Κουσκουβέλης: Η Τουρκία πρέπει να υφίσταται κόστος

Λευκωσία: Η Τουρκία πρέπει να υφίσταται κόστος για τη συμπεριφορά της, δηλώνει ο καθηγητής Διεθνών σχέσεων, Ηλίας Κουσκουβέλης. 

Σε συνέντευξή του στον «Φ» και σχολιάζοντας την τακτική των εντάσεων που υιοθετεί η Άγκυρα στο Αιγαίο, ανέφερε πως η Τουρκία επιλέγει αυτή την οδό καθώς δεν έχει κόστος. 

Ως απάντηση σε αυτές τις ενέργειες θα πρέπει να γίνονται κινήσεις χαμηλού κόστους και ρίσκου, αλλά υψηλής απόδοσης.

Ο καθηγητής Κουσκουβέλης εκτιμά πως η Τουρκία δεν θα προκαλέσει θερμό επεισόδιο, χωρίς να αποκλείει οτιδήποτε, καθώς έχει άλλα ανοικτά μέτωπα (Κούρδους και τζιχαντιστές). Τονίζει δε πως στη θεωρία της Στρατηγικής η άμυνα θεωρείται πιο εύκολη από την επίθεση, και ο επιτιθέμενος πρέπει να υπερέχει στο πολλαπλάσιο από τον αμυνόμενο.

Ο Ηλίας Κουσκουβέλης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Κοσμήτορας, Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Αμυντικών Αναλύσεων (idea.uom.gr), πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (twitter: @kouskouvelis).

Η Τουρκία επέλεξε την τακτική των εντάσεων και την κλιμάκωση στο Αιγαίο. Γιατί αυτή η τακτική; Έχει σχέση μόνο με τις εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία ενόψει δημοψηφίσματος;

Ασφαλώς ο Ερντογάν επιθυμεί τις ψήφους των ακραίων της Τουρκίας. Ωστόσο, δεν προκαλεί την ένταση μόνο ενόψει του δημοψηφίσματος. Η ένταση οφείλεται και στην υπόθεση της μη έκδοσης των Τούρκων στρατιωτικών, και στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό και γενικότερα τις σχέσεις της με τη Δύση.

Είναι απλό. Η Τουρκία έχει διαπιστώσει ότι τέτοιου είδους κινήσεις δεν της κοστίζουν κάτι. Συνεπώς, μόνο να κερδίσει έχει, πιέζοντας την Ελλάδα και, μέσω αυτής, την Κύπρο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ταυτοχρόνως δείχνει και μέσα και έξω πόσο ισχυρή και αποφασισμένη είναι.

Έχω επανειλημμένα τονίσει ότι η Τουρκία πρέπει να υφίσταται το κόστος αυτής της συμπεριφοράς. Και δεν εννοώ τη χρήση βίας. Εννοώ διπλωματικές και επικοινωνιακές κινήσεις, οι οποίες προκαλούν κόστος, π.χ., στην εικόνα που προσπαθεί να προβάλει, στις οικονομικές της σχέσεις, στην παρουσία της σε διεθνείς οργανισμούς. Δηλαδή, κινήσεις χαμηλού κόστους και ρίσκου, αλλά υψηλής απόδοσης.

Θεωρείτε πιθανό ένα θερμό επεισόδιο μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας;

Το μέλλον δεν το γνωρίζει κανείς. Ωστόσο οι πιθανότητες, κατά την άποψή μου, είναι μικρές. Και τούτο δεν το λέω για να εφησυχάσουμε, αλλά διότι θεωρώ πως η Τουρκία έχει δύο πολεμικά μέτωπα ανοιχτά στο εξωτερικό, στη Συρία και στο Ιράκ, και άλλα δύο στο εσωτερικό, με τους Κούρδους και τους τζιχαντιστές.

Η τυχόν προσπάθεια να ανοίξει και ένα ακόμη θεωρώ ότι θα έχει μεγάλος κόστος και ολέθριες συνέπειες για την ίδια. Και δεν θα αναφερθώ στην ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Απλώς θα θυμίσω ότι στη θεωρία της Στρατηγικής η άμυνα θεωρείται πιο εύκολη από την επίθεση και ο επιτιθέμενος πρέπει να υπερέχει στο πολλαπλάσιο από τον αμυνόμενο. Χώρια που, σε μία τέτοια περίπτωση, οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας θα κινητοποιηθούν και θα έχουν αυτές τον πρώτο λόγο στη χώρα.

Η σημερινή θέση της Τουρκίας ως περιφερειακή δύναμη πού βρίσκεται;

Κοιτάξτε, όπως το είχα πει και πριν από χρόνια στην εφημερίδα σας, η Τουρκία βρίσκεται στην κατωφερή πλευρά του κύκλου της ισχύος της. Οι μέρες της επιρροής στη Μέση Ανατολή αποτελούν παρελθόν.

Αυτή τη στιγμή, αφού έπεσε στα πόδια της Ρωσίας, προσπαθεί να αντιμετωπίσει τεράστια ζητήματα στο εξωτερικό και στο εσωτερικό. Η υπόθεση με το ISIS δεν έχει τελειώσει. Στη Συρία ο Άσαντ, τον οποίο προσπάθησε ο Ερντογάν να ανατρέψει, ανέκαμψε. Οι Τούρκοι έχουν εισβάλει, με την ανοχή των Ρώσων, αλλά έχουν «κολλήσει» εδώ και εβδομάδες στην Αλ Μπαμπ (ενδεικτικό του αξιόμαχου των Ενόπλων της Δυνάμεων).

Οι Κούρδοι της Συρίας παραμένουν ισχυροί και συνεχίζουν να εξοπλίζονται από τις ΗΠΑ, παρά την αλλαγή της κυβέρνησης.

Στο εσωτερικό της τα τρομοκρατικά χτυπήματα δεν θα σταματήσουν και ως γνωστό η οικονομία της πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο.

Βέβαια η Τουρκία διαθέτει μία προνομιούχα γεωγραφική θέση και συνεχίζει να διαθέτει σημαντικά ποσά για εξοπλισμούς. Όμως το ζήτημα είναι για πόσο καιρό θα συνεχίσει να μπορεί να ξοδεύει σε εξοπλισμούς και να χρηματοδοτεί τα στρατεύματά της στο εσωτερικό, στο Ιράκ, στη Συρία, στην Κύπρο.

Θα επηρεασθούν οι ισορροπίες μετά την εκλογή του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ;

Είναι νωρίς ακόμη για να κρίνουμε. Θα πρέπει να δούμε κινήσεις και πράξεις, όπως η ενίσχυση των Κούρδων της Συρίας με πολεμικό υλικό των ΗΠΑ.

Βέβαια ο Ερντογάν προσπαθεί να πουλήσει στο εσωτερικό του ότι έχει σχέσεις με τον Τραμπ.

Ωστόσο, όπως είναι γνωστό, κάποιοι άλλοι στην περιοχή έχουν καλύτερη σχέση με τον Αμερικανό πρόεδρο. Και αυτοί είναι άσπονδοι φίλοι του Ερντογάν: ο Νετανιάχου και ο Σίσι.

Στον βαθμό δε που δεν επηρεάζονται τα σχέδια και οι προτεραιότητες των ΗΠΑ για τον Ειρηνικό, θεωρώ ότι η παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή θα είναι πιο έντονη και, μάλιστα, πιο αποφασιστική, όχι μόνο για να αντιμετωπισθεί το ISIS, αλλά και για λόγους κύρους.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι Ρεπουμπλικανοί έχουν διαφορετική αντίληψη από τους Δημοκρατικούς και για τη σημασία, και για τη χρήση, και για τους σκοπούς χρήσης της ισχύος εν γένει, ειδικά της στρατιωτικής.

Μέσα σε αυτό το κλίμα συνέρχεται εντός Μαρτίου διάσκεψη για το Κυπριακό. Μπορεί να υπάρξει αποτέλεσμα πριν από το δημοψήφισμα στην Τουρκία;

Ούτε πριν, ούτε μετά το δημοψήφισμα θα αλλάξει στάση η Τουρκία. Αυτό πρέπει να το κατανοήσουν και στην Ελλάδα, ακόμη δε περισσότερο στην Κύπρο.

Η Τουρκία θα αλλάξει στάση μόνο όταν βρεθεί στην ανάγκη να το πράξει ή όταν με τις κινήσεις Κύπρου και Ελλάδας θα αναγκασθεί να το πράξει. Αλλά αυτό -και δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω- χρειάζεται στρατηγική σε βάθος χρόνου, με όραμα, πίστη, επιμονή και υπομονή.

Η Τουρκία είναι πάνω στο άλογο! Γιατί να αφιππεύσει; Επειδή το εύχονται μερικοί και κάποιοι άλλοι διαδηλώνουν μαζί με Τουρκοκυπρίους στην πράσινη γραμμή; Ή επειδή ο Σουλτάνος της Άγκυρας θα θελήσει να φανεί φιλεύσπλαχνος και ελεήμων;

Είστε εξ εκείνων που εκτιμούν πως ο Ερντογάν μετά το δημοψήφισμα θα αλλάξει στάση στα ελλαδοτουρκικά και το Κυπριακό;

Ξεκάθαρα και για μία ακόμη φορά όχι. Δεν έχει λόγο να το κάνει. Μπείτε στη θέση του μέσου Τούρκου πολιτικού και σκεφτείτε όπως αυτός. Τι έχει που να τον πιέζει ώστε να αλλάξει στάση έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.

Οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη κάνει αισθητή την παρουσία τους και οι επικεφαλής Ευρωπαϊκών Δυνάμεων (Μέι, Μέρκελ) επισκέφτηκαν τον Σουλτάνο στο παλάτι του.

Αυτά που πιέζουν τον Ερντογάν και την Τουρκία δεν σχετίζονται με την Ελλάδα και την Κύπρο. Σχετίζονται με τα ζητήματα που προανέφερα και που ορισμένες φορές τυχαίνει να μας ευνοούν και να μας δίνουν πίστωση χρόνου.

ΠΗΓΗ: Συνέντευξη στον Κώστα Βενιζέλο. 
Δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο την Κυριακή 12.02.2017