Γνώριζε τον εχθρό σου

Υπογράφει ο Ιωαννίδης Πασχάλης
Φοιτητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ
Στέλεχος ΚΕΑΣΜ, Αρθρογράφος



«Γνώριζε τον εχθρό σου όπως γνωρίζεις τον εαυτό σου και δε θα χρειάζεται να ανησυχείς ακόμα κι αν έχεις να δώσεις εκατό μάχες …». Το γνωστό ρητό του Κινέζου στρατηγού και συγγραφέα Σουν Τσου είναι διαχρονικά επίκαιρο στην εξωτερική πολιτική. Και, στη δική μας περίπτωση, όσο κι αν δεν μας αρέσει ο τρόπος που ακούγεται, η Τουρκία είναι -επέλεξε και επιθυμεί να είναι, ήδη από το 1955 και με αποκορύφωμα το 1974 και αργότερα με τη σταθερή αμφισβήτηση της κυριαρχίας μας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο - εχθρικά προσκείμενη στα συμφέροντά μας. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν, με τη λιγοστή εμπειρία του γράφοντος, να την «ψυχαναλύσουμε», για να δούμε τι την οδηγεί στην εχθρότητα αυτή.

Με το άκουσμα της λέξης Τουρκία ένα πρόσωπο μας έρχεται πρώτο στο μυαλό: Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Πρόκειται για τον απόλυτο κυρίαρχο του τουρκικού πολιτικού παιχνιδιού από το 2003∙ ο Πρόεδρος και πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας κατάφερε να γίνει αυτό που οι Νεότουρκοι πάσχιζαν πριν 100 χρόνια να ξεφορτωθούν, ο (εκλεγμένος, βέβαια) Σουλτάνος της Τουρκίας. Σουλτάνος με όλη τη σημασία της λέξεως, με υπερεξουσίες, πλέον και συνταγματικά κατοχυρωμένες από το 2017 ,με μια κυβέρνηση υπό τον πλήρη έλεγχό του, με μέλη της «βασιλικής οικογένειας» διορισμένα σε νευραλγικές θέσεις, ακόμα και με παλάτι και θρόνο. Όντας βέβαια, όπως είπαμε εκλεγμένος χρειάζεται την υποστήριξη του λαού του για να συνεχίσει να κάθεται στο θρόνο του… και βέβαια ένα βασίλειο να κυβερνήσει.

Ας τα εξετάσουμε με τη σειρά. Όσον αφορά στο λαό, αυτός φαίνεται εκ πρώτης όψεως από το 2003 πως τον λατρεύει. Τουλάχιστον αυτό δείχνουν τα εκλογικά αποτελέσματα στις βουλευτικές εκλογές -έχει σημασία- με το ισλαμικής καταβολής κόμμα του Σουλτάνου να καταλαμβάνει σταθερά την πρώτη θέση, τους κεμαλικούς να χάνουν διαδοχικά τις αναμετρήσεις και τους γκρίζους λύκους να σφυρίζουν αδιάφορα, και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ανά τακτά χρονικά διαστήματα στον Ερντογάν. Από την άλλη παρατηρείται κυρίως στις αυτοδιοικητικές εκλογές αλλά και στις βουλευτικές οι μεν επαρχίες της Δυτικής Τουρκίας ( Κωνσταντινούπολη, παράλια Μ. Ασίας και Αν. Θράκη) να στηρίζουν σταθερά την αντιπολίτευση ενώ οι νοτιοανατολικές επαρχίες το κουρδικό κόμμα αντίστοιχα. Η υποστήριξη λοιπόν του λαού στο Σουλτάνο μολονότι υπαρκτή δεν είναι ομόφωνη.

Για ποιόν όμως λαό μιλάμε; Μιλάμε για έναν λαό χωρισμένο στη μέση κοινωνικά και πολιτιστικά, με την παράλληλη ύπαρξη μέσα σ ’αυτόν και μιας εθνοτικής ομάδας που παλεύει για την ανεξαρτησία της. Από τη μια έχουμε την εξευρωπαϊσμένη δυτική Τουρκία των παραλίων και της Ανατολικής Θράκης, περιοχή με τεράστια οικονομική σημασία και πληθυσμό μορφωμένο, με αναπτυγμένο δημοκρατικό ιδεώδες και συνήθειες- νοοτροπία που περισσότερο Δύση, παρά Ανατολή θυμίζουν. Πού υστερούν; Είναι η πληθυσμιακή μειοψηφία. Η πλειοψηφία ανήκει στη λεγόμενη βαθιά Τουρκία της κεντρικής Ανατολίας, η Τουρκία των τεράστιων ποσοστών αναλφαβητισμού, ανέχειας και ακραίων εθνικιστικών αντιλήψεων. Είναι αυτή η πλειοψηφία που στηρίζει το Σουλτάνο, ακριβώς επειδή μπόρεσε με την ανάκαμψη της τουρκικής οικονομίας να βάλει λεφτά στις τσέπες της και επειδή επιδιδόμενος σε επεκτατική πολιτική και ακραίες ρητορικές τέρπει τα ώτα της. Θα συνεχίσει να είναι Σουλτάνος της όσο υπάρχει στην Τουρκία οικονομική ευμάρεια και για όσο τους πείθει πως όλοι φοβούνται και υπολογίζουν την Τουρκία.


Όσον αφορά την τελευταία ομάδα, δηλαδή τους Κούρδους, αυτοί παλεύουν από τη δεκαετία του 1980 για την ανεξαρτησία τους, διεθνώς απομονωμένοι, εκτεθειμένοι από την αμερικανική αποχώρηση από τη γειτονική Συρία, αλλά με ακατάβλητο πείσμα και θέληση για Ελευθερία. Και καταφέρνουν σοβαρά πλήγματα στην Άγκυρα, η οποία θορυβημένη επιχείρησε και δυστυχώς πέτυχε, με την ανοχή των Μεγάλων Δυνάμεων δυο καταστροφικές εναντίον τους εισβολές στη Βόρεια Συρία. Στις εισβολές αυτές ο Σουλτάνος προσέδωσε χαρακτήρα πανηγυρικό, πάλι προσεταιριζόμενος την πλειοψηφία της βαθιάς Τουρκίας, με σκοπό τη συσπείρωση της  στον πόλο εξουσίας του μέσω της ικανοποίησης του επεκτατικού μένους της. 

Και αυτό γίνεται σχεδόν σε κάθε πτυχή της εξωτερικής πολιτικής του. Θέλει να δείξει στο λαό του πως μπορεί να επιβληθεί σε Ευρώπη και ΗΠΑ, πως μπορεί να ακροβατήσει διπλωματικά μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας και να έχει δίκιο, πως μπορεί να πάρει από την Ελλάδα τα μισά της χωρικά ύδατα, μαζί με βραχονησίδες και τη Δυτική Θράκη, πως μπορεί να αλωνίζει και να σκάβει εντός Κυπριακής ΑΟΖ σαν να βρίσκεται στην αυλή του παλατιού του. Θέλει να τους πείσει πως η Τουρκία έχει λόγο στα πάντα και πως ότι γίνεται στην περιοχή θα πρέπει υποχρεωτικά να φέρει τη σφραγίδα του, αλλιώς δεν θα γίνεται. Και στη συνέχεια έρχεται η έξαψη της φαντασίας∙ είναι αυτή που προκαλεί το παραλήρημα των υπηκόων του. Έρχονται, λοιπόν οι δηλώσεις περί γαλάζιας πατρίδας, περί συνόρων της καρδιάς τους, περί πρωτοκαθεδρίας της Τουρκίας στον Ισλαμικό Κόσμο. Και η βαθιά Τουρκία υποκύπτει και παραδίδει την τύχη της στο δυνάστη της.

Γιατί τι είναι ένας Σουλτάνος χωρίς την Οθωμανική Αυτοκρατορία! Αυτό είναι το μήνυμά του προς τη βαθιά Τουρκία, πως αυτή η χώρα δε χωράει αυτόν τον ξεχωριστό λαό και πως αυτός ο θρόνος δε χωράει το Σουλτάνο του, και πως πρέπει να μεγαλώσει- και ο Σουλτάνος θα τον μεγαλώσει- δια της ανασύστασης της Νέο-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Γι’ αυτό πασχίζει να επεκταθεί προς Ανατολάς και Δυσμάς και να θέσει υπό τη σκέπη του τους Μουσουλμάνους αρχικά των Βαλκανίων και όπως οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν τη Λιβύη, δράττοντας την ευκαιρία που του έδωσε ο εκεί μαινόμενος εμφύλιος πόλεμος. Και θα συνεχίσει, δεν θα λυγίσει αν δεν πετύχει το όραμά του. 

Έτσι πιστεύουν, έτσι τους κάνει να πιστεύουν για να συνεχίσουν να τον υποστηρίζουν. Δε στοχεύει στη Δυτική Τουρκία, δε την έχει ανάγκη, αρκεί να έχει την πλειοψηφία που χρειάζεται για να διαφεντεύει Αυτή είναι πάνω-κάτω η ψυχοσύνθεση της Τουρκίας αυτήν την εποχή και η οπτική γωνία της πλειοψηφίας του λαού της αναφορικά με την εξωτερική πολιτική. Είναι ακριβώς η ψυχοσύνθεση του νταή εκείνου που, έχοντας μη ξεκάθαρη εικόνα για αυτό που (θέλει να) είναι, ασκεί bullying σε όποιον «το σηκώνει», και βρίσκει έτσι τρόπο να αυτοεπιβεβαιώνεται. 

Ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις της: επεκτατισμός σε όλα τα μέτωπα, κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου με κάθε ευκαιρία, συνέχιση της προπαγάνδας και όσο το δυνατόν ισχυρότερη εδραίωση της… δυναστείας στο εσωτερικό. Στη συμπεριφορά αυτή πρέπει να απαντήσουμε αυξάνοντας την ισχύ και το απόθεμά μας , υλικό και έμψυχο, εδραιώνοντας τις συμμαχίες μας και αξιοποιώντας τα διπλωματικά όπλα που μας προσφέρουν οι διεθνείς οργανισμοί και το διεθνές δίκαιο. Γιατί τον νταή τον αντιμετωπίζεις όταν έχεις δυναμώσει, και ποτέ μόνος, πάντα με τους φίλους σου, ώστε να ξέρει πως αν τα βάλει μαζί σου θα πάθει ζημιά.