Εισαγωγή στην Πολιτική: Το νέο βιβλίο του καθηγητή Ηλία Ι. Κουσκουβέλη

Ποιο είναι το αίτιο της πολιτικής; «Το αίτιο της Πολιτικής είναι ο άνθρωπος, οι ανάγκες του και οι αξίες του, και το γεγονός ότι ζει μέσα σε ένα πλαίσιο, σε ένα σύνολο». Ναι, όμως, ποιος νοιάζεται σήμερα για την πολιτική;

«Ο άνθρωπος έχει ανάγκες, αλλά έχει και αξίες και ιδέες ή ιδεολογία, διαφορετικές ο καθένας. Το μείγμα των δύο και η διαντίδραση παράγουν ανταγωνισμό, διεκδικήσεις, και, εν τέλει, πολιτική». Πεπεισμένος για την αριστοτελική θέση ότι ο άνθρωπος είναι «ζώον πολιτικόν», ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ηλίας Κουσκουβέλης, μέσα από το νέο του βιβλίο «Εισαγωγή στην Πολιτική», από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, δείχνει αποφασισμένος να πείσει κάθε ενδιαφερόμενο -και αδιάφορο- για τη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα ότι η πολιτική, όπως την προσδιόρισαν 2.400 χρόνια πριν ο Θουκυδίδης και ο Αριστοτέλης, έχει πολλά να μας διδάξει και κυρίως να μας υπενθυμίσει ότι συμφέροντα, ανταγωνισμοί, πελατειακές σχέσεις, καλοί και κακοί ηγέτες πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν. «Η πολιτική, οι πολιτικοί και η Πολιτική» «Το βιβλίο είναι εισαγωγικό και έχει γραφτεί για να μυήσει τον αναγνώστη, τον κάθε αναγνώστη, αφενός στα πολιτικά ζητήματα, αφετέρου σε όλο το φάσμα της πολιτικής σκέψης που επηρέασε ή επηρεάζει τις πολιτικές εξελίξεις» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο συγγραφέας, καθηγητής και κάτοχος της Έδρας Στρατηγικών Σπουδών του ΓΕΕΘΑ, «Θουκυδίδης». Δίδει δε τη δική του ερμηνεία, γιατί στην ελληνική γλώσσα οι έννοιες «politics» και «policy» αποδίδονται με το ίδιο ουσιαστικό. «Θα το απέδιδα, χωρίς να είμαι φιλόλογος, στην εξέλιξη της γλώσσας μας ως συνόλου, όπως συνέβη άλλωστε, νομίζω, και με τις λατινογενείς γλώσσες. Για παράδειγμα, οι λέξεις politique και politica στα Γαλλικά και στα Ιταλικά έχουν την ίδια διττή χρήση και περιεχόμενο. Και λέω εξέλιξη διότι το κορυφαίο έργο για την Πολιτική είναι τα Πολιτικά του Αριστοτέλη. 

Για αυτό στην νέα Ελληνική συχνά χρησιμοποιούμε την λέξη Πολιτική με π κεφαλαίο ή προσδιορίζουμε όταν αναφερόμαστε σε εξωτερική, αμυντική, οικονομική πολιτική, κλπ», εξηγεί. «Λαϊκισμός και πελατειακές σχέσεις στην αρχαιότητα» Όταν η συζήτηση έρχεται στην παγιωμένη αντίληψη πως στην Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση η πολιτική έχει εξισωθεί με την αναζήτηση πελατείας, ο κ. Κουσκουβέλης διαβεβαιώνει πως «πελατειακές σχέσεις πάντα υπήρχαν, απλώς εκείνο που διαφέρει από εποχή σε εποχή και από τόπο σε τόπο είναι η ένταση, ο τρόπος και το αντικείμενο των συγκεκριμένου τύπου σχέσεων». Δηλαδή ο Περικλής είχε πολιτική πελατεία και τι είδους; «Δεν γνωρίζουμε αν ο Περικλής είχε πολιτική πελατεία. Αναμφίβολα είχε πάρα πολλά χαρίσματα και θαυμαστές, ακόμη και από το αντίπαλο πολιτικό στρατόπεδο, στο οποίο ανήκε ο υμνωδός του, ο Θουκυδίδης», σημειώνει ο καθηγητής και προσθέτει πως «χαρακτηριστικότερο παράδειγμα λαϊκιστή πολιτικού και με πελατειακές σχέσεις ήταν ο Κλέων, τον οποίο έντονα κατακρίνει ο Θουκυδίδης και από τον οποίο εμπνέεται ο Αριστοφάνης για να γράψει τους Ιππῆς». 

Αντίστοιχη είναι η τοποθέτηση του καθηγητή για τον πολιτικό ανταγωνισμό, ως ανταγωνισμό συμφερόντων, που οι πολιτικοί προσπαθούν να εκφράσουν στην πολιτική. «Αυτή είναι και η βασική λειτουργία της αντιπροσώπευσης, στην οποία στηρίζεται και η (αντιπροσωπευτική ή έμμεση) δημοκρατία. Ο καθένας επιχειρεί να εκλεγεί στη βάση κάποιων προτάσεων και δεσμεύσεων, που αναλαμβάνει να υλοποιήσει ή να τηρήσει εφόσον εκλεγεί. Δεν είναι μόνο φυσικό, αλλά αναγκαίο για την λειτουργία του συστήματος. Τα συμφέροντα και οι ιδέες βεβαίως ποικίλλουν και για αυτό εκφράζονται μέσα από τον πολιτικό ανταγωνισμό, του οποίου τα όρια καθορίζονται από τους κανόνες που θέτει το κάθε πολίτευμα: σε ορισμένα ανύπαρκτος, σε κάποια περιορισμένος, σε άλλα πλήρης», διευκρινίζει. 

Σε ό,τι αφορά την τρέχουσα πολιτική συγκυρία, ο κ.Κουσκουβέλης σημειώνει πως «φαινόμενα σαν και αυτά που μπορεί κάποιος να δει σήμερα στην βόρεια Αμερική ή στην Δυτική Ευρώπη έχουν παρατηρηθεί κατ’ επανάληψη στην Ιστορία». «Ο Θουκυδίδης γράφει για την άριστη και λαμπερή έκφανση της πολιτικής στον Επιτάφιο, αλλά και για την κατάπτωσή της, όταν ο τότε πόλεμος εξελίσσονταν σε εμφύλιο πόλεμο, όπως έγινε στην Κέρκυρα. Ο Αριστοτέλης μιλάει για τα καλά ή κύρια πολιτεύματα, αλλά και τις παρεκβάσεις, τις περιπτώσεις δηλαδή εκείνες που το πολίτευμα δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε να λειτουργεί», παραπέμπει σχετικά.