Προοδευτικό είναι το Πατριωτικό!

Νικολοπούλου Αναστασία, 
Δικηγόρος

Ο αιώνας που ζουμε άρχισε με την προοπτική της κοινωνικής ουτοπίας. Αυτή είναι κατά κύριο λόγο διεθνιστική και συνδυάζεται με την παγκοσμιοποίηση. Αποτελεί ένα ιδιότροπο παιγνίδι της ιστορίας το ότι η προώθηση της παγκοσμιοποίησης, με ταυτόχρονη υποβάθμιση της σημασίας του έθνους και των κρατών, ήταν το πρώτο εγχείρημα που ανέλαβαν οι νεο-''φιλελεύθεροι'' μετά την ήττα του κομμουνιστικού διεθνισμού, τον οποίο πολέμησαν μανιωδώς.

Πατριωτισμός λοιπόν. Μια έννοια που είχε κακοπάθει στο παρελθόν στην Ελλάδα, τόσο από την αριστερά όσο και από τη δεξιά. Ο πατριωτισμός -ως αίσθημα άδολης αγάπης για την πατρίδα που δεν εμπεριέχει καμιά αρνητική αξιολόγηση για τις πατρίδες των άλλων λαών- δεν αποτελεί πολιτικό πρόγραμμα από μόνος του. Και φυσικά μπορεί να συνδυαστεί με τον φιλελευθερισμό, στην προοπτική ενός πραγματιστικού φιλελευθερισμού, ο οποίος εδράζεται στην ιστορική πραγματικότητα και τον κοινωνικό ρεαλισμό και δεν αρκείται σε ανιστόρητες αναζητήσεις...

Αν ο κοινωνικός φιλελευθερισμός αντιστοιχεί στη διαμόρφωση των αναγκαίων όρων για την ατομική αυτο-πραγμάτωση των ικανοτήτων του ατόμου, ο πατριωτισμός αντιστοιχεί στην ανάγκη να υπηρετηθεί η συλλογικότητά μας. Ο πραγματισμός είναι το πεδίο που μπορεί να συναντηθεί η σύγχρονη δεξιά, η κεντροδεξιά, το κέντρο, η σολιαδημοκράτες και η φιλοευρωπαϊκή αριστερά. Ο πατριωτισμός καλείται λοιπόν, να νοηματοδοτήσει τον πραγματισμό με αξίες, να αναδείξει την ηθική του διάσταση, η οποία δεν μπορεί να απουσιάζει από καμιά σύγχρονη πολιτική θεώρηση.

Ο διάλογος με την παράδοση και τις ρίζες, η παραδοχή και η προσπάθεια άμβλυνσης των δυσάρεστων όψεων της νεωτερικότητας, η απόπειρα ηθικής νοηματοδότησης της ελεύθερης οικονομίας, δύνανται να συνεισφέρουν στις ζυμώσεις που ήδη λαμβάνουν χώρα μέσα στην κοινωνία μας. Η αποδοχή ενός ρηχού φιλελευθερισμού, ως γενικής συνταγής, δεν μπορεί να προσφέρει και να συνεγείρει μεγάλα κοινωνικά σώματα. Αντίθετα, τα αποξενώνει. Από την άλλη, όπως αποτυπώνεται σε όλες τις έρευνες ότι ο πατριωτισμός μπορεί να καταστεί ο κρίσιμος ενοποιητικός παράγοντας του πολιτικού χώρου από την από την σύγχρονη δεξιά και την φιλελεύθερη κεντροδεξιά έως την φιλοευρωπαϊκή κεντροαριστερά και την δημοκρατική αριστερά.

Φιλελεύθερος είναι εκείνος που υπερασπιζεται την ελευθερία σε κάθε κοινωνική και οικονομική υπόσταση της και αγωνίζεται για το κοινό δίκιο. Πατριώτης είναι εκείνος που δίνει το κάτι παραπάνω, σε κάθε τομέα της ζωής, ιδιωτικό και δημόσιο, δίχως να αναρωτιέται για την ανταποδοτικότητα των πράξεών του, γιατί αγαπά την πόλη, το χωριό, τους συνανθρώπους του. 

Όμως, ο πατριωτισμός στον 21ο αιώνα οφείλει να ανανεωθεί και να εμπλουτισθεί. Το περιεχόμενό του δεν μπορεί να περιλαμβάνει οποιαδήποτε όψη σωβινισμού. Δεν μπορεί να εξαντλείται σε τυπολατρική μίμηση παραδόσεων. Δεν μπορεί να γεννά μίσος. Δεν μπορεί να περιορίζεται σε κορώνες επανατοποθέτησης της ευρωπαϊκής μας πορείας - κάθε φορά που κάτι δεν μας αρέσει. Δεν μπορεί από την άλλη να επιδιώκεται η αυτο-αναίρεσή του, με την αναζήτηση μιας δανεικής ευρωπαϊκής ταυτότητας.

Ο σύγχρονος πατριωτισμός υπηρετείται και εκφράζεται από την κοινωνική πλειοψηφία που θεωρεί τη σκληρή δουλειά μέσο ατομικής και συλλογικής προκοπής, που δεν εγκαταλείπει τους κοινωνικά αδύναμους, που σέβεται την θρησκευτικότητα και την πίστη, που απεχθάνεται τον λαϊκισμό και τον ελιτισμό, που εμπνέεται από την ιδέα του έθνους και την ιστορία του, που υπακούει στους νόμους, που καθοδηγείται από το ιδανικό μιας φιλελεύθερης και δημοκρατικής συντεταγμένης πολιτείας. Μιας δίκαιης κοινωνίας. 

Ο νοσηλευτής και ο γιατρός που σώζουν ζωές εκτός ωραρίου δίχως να λαμβάνουν υπερωρίες, ο αστυνομικός και ο πυροσβέστης που κινούνται με επικίνδυνα οχήματα, ο νοικοκύρης που εξακολουθεί να στηρίζει το κράτος πληρώνοντας με θυσίες τις υποχρεώσεις του για να μην καταρρεύσουν τα πάντα. Όλοι αυτοί είναι πατριώτες του σήμερα, της καθημερινότητας. Και δεν είναι πατριώτης ο εργαζόμενος στην καθαριότητα που κοιτάζει μόνο τη βόλεψή του, ούτε ο εκπαιδευτικός που αρνείται να προσφέρει δύο ώρες περισσότερες την εβδομάδα δίχως αμοιβή, ούτε ο ασυνεπής που απαιτεί κάθε είδους παροχές. 

Στην παρούσα Ελλάδα, στον ιδιαίτερο τόπο μας ο καθένας και η καθεμιά, χρειαζόμαστε πατριώτες δημοκράτες Πολίτες! Και πρωτίστως πολιτικές ηγεσίες που θα καλλιεργήσουν και θα αναδείξουν τον σύγχρονο πατριωτισμό, δίχως να τον φοβούνται.