Κούρδοι: Ένας ''απόκληρος'' μα περήφανος λαός που προσπαθεί δεκαετίες τώρα να γίνει κράτος

Όλα τα κράτη έχουν έθνη, μα όλα τα έθνη δεν έχουν κράτη...

Το χθες...

Ποιο το ιστορικό υπόβαθρο της απαίτησης των Κούρδων για μια δική τους χώρα; Οι Κούρδοι, που δεν έχουν αποκτήσει ποτέ μόνιμη κρατική υπόσταση, προέρχονται από μια ορεινή περιοχή που διασχίζει τα σύνορα της Τουρκίας, της Συρίας, του Ιράκ και του Ιράν. Έγινε νύξη για τη δημιουργία μιας πατρίδας για τους Κούρδους στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκε για κάποιο χρονικό διάστημα. 

Είναι ένας λαός μοιρασμένος σε πολλά κράτη, στην Μέση Ανατολή περίπου 40.000.000 και ακόμη 10.000.000 σε όλο τον πλανήτη. Στην Ελλάδα βρίσκονται πάνω από 70.000. Οι ελπίδες των Κούρδων αναπτερώθηκαν κατά τη διάρκεια της Συνθήκης των Σεβρών, όταν προβλεπόταν ένα κουρδικό κράτος μετά τον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά δεν επετεύχθη συμφωνία και οι Κούρδοι έκτοτε βρίσκονται στην... αναμονή. Υπήρξε μια πατρίδα που ιδρύθηκε σε αυτό που είναι το σημερινό Ιράν το 1946 – αλλά η Κουρδική Δημοκρατία Μαχαμπάντ κράτησε μόνο 11 μήνες.

Οι Κούρδοι στο βόρειο Ιράκ ξεκίνησαν έναν ένοπλο αγώνα το 1961 και πολέμησαν διαδοχικές ιρακινές κυβερνήσεις, κυρίως τον Σαντάμ Χουσεΐν. Υπό το καθεστώς του Σαντάμ έγινε η επίθεση με τοξικά αέρια στην κουρδική πόλη Halabja. Όταν οι Κούρδοι επαναστάτησαν μετά τον Πόλεμο του Κόλπου, κατεστάλησαν βίαια και οι ΗΠΑ επέβαλαν ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στα βόρεια της χώρας. Η προστατευόμενη περιοχή έγινε η de facto αυτόνομη περιοχή των Κούρδων – κάτι που έγινε επίσημα το 2005. Οι Κούρδοι στο βόρειο Ιράκ έχουν ήδη το δικό τους κοινοβούλιο, μπορούν να περάσουν τους δικούς τους νόμους και να έχουν τον έλεγχο σε τομείς όπως η εκπαίδευση.

Τι λέει η ''γειτονιά''; 

Το Ιράκ, η Συρία, η Τουρκία και το Ιράν είναι όλοι εναντίον του όποιου ανεξάρτητου κουρδικού κράτους Το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα που έχει ψηφίσει μαι και στηρίξει, δημοσίως, κινήσεις για ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος. Θεωρείται ότι συνδέεται με τις διαχρονικές καλές σχέσεις μεταξύ Κούρδων και Εβραίων και το ότι το Ισραήλ θέλει να σταματήσει την επιρροή του Ιράν και του ριζοσπαστικού Ισλάμ. Ακόμη, μεσοανατολικές χώρες που στηρίζουν τους Κούρδους είναι η Ιορδανία, ο Λιβάνος και η Αίγυπτος. Επίσης ευρωπαϊκά κράτη που κατα καιρούς έχουν αγκαλιάσει το κουρδικό ζήτημα είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουιδία, η Κύπρος και η Ελλάδα. 

Χάος επικρατεί το τελευταία εικοσιτετράωρο στη βόρεια και ανατολική Συρία με τις τουρκικές δυνάμεις να βομβαρδίζουν ασταμάτητα τους Κούρδους της περιοχής και τους νεκρούς να είναι δεκάδες, τη στιγμή που ο Ερντογάν κάνει λόγο για πάνω από 100. Οι δραματικές εικόνες που κάνουν το γύρο του κόσμου απεικονίζουν ανθρώπους να αγκαλιάζουν τους αγαπημένους τους και να ξεκινούν προς το άγνωστο, αφήνοντας την κόλαση του πολέμου πίσω τους.

Ζώντας σε μια περιοχή, η οποία ελέγχεται από τις Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG), μια δύναμη άμυνας αποτελούμενη κυρίως από τους Κούρδους, η συχνά στοχοθετημένη ομάδα δέχεται και πάλι επίθεση, καθώς η Τουρκία ξεκίνησε το μεσημέρι της Τρίτης την επιχείρηση με όνομα «Πηγή Ειρήνης», με σκοπό να διώξει τις κουρδικές δυνάμεις μακριά από τα σύνορά της. 

Οι Κούρδοι είναι μια εθνική μειονοτική ομάδα που καταλαμβάνει κυρίως μια ορεινή περιοχή που διασχίζει τα σύνορα της Τουρκίας, του Ιράκ, του Ιράν, της Συρίας και ελαφρώς της Αρμενίας. Αν και έχουν ζήσει ως μειονότητα, στην πραγματικότητα υπάρχουν περίπου 35 με 40 εκατομμύρια Κούρδοι στην περιοχή. Όλους τους ενώνει μια κοινή φυλή, ένας κοινός πολιτισμός, καθώς και ίδια γλώσσα. Οι περισσότεροι Κούρδοι είναι Σουνίτες Μουσουλμάνοι. Πριν από τον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο, οι παραδοσιακοί Κούρδοι ζούσαν ως νομάδες, μέχρι τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία τους στέρησε την ελευθερία τους και τους χώρισε σε νέα έθνη-κράτη.

Οι Κούρδοι αγωνίστηκαν για να διατηρήσουν την ταυτότητά τους, ενώ συχνά αναφέρονται ως «Τούρκοι των βουνών» στην Τουρκία. Μάλιστα, η Τουρκία τους απαγορεύει να φορούν παραδοσιακές κουρδικές στολές ή να μιλούν τη γλώσσα τους. Εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις και πολιτικές δίωξης. Παρόλο που οι Κούρδοι είναι η μεγαλύτερη εθνική μειονότητα στην Τουρκία, αφού αποτελούν περίπου το 25% του πληθυσμού, δεν αναγνωρίζονται ως μειονότητα στην Τουρκία. 

Το ευρύτερο «Κουρδιστάν» είναι σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα κράτη χωρίς κράτος, μια μη κυβερνητική περιοχή της οποίας ο λαός δεν έχει επίσημη πατρίδα ή χώρα. Σήμερα, το Κουρδιστάν αποτελείται από πέντε διαφορετικές περιοχές: τη νοτιοανατολική Τουρκία, τη βορειοανατολική Συρία, το βόρειο Ιράκ, το βορειοδυτικό Ιράν και τη νοτιοδυτική Αρμενία. Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι Κούρδοι άρχισαν να εργάζονται για τη δημιουργία πατρίδας γνωστής ως Κουρδιστάν. Το 1920, η συνθήκη των Σεβρών περιέγραψε τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ζήτησε αυτόνομο Κουρδιστάν. Τρία χρόνια αργότερα, μετά το τέλος του πολέμου, οι δυτικοί σύμμαχοι εγκατέλειψαν τις απαιτήσεις για ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος και η κουρδική περιοχή χωρίστηκε μεταξύ πολλών χωρών... 

Το σήμερα... και το αύριο!

Τι συμβαίνει σήμερα με την Τουρκία και τους Κούρδους; Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, διατηρούσε πάντα μια σκληρή στάση εναντίον του κουρδικού λαού. Από νωρίς έχει ξεκαθαρίσει ότι απώτερος σκοπός του είναι να εξαλείψει το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), το οποίο αναπτύσσεται στην Τουρκία και το Ιράκ και πολεμάει την Τουρκία για πάνω από τρεις δεκαετίες. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα βαθύ χάσμα μεταξύ των Τούρκων και των κούρδων Τούρκων.

Από το 2016, τα φιλοκουρδικά ΜΜΕ έκλεισαν σιγά-σιγά, περισσότεροι από 12.000 εκπαιδευτικοί απολύθηκαν λόγω υποτιθέμενων συσχετισμών τους με το ΡΚΚ, ενώ τουλάχιστον 25 κυβερνητικοί υπάλληλοι αντικατέστησαν Κούρδους δημάρχους στη χώρα. Η Τουρκία έχει εκφράσει εδώ και πολύ καιρό την αντίθεσή της για την έντονη κουρδική παρουσία στη βορειοανατολική Συρία, κοντά στα τουρκικά σύνορα. Ο στρατός της Τουρκίας έχει ήδη μετακινηθεί σε τμήματα που είχαν στην κατοχή τους οι Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας υπό την αιγίδα των Κούρδων και των ΗΠΑ και τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη το μακροπρόθεσμο σχέδιο τους για τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας στη βόρεια Συρία.

Οι στόχοι είναι δύο: Να οδηγηθούν οι Κούρδοι μακριά από τα τουρκικά σύνορα και να χρησιμοποιηθεί η περιοχή με σκοπό να επανεγκατασταθούν περίπου 2 εκατομμύρια σύροι πρόσφυγες. Γιατί η Τουρκία τους επιτίθεται τώρα όμως; Τον περασμένο Ιανουάριο, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ξεκινήσουν την απόσυρση των στρατευμάτων τους από τη Συρία και να «σιγά – σιγά» θα τους στείλουν πίσω στις ΗΠΑ.

Οι Κούρδοι της Συρίας είχαν εκφράσει εξ αρχής τους φόβους τους ότι η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει την αποχώρηση αυτή ως ευκαιρία για να επιτεθεί στην περιοχή. Μετά την ξαφνική ανακοίνωση του Τραμπ το βράδυ της Κυριακής που μας πέρασε, οι φόβοι αυτοί πήραν σάρκα και οστά. Παρ’ όλα αυτά, οι ΗΠΑ έσπευσαν να πάρουν αποστάσεις από την επίθεση. «Η Τουρκία σύντομα θα προχωρήσει με τη μακρά προγραμματισμένη επιχείρησή της στη Βόρεια Συρία», ανέφερε σε δήλωσή του ο Λευκός Οίκος. «Οι ένοπλες δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών δεν θα υποστηρίξουν ούτε θα συμμετάσχουν στην επιχείρηση, και οι δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών, έχοντας νικήσει το Χαλιφάτο του ISIS, δεν θα βρίσκονται πλέον στον άμεσο τομέα» συμπλήρωσε. Ωστόσο, η κίνηση αυτή των ΗΠΑ αφήνει τους Κούρδους της Συρίας στο έλεος μιας επιχείρησης που αποσκοπούσε στην απομάκρυνσή τους από τα τουρκικά σύνορα. Η συνέχεια δεν θα είναι τόσο ευχάριστη. Μέσα σε μια εβδομάδα -και ήδη- έχουν εκτοπιστεί δεκάδες χιλιάδες. Πολύ πιθανό λοιπόν η γειτονιά μας να βιώσει ένα νέο τεράστιο προσφυγικό-μεταναστευτικό κύμα. Είμαστε έτοιμοι για όλο αυτό; 

Υπογράφουν οι: Γιαννέλου Χριστίνα, Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Α.Π.Θ., κάνει αυτό το διάστημα την Πρακτική της Άσκηση στην Αθήνα, Αρθρογράφος και ο Μαρκόπουλος Χ. Θωμάς, Επικοινωνιολόγος, Μεταπτυχιακός Φοιτητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Blogger