...του Νικολαΐδη Βασίλη, Πολιτικού Επιστήμονα
Το παρόν άρθρο στοχεύει στην διαμόρφωση μιας σφαιρικής γνώσης του αναγνώστη για το πολιτικό κλίμα της εποχής εκείνης, μέσω της ανάδειξης των συνθηκών και των ισορροπιών που επικρατούσαν στον χώρο της σημερινής Μακεδονίας, αλλά και της ευρύτερης ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ των κύριων πρωταγωνιστών των όσων διαδραματίζονταν στην Βαλκανική χερσόνησο (Οθωμανική Αυτοκρατορία, Βουλγαρία, Ελλάδα) μέσω της διαφώτισης των ευμετάβλητων σχέσεων στην κοινωνικοπολιτική βάση των κρατών αυτών. Με τον τρόπο αυτό θα γίνει σαφής η καθοριστική σημασία της Μάχης του Κιλκίς, καθώς και ο ηρωισμός της ολιγομελούς Ελληνικής κοινότητας της πόλης μας, η οποία σε συνεργασία με τον Ελληνικό Στρατό κατάφερε μια μεγαλειώδη νίκη και σφράγισε την επικράτηση της Ελλάδας στους Βαλκανικούς Πολέμους.
Η περίοδος μεταξύ των δύο τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα και των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ου βρίσκουν τα Βαλκάνια και την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε αναβρασμό. Η τελευταία βρίσκεται ένα βήμα πριν την ολική κατάρρευση. Σε στρατιωτικό επίπεδο, οι Οθωμανοί έχουν υποστεί συντριπτική ήττα από τους Ρώσους από την σύγκρουση του 1877-1878, ενώ η δυσχερής οικονομική τους θέση οδηγεί σε περίοδο έντονων πολιτικών ζυμώσεων κι εντάσεων, οι οποίες έχουν σαν αποτέλεσμα το ξέσπασμα της Επανάστασης των Νεοτούρκων το 1908 και την συνεπαγόμενη πτώση του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β’. Βίος παράλληλος με την πολιτική κατάσταση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία αποτελούσε η αντίστοιχη κατάσταση στην Ελλάδα.
Η χώρα μας ήταν μεν ενισχυμένη γεωστρατηγικά λόγω της Συνθήκης του Βερολίνου το 1878, που έδωσε την Θεσσαλία στην Ελλάδα και μετέτρεψε την Κρήτη σε αυτόνομη πολιτεία, ωστόσο οι αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό μεταξύ Τρικούπη και Δηλιγιάννη, η επιζήμια επίδραση του τελευταίου στα κρίσιμα εθνικά ζητήματα, ο ατυχής πόλεμος με τους Οθωμανούς το 1897, που κατέληξε σε πανωλεθρία, καθώς και η επιβολή διεθνούς οικονομικού ελέγχου από τις Μεγάλες Δυνάμεις συνέστησαν μία έκρυθμη πολιτική κατάσταση, η οποία μπορούσε να επιφέρει μη αναστρέψιμα ειδεχθή αποτελέσματα για την χώρα.
Ωστόσο, κατά μια -όχι και τόσο- διαβολική ειρωνεία, οι εν Ελλάδι εξελίξεις ακολούθησαν τις αντίστοιχες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και το 1909, το κίνημα που εκδηλώθηκε στο Γουδί από τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο, έφερε στο πολιτικό προσκήνιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο Κρητικός ηγέτης κατάφερε με τις μεταρρυθμίσεις του να αναπτερώσει ηθικά και πολιτικά την Ελλάδα και να την καταστήσει πανίσχυρη στις επερχόμενες βαλκανικές διαμάχες.
Μέσα σε όλα αυτά, η Βουλγαρία έβλεπε τα πάντα να δουλεύουν υπέρ της καθ όλη την υπό εξέταση περίοδο. Με την αμέριστη συμπαράσταση της Ρωσίας, η οποία προσέβλεπε σε μια Μεγάλη Βουλγαρία και με την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, που επέβαλλε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά την ήττα που της επέφερε το 1878, κατέστησε την Βουλγαρία ως Αυτόνομη Ηγεμονία, δίνοντας της μεταξύ άλλων και το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Μακεδονίας (πλην Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Γρεβενών, Πιερίας, Κοζάνης, Ημαθίας).
Την συγκεκριμένη περίοδο, η Μακεδονία κατοικούνταν από ένα μείγμα εθνοτήτων, που συνίστατο από Έλληνες, Βούλγαρους, Τούρκους, Βλάχους και Αλβανούς. Η συγκεκριμένη περιοχή αποτελούσε μήλον της έριδος μεταξύ Ελλάδας, Σερβίας και Βουλγαρίας και είναι ευκόλως κατανοητό, πως οι εξελίξεις που κατεγράφησαν παραπάνω έδιναν ένα αδιαμφισβήτητο κι αδιάσειστο πλεονέκτημα υπέρ των Βουλγάρων, το οποίο ενισχυόταν έτι περισσότερο από την παρουσία και δράση της Βουλγαρικής Εξαρχίας, η οποία στόχευε στον εκβουλγαρισμό των ντόπιων πληθυσμών. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα, εάν εξετάσουμε την ροή των μεταβολών στο Κιλκίς.
Το Κιλκίς αποτελούνταν διαχρονικά από Έλληνες, Βουλγάρους και Τούρκους με τους ομοεθνείς μας να αποτελούν την πλειοψηφία στην πόλη. Ωστόσο από το 1821 και μετά, η ελληνική παρουσία στην πόλη άρχισε να συρρικνώνεται και να υφίσταται τεράστιες καταστροφές σε δύο φάσεις. Πρώτα από τους Οθωμανούς το 1821, λόγω της παρουσίας Κιλκισιωτών στην Ελληνική Επανάσταση κι εν συνεχεία, από τους Βούλγαρους Εξαρχικούς στην επαύριον της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου.
Η συγκεκριμένη συνθήκη έδωσε το δικαίωμα στους Βουλγάρους να εποικήσουν την περιοχή και να εκδιώξουν τους Έλληνες πραγματοποιώντας επιθέσεις εν είδη πογκρόμ, αλλά και δολοφονίες. Η πόλη μας υπέστη εκτεταμένες ζημιές τόσο σε επίπεδο υποδομών, όσο και σε επίπεδο ανθρώπων. Όλα αυτά, κατέστησαν την Βουλγαρική παροικία την πλέον πολυπληθή της πόλης, ενώ το 1913 η Ελληνική Κοινότητα αποτελούνταν από μόλις 30 οικογένειες. Ήταν αναμενόμενο λοιπόν, πως με τον τρόπο αυτόν το Κιλκίς είχε μετατραπεί σε ορμητήριο για τους Εξαρχικούς και κολαστήριο για τους ντόπιους Έλληνες.
Με βάση τα παραπάνω, έχει καταστεί σαφές ότι το ισοζύγιο στην περιοχή της Μακεδονίας γενικότερα, αλλά ειδικότερα στο Κιλκίς δεν είναι υπέρ της Ελλάδας. Ωστόσο, η δράση, η αυταπάρνηση και ο πατριωτισμός των Ελλήνων, ιδιαιτέρως των Κιλκισιωτών παρά τα όσα περνούσαν, όπως εκδηλώθηκαν στον Μακεδονικό Αγώνα, κατάφεραν να ανατρέψουν τις ισορροπίες. Και η επικών διαστάσεων ανατροπή βρήκε το αποκορύφωμά της στην Μάχη τους Κιλκίς το 1913.
Η Μάχη αυτή διεξήχθη στα πλαίσια του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, οι οποίος πυροδοτήθηκε από την παραβίαση της Συνθήκης του Λονδίνου (που σήμανε το τέλος του Α’ Βαλκανικού Πολέμου) από μέρους της Βουλγαρίας, η οποία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Σερβίας και της Ελλάδας στις 16 Ιουνίου του 1913.
Στις 19 Ιουνίου διεξήχθη η μάχη μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων, η πλέον αιματηρή του πολέμου και με βαρύτατο φόρο αίματος αμφοτέρων των πλευρών. Ωστόσο, η ισχύς και η γενναιότητα του Ελληνικού Στρατού και η αμέριστη συνδρομή και συμπαράσταση των ντόπιων Ελλήνων έφερε το τελικό νικητήριο αποτέλεσμα. Στις 21 Ιουνίου του 1913 η πόλη καταλήφθηκε από τον Ελληνικό Στρατό και οι Βούλγαροι εποικιστές ξεκίνησαν να την εγκαταλείπουν.
Το Κιλκίς είχε πλέον απελευθερωθεί κι επέστρεφε εκεί που ανήκε!
Η μαγιά της γενναιοτάτης κιλκισιώτικης ελληνικής κοινότητας ενώθηκε τα επόμενα χρόνια, με την αντίστοιχη των Ποντίων προσφύγων, που ήταν διανθισμένη με κουλτούρα, εμπορικό ταλέντο, εθνικά ιδεώδη και πόνο για τις Πατρίδες που χάθηκαν.
Οι στάχτες του παρόντος δημιούργησαν τα οράματα και τις προσδοκίες του μέλλοντος, τα οποία πραγματώθηκαν άμεσα και συνέβαλλαν στην ανοικοδόμηση της πόλης μας. Το Κιλκίς μπορεί να είναι μικρό και ολίγον αντιτουριστικό, αλλά είναι φτιαγμένο από αίμα, αγώνα, γενναιότητα, ηρωϊσμό και πατριωτισμό.
Και αυτό είναι που κάνει την διαφορά...
ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΠΟΛΛΑ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου