ιδρύματος (του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών) και έτσι έχουμε καθαρά κτήρια, ηλεκτροφωτισμένα, με θέρμανση, με χαρτί να βγάλουμε φωτοτυπίες, κλπ. 

Θα μπορέσει το Δημόσιο να καλύψει αυτά τα έσοδα; Πώς; Με τι λεφτά; Μήπως με τα έσοδα από την πώληση των συχνοτήτων των καναλιών; Και ποιος φορέας δημόσιος ή ιδιωτικός θα δώσει χορηγίες αυτή την εποχή; Στο ΟΠΑ μόνο 300 εργαζόμενοι τουλάχιστον θα κινδυνέψουν άμεσα με απώλεια της θέσης τους. Και αυτή την στιγμή εργάζονται χωρίς να επιβαρύνουν τα δημόσια ταμεία. Επιπλέον, ο νομοθέτης δεν αναφέρει τίποτα σχετικά με τα προγράμματα μερικής φοίτησης, τα οποία παρακολουθούν εργαζόμενοι στην διάρκεια του Σαββατοκύριακου ή απογεύματα. Το θεωρεί δίκαιο, για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος φοιτητής που συχνά επιδοτείται από την εταιρεία του για να παρακολουθήσει ένα μεταπτυχιακό να «επιδοτείται» ουσιαστικά η φοίτησή του από δημόσιους πόρους;

Ένα δεύτερο βασικό πρόβλημα έχει να κάνει με το πλαφόν στις αμοιβές των καθηγητών για διδασκαλία στα μεταπτυχιακά, το οποίο ορίζει ως το 20% των ακαθάριστων αποδοχών της βαθμίδας τους. Πώς αποφάσισε άραγε αυτό το πλαφόν ο εισηγητής του νόμου; Έχει κάποια στοιχεία/δεδομένα; Γιατί 20% και όχι 10% ή 80%; Τώρα υπάρχει ήδη πλαφόν στις αμοιβές. Ένας καθηγητής πληρώνεται για τα μεταπτυχιακά μαθήματα που διεξάγει, μόνο αν και εφόσον έχει καλύψει τον διδακτικό του φόρτο, που είναι υποχρεωμένος από τον νόμο, και δεν μπορεί να ξεπεράσει αυτό το πλαφόν, το οποίο είναι στο διπλάσιο του μισθού του. 

Μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός καθηγητών φτάνουν αυτό το πλαφόν. Σε μεγάλα πανεπιστημιακά τμήματα, με μεγάλο αριθμό διδασκόντων (π.χ. Ιατρικές ή Πολυτεχνικές σχολές), οι διδάσκοντες δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να διδάξουν δωρεάν σε μεταπτυχιακά, γιατί δεν καλύπτουν το διδακτικό τους φόρτο. Ένας πανεπιστημιακός όμως που διδάσκει 4-5 προπτυχιακά μαθήματα, γιατί να πρέπει να διδάσκει ΚΑΙ στα μεταπτυχιακά χωρίς αμοιβές; Απλά δεν θα το κάνει ή θα το κάνει αφήνοντας προπτυχιακά μαθήματα...

Η συγκεκριμένη πρόταση νόμου, κατά την γνώμη μου, βλάπτει άμεσα την αυτονομία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αν πραγματικά το Υπουργείο θέλει να βάλει τάξη, όπως ισχυρίζεται, στην 3βάθμια εκπαίδευση, μπορεί να κάνει κάτι πολύ απλό... να υποχρεώσει όλα τα μεταπτυχιακά να περάσουν πραγματικές διαδικασίες αξιολόγησης (όχι μόνο από την ΑΔΙΠ, αλλά από διεθνείς οργανισμούς).

Δείτε εδώ την πρόσφατη ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σχετικά με το σχέδιο νόμου όπου περιγράφονται αναλυτικά τα προβλήματα που θα δημιουργήσει στα πανεπιστήμια ο νόμος εφόσον εφαρμοστεί, και εδώ το ψήφισμα με συλλογή υπογραφών ενάντια στην υποβάθμιση και κατάργηση των μεταπτυχιακών.

*Ο Ιωάννης Νικολάου είναι Αναπληρωτής Καθηγητής και Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών στην Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ).