Και εκκλησιαστικό το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων

...Του Θεοχαράκη Ηλ. Μιχαήλ

Βεβαίως είναι και εκκλησιαστικό-θρησκευτικό το θέμα των Σκοπίων. Ή και ακόμα να μην ήταν γιατί να μην πάρει θέση εκκλησία; Δημοκρατία δεν έχουμε; Δεν είναι τα μέλη της (κλήρος και λαός)  Έλληνες πολίτες; ΗΕκκλησία είναι μέρος της κοινωνίας είτε αρέσει είτε όχι. Μάλλον τα ξεχνούν κάποιοι («δημοκράτες» κατά τα άλλα) αυτά όταν πρόκειται για την εκκλησία, διότι προφανώς μεροληπτούν. 

Και για να μην μιλάω γενικά, γράφω επηρεασμένος από την πρόσφατη δήλωση του κυρίου Σταύρου Θεοδωράκη, ότι η Εκκλησία δεν έχει λόγο για το συγκεκριμένο θέμα. Φυσικά την άποψη αυτή ενστερνίζονται και άλλα μέλη παρατάξεων και κομμάτων κυρίως αριστερών, αλλά και δεξιών ενίοτε.

Ίσως οι ιστορικοί λόγοι, δηλαδή οι αγώνες της Εκκλησίας για την Ελευθερία της Μακεδονίας και η αδιάσπαστη σχέση των Μακεδόνων και των Μακεδονομάχων με αυτή να μην τους αρκούν. Πώς μπορούμε όμως να ξεχνάμε τη συμμετοχή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην καταπολέμηση των βαρβάρων Βουλγάρων που μεθοδικά (με την ανοχή των Τούρκων) εισέρχονταν τα σκλαβωμένα ελληνικά εδάφη της Μακεδονίας με σκοπό την εκβουλγάρισητου πληθυσμού;

Η τοποθέτησηνέων μητροπολιτών στην περιοχή της Μακεδονίαςγια την αντιμετώπιση των ενεργειών της εξαρχαρχικής Βουλγαρίας αλλά και η συμμετοχή των απλών ιερέων στον αγώναυπήρξε καθοριστική. Λαμπρά παραδείγματα αποτελούν ο Μητροπολίτης Καστορίας Γερμανός Καραβαγγέλης και ο Μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος (ο μετέπειτα εθνομάρτυρας επίσκοπος Σμύρνης).

Πέραν αυτών υπενθυμίζω την ύπαρξη της σχισματικής αυτοαποκαλούμενης «Μακεδονικής Εκκλησίας» της ΠΓΔΜ η οποία εδώ και δεκαετίες συμμετέχει ενεργά στην προπαγάνδα και την έγερση του αλυτρωτικού φρονήματος των Σκοπιανών τη στιγμή που το 80% των χριστιανών της γειτονικής χώρας ανήκουν σε αυτή.Το θέμα αυτό έχει τις ρίζες του στην κατάληψη της νότιας Σερβίας (σημερινής ΠΓΔΜ) από τους Βούλγαρους το 1941 οι οποίοι εκδίωξαν τους ιερείς και τρεις επίσκοπος της περιοχής που υπάγονταν στο Πατριαρχείο Σερβίας, τοποθετώντας στη θέση τους Βούλγαρους κληρικούς. 

Μετά την απελευθέρωση όμως δεν επετράπη η επαναφορά των προηγούμενων και κατ’ αυτό τον τρόπο ξεκίνησε ένας κύκλος συγκρούσεων της περιοχής με το Πατριαρχείο Σερβίας.Έτσι προέκυψε η ίδρυση της «Μακεδονικής Εκκλησίας» η οποία αυτοανακηρύχθηκε αυτοκέφαλη αυθαίρετα. 

Επόμενο ήταν να μην αναγνωριστεί από τη Σερβική Εκκλησία ενώ το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως καταδίκασε την κίνηση αυτή διότι παρέβαινεεκκλησιαστικούς κανόνες αλλά και γιατί φαινόταν πως υπήρχαν εθνοφυλετικές σκοπιμότητες. Περιττό να αναφέρω πως ο πολέμιος της Εκκλησίας και του χριστιανισμού «ηγέτης» Τίτο ήταν ένας από τους υπεύθυνους του σχίσματος διότι επιδίωκε την μείωση της σερβικής επιρροής στα βαλκάνια.

Έκτοτε οι σχέσεις (Πατρ. Σερβίας- Σχισματικών) δεν έχουν γεφυρωθεί αν και υπήρξε μία προσπάθεια την περίοδο 1999-2002 στην οποία και προτάθηκε στησχισματικήΕκκλησία το όνομα της «Αρχιεπισκοπής Αχρίδος» με μία ευρεία αυτονομία. Δεν έγινε όμως δεκτή από την Σύνοδο. Αντίδραση υπήρξε μόνο από έναν επίσκοπο, τον Ιωάννη Βελεσσών και Παραβαρδαρίουο οποίος και επανέφερετην μητρόπολη του στο Πατριαρχείο Σερβίας. Την πράξη αυτή την πλήρωσε ακριβά καθώς ακολούθησε μια σειρά από φυλακίσεις με την κατηγορία «υποδούλωσης θρησκευτικού και εθνικού μίσους» και αργότερα για υποτιθέμενη κατάχρηση χρημάτων. 

Το γεγονός της παράνομης κράτησης του αποκρύφτηκε σκανδαλωδώς από τα ελληνικά ΜΜΕ. Οι αποφυλακίσεις του γίνονταν κάθε φορά με την επέμβαση των κατά τόπους Εκκλησιών και διεθνών οργανισμών. Αυτή τη στιγμή είναι ελεύθερος και διορισμένος Έξαρχος της Σερβικής Εκκλησίας στην περιοχή με τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου Αχρίδος. 

Και ενώ το θέμα βρίσκεται στην επιφάνεια, στα τέλη του 2017 το βουλγαρικό Πατριαρχείο εξέφρασε την επιθυμία να γίνει η μητέρα Εκκλησία για την σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων. Ασφαλώς αυτό κινεί ιδιαίτερες υποψίες. Επανερχόμαστε στις παλαιότερες κινήσεις των Βουλγάρων ίσως (;).

Μάλλον θα πρέπει λοιπόν να αναθεωρήσουμε τον ρόλο της Εκκλησίας στην όλη υπόθεση αλλά και γενικότερα. Θα πρέπει να μας προβληματίσουν τα ατοπήματα των εκκλησιών των γειτονικών χωρών διότι φαίνεται να συμμετέχουν στις εξελίξεις. Ενώ η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη το ότι αν δοθεί έστω και γεωγραφικός προσδιορισμός στο όνομα της γείτονος χώρας θα καταστήσει το πρόβλημα της ονομασίας της Εκκλησίας των Σκοπίων ακόμα πιο μόνιμο.