Για ποια Ελληνίδα γυναικά-σύμβολο έγραψε την ''Ελένη'' ο Μάνος Χατζιδάκις;

Μα για την σπουδαιότερη (ίσως... για εμάς όμως σίγουρα) Ελληνίδα εν ζωή, την κυρία Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ... 

Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ γεννήθηκε στις 29 Αυγούστου 1926 στην Αθήνα. Ασήκωτο και μεσ΄το συνάμα το βιογραφικό της. Ελληνίδα βυζαντινολόγος ιστορικός. Η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης το 1967 και η πρώτη γυναίκα πρυτάνισσα του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στην 700 χρόνων ιστορία του, το 1976. Ακόμη, Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως στη UNICEF και όχι μόνο. 

Στο μυαλό μου έρχεται η πολυσυζητημένη συνέντευξη που παραχώρησε στην Τασούλα Επτακοίλη και την Καθημερινή της Κυριακής όπου ο τίτλος της τα λέει όλα: «Όταν κυβερνούν οι ανίκανοι, φταίνε οι ικανοί». Η κυρία Αρβελέρ είναι καίρια, εύστοχη, διαυγής και διορατική. Σε μια άλλη συνέντευξή της στον Δημήτρη Δανίκα και το Πρώτο Θέμα είχε δηλώσει:

«Το ξέρεις ότι ο Μάνος εμπνεύστηκε και έγραψε την ‘‘Ελένη’’ από τον έρωτά του για μένα; Μια μέρα μού είπε ο Καραμανλής: ‘‘Βρε Ελένη, ο Μάνος έγινε αυτό που έγινε εξαιτίας σου. Εσύ ο ηθικός αυτουργός’’. Στην Κατοχή ο Μάνος ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ. Εγώ περί έρωτος του Μάνου προς εμένα δεν είχα καταλάβει τίποτα. Μια μέρα αργότερα στο Παγκράτι, στο ‘‘Φάτσιο’’, πέφτω πάνω στον Μίκη και τον Μάνο να σκοτώνονται. Σηκώνομαι και τους λέω: ‘‘Μα, δεν ντρέπεστε να τρώγεστε σαν τα σκυλιά;’’. Ο Μίκης αργότερα είχε πει: ‘‘Ο Μάνος ήταν ερωτευμένος με τη Γλύκατζη, αλλά εκείνη δεν ανταποκρίθηκε’’. Δεν ήταν έτσι. Απλώς δεν είχα καταλάβει τίποτα».

Είκοσι χρόνια με ρωτάς
ποιος πήρε την Ελένη
μα εκείνη μόνη στο σχολειό
τον Πάρη περιμένει

Είκοσι χρόνια με ρωτάς
ποιόν αγαπά η Ελένη
είναι στη Σπάρτη, στα νησιά
στην Τροία παντρεμένη

Με ρωτούν για την Ελένη αχ Ελένη
που’ναι εικόνα δακρυσμένη αχ Ελένη
μα εγώ δεν απαντώ
την καρδιά μου τη σφραγίζω
και την πίκρα μου κεντώ

Είκοσι χρόνια με ρωτάς
πού θα βρεθεί η Ελένη
σαν ζωγραφιά στην εκκλησιά
ή σαν κερί αναμμένη

Είκοσι χρόνια με ρωτάς
πού θάψαν την Ελένη
μπορεί στο Άργος στους αγρούς
μπορεί στην οικουμένη

Με ρωτούν για την Ελένη αχ Ελένη
που’ναι εικόνα δακρυσμένη αχ Ελένη
μα εγώ δεν απαντώ
την καρδιά μου τη σφραγίζω

και την πίκρα μου κεντώ

Το τραγούδι «Για την Ελένη» συμπεριλαμβάνεται στο δίσκο «Τραγούδια για την Ελένη» σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη με ερμηνευτή τον Στέλιο Μαρκετάκη. Το 1985 ο δίσκος «δρομολογήθηκε» για τη φωνή της Μαρία Δημητριάδη. Εκεί στο οπισθόφυλλο αναγράφεται: 11 τραγούδια σε στίχους του Μπουρμπούλη και 1 σε στίχους του Χατζιδάκη. Ίσως μια «απάντηση» να δίνει με στίχους της η ίδια η Αρβελέρ… σε μουσική του Νίκου Πλάτανου...

Ετούτη την πληγή
θα την κρατήσω ανοιχτή
να κλαίει και να ματώνει
κάθε φορά που θα μιλούν
για τα παλιά μας μεγαλεία.

Και 'συ, άσε τους φαύλους
ν' ανεβάζουν στην σκηνή
πουκάμισα αδειανά
και κούφια προσωπεία,
σαν τις τσιγγάνες να μας λεν τα ριζικά,
που χάραξε στο χέρι μας
μια τραγική πανάρχαια ιστορία.