Της Δάφνη Τσιπίτση
Πτυχιούχος Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
του Πανεπιστημιου Μακεδονίας
M.Sc. στη Διεθνή Άμυνα και Ασφάλεια
στο Sciences Po - Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού
Στην θεωρία της Υψηλής Στρατηγικής των κρατών, η "αποτροπή" χαρακτηρίζεται ως η «δράση της πρόληψης υπό την ύπαρξη μιας αξιόπιστης απειλής». Σύμφωνα με το δόγμα του Στρατού, η αποτροπή είναι ένας από τους σκοπούς των ενοποιημένων στρατιωτικών επιχειρήσεων αλλά παρόλα αυτά, είναι λάθος να θεωρούμε το στρατό πρωτίστως ως εργαλείο που αποτρέπει τη σύγκρουση.
Η "πρόληψη συγκρούσεων" είναι ένας λάθος τρόπος περιγραφής τι κάνει ένας στρατός. Το απλό νόημα της αποτροπής είναι «να αποθαρρύνουμε ή να αποτρέψουμε εχθρικές ενέργειες». Αν η άριστη μορφή του πολέμου είναι να υποτάξει τον εχθρό χωρίς μάχες, η αποθάρρυνση του εχθρού από την μάχη είναι το ουσιαστικό ζητούμενο τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
Στη σύγχρονη πραγματικότητα, η Αμερική και πολλές ευρωπαϊκές χώρες βιώνουν αυξανόμενη την υποστήριξη για τον περιορισμό της υπερπόντιας στρατιωτικής παρουσίας των ενόπλων δυνάμεών τους, κυρίως σε χώρες της Μέσης Ανατολής. Αποστέλλοντας το σκόπιμο κατακερματισμό του μερίσματος της ειρήνης, ο στρατός αναγκάστηκε σε ad hoc και ανεπαρκώς προγραμματισμένες μειώσεις, βάσει της δημοσιονομικής δράσης των κυβερνήσεων χωρίς μια ρεαλιστική μείωση των γενικών στρατιωτικών στόχων. Με λίγα λόγια, τα τελευταία χρόνια, ο στρατός παγκοσμίως προσπαθεί να κάνει την ίδια δουλειά με λιγότερες δυνάμεις. Αυτός είναι και ο κίνδυνος που θέτει ο "αποτρεπτικός παράγοντας", καθώς δεν υπάρχουν επαρκείς δυνάμεις για να επιτελέσουν αποφασιστικά τα καθήκοντα και τους στόχους του στρατού. Ο στρατός μετατράπηκε από «χρήση συντριπτικής δύναμης για να νικήσει έναν εχθρό», σε «χρήση δυνάμεων με ανεπαρκείς πόρους για να "αποτρέψει" έναν εχθρό» και, στην πιο ακραία μορφή του, σε «εξάρτηση από τις κυβερνητικές και πολιτικές "επιρροές" ώστε να πείσει έναν εχθρό».
Δεν υπάρχει τίποτα κακό με την τροποποίηση εργασίας του Στρατού για να ανταπεξέλθει με λιγότερο προσωπικό και πόρους, παρόλα αυτά υπάρχει ο κίνδυνος αποτυχίας του επιθυμητού στόχου προσπαθώντας να καλύψει την ίδια περιοχή με μια συνεχώς συρρικνωμένη διεθνή και εθνική αποφασιστικότητα και έναν ολοένα συρρικνωμένο αριθμό ανθρώπινων και υλικών πόρων. Ο πρωταρχικός ρόλος των ενωμένων στρατιωτικών δυνάμεων στις παγκόσμιες υποθέσεις μπορεί να συρρικνώνεται καθώς τα χρήματα απλά δεν είναι αρκετά για να διατηρηθεί μια στρατιωτική δύναμη επαρκούς μεγέθους για να επηρεαστούν αποφασιστικά τα γεγονότα στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη. Η διατήρηση ενός αιώνιου πολέμου δεν ήταν ποτέ εφικτή σε καμία περίπτωση, καθώς ο πόλεμος πάντα σήμαινε δανεισμό και χρέος. Τα μεγάλα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο κατά διαστήματα, να κινητοποιούνται όλοι οι διεθνείς και εθνικοί πόροι και, όταν απαιτείται στρατιωτική λύση, να υιοθετείται μια αποφασιστική λύση.
Η μετατροπή του αποτρεπτικού παράγοντα από έναν σκοπό σε ένα καθήκον είναι επίσης ένα σύμπτωμα της απώλειας της εστίασής όσον αφορά το πώς θα χρησιμοποιηθεί στρατιωτική δύναμη. Αυτό συνδέεται με τη μείωση των παγκόσμιων υπερδυνάμεων στο σύγχρονο λειτουργικό περιβάλλον. Με άλλα λόγια, η κρίση ταυτότητάς της Αμερικής και πολλών ευρωπαϊκών χωρών ως "αστυνομικών του κόσμου" δεν πρέπει να είναι λόγος να ξεχνάμε πώς να χρησιμοποιήσουμε αποτελεσματικά στρατιωτικές δυνάμεις. Η ενσωμάτωση του στρατού σε μια πολιτική προσέγγιση των κυβερνήσεων διαφέρει από το να ξεχνάμε πώς ουσιαστικά λειτουργεί ο στρατός.
Πολιτικά, ο στρατός είναι το Μ, μέρος του ακρωνύμιου DIME που περιγράφει τους διάφορους μοχλούς της εθνικής εξουσίας (diplomacy/διπλωματία, intelligence/πληροφόρηση, military/στρατός και economy/οικονομία). Εάν η τοποθέτηση ενός στρατού στο πεδίο κάνει τον αντίπαλό του λιγότερο πρόθυμο να πάει στον πόλεμο, τόσο το καλύτερο. Αυτή είναι μια νίκη σε επίπεδο D (diplomacy). Εάν τα μηνύματα που απευθύνονται σε έναν αντίπαλο αρκούν για να διατηρήσουν την ειρήνη, τότε το αποτέλεσμα είναι μια νίκη χωρίς μάχες σε επίπεδο I (intelligence). Αν οι οικονομικές κυρώσεις επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, επιτυγχάνεται μια νίκη σε επίπεδο Ε (economy). Ο στρατός Μ (military) είναι η μοναδική συνιστώσα που διαφέρει, καθώς προετοιμάζεται ξεκάθαρα για να πολεμήσει και να αγωνιστεί για να κερδίσει αποφασιστικά όταν καλείται.
Η πραγματική αποτροπή βασίζεται στην κατοχή αποτελεσματικών, θανατηφόρων στρατιωτικών δυνατοτήτων. Οι στρατιώτες, στο τακτικό επίπεδο του πολέμου, υιοθετώντας το "αποτρεπτικό" καθήκον όχι μόνο επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι εχθροί τις στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά επηρεάζουν και τον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύονται αυτές οι δυνάμεις και τον τρόπο με τον οποίο εκτελούνται οι στόχοι της αποστολής. Παρόλα αυτά, με αυτόν τον τρόπο, επαναλαμβάνονται οι προηγούμενες επιτυχίες στο πεδίο μάχης, αλλά αποτυγχάνει η εξασφάλιση μελλοντικών νικών.
Βιβλιογραφία:
• Garri Hendell, Deterrence as a tactical force, Modern War Institute, October 11, 2018
• Dr Kęstutis Paulauskas, The Alliance’s evolving posture: towards a theory of everything, NATO review magazine, July 06, 2018
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου