Τα προηγούμενα 2 χρόνια, υπήρξε μια πολύ έντονη κινητοποίηση τόσο
πολιτών όσο και πολιτικών και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, αναφορικά με
το θέμα της ονομασίας του κράτους των Σκοπίων. Φυσικά, όλο αυτό ξεκίνησε
από την επίσης ξαφνική – και άνευ λόγου πέραν των πολιτικών σκοπιμοτήτων
– εκκίνηση των συνομιλιών μεταξύ των δύο χωρών για να δοθεί λύση στο
ονοματολογικό.
Σε αντίθεση με τα προηγούμενα 2 χρόνια, τους τελευταίους μήνες, φαίνεται
πως το συγκεκριμένο θέμα πλέον έχει φύγει από την επικαιρότητα, καθώς
ούτε πολιτικούς ακούμε να το συζητάνε, ούτε κινητοποιήσεις υπάρχουν, ούτε
φυσικά κάποιο ενδιαφέρον από τα ΜΜΕ.
Η τελευταία – προς το παρόν – πράξη επί του ζητήματος, ήταν η Συμφωνία
των Πρεσπών η οποία και υπεγράφη μεταξύ των κυβερνήσεων του Αλέξη
Τσίπρα και του Ζόραν Ζάεφ. Στις γραμμές που ακολουθούν, δεν θα
προσπαθήσω να κάνω ακόμα μια ανάλυση των νομικών ζητημάτων της
Συμφωνίας, καθώς εκτός από το γεγονός ότι αυτά έχουν αναλυθεί ήδη είναι
και πάρα πολλά για να χωρέσουν σε ένα μόνο άρθρο.
Το ζήτημα της ονομασίας της γειτονικής χώρας λοιπόν δεν είναι κάτι
καινούριο, και σίγουρα δεν είναι κάτι που υπάρχει τα τελευταία 30 σχεδόν
χρόνια. Η αρχή του ζητήματος βρίσκεται στα μακρινά τέλη του 19ου αιώνα και
τις αρχές του 20ου. Τότε, σε μια ήδη φθίνουσα Οθωμανική αυτοκρατορία, το
Βασίλειο της Σερβίας, η Βουλγαρία και η Ελλάδα αντιμάχονταν για τον έλεγχο
των εδαφών των σημερινών περιοχών της Βόρειας Ελλάδας, της Βουλγαρίας,
και του κράτους των Σκοπίων.
Κατά την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, δεν υπήρχε καμία περιοχή
με το όνομα «Μακεδονία». Κατά την Διοικητική διαίρεση της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας σε Βιλαέτια και Εγιαλέτια, η περιοχή είχε διαιρεθεί και είχε
χαθεί η ιστορική της ονομασία.
Η ονομασία λοιπόν της Μακεδονίας, προέρχεται όπως όλοι γνωρίζουμε από
το αρχαίο Βασίλειο της Μακεδονίας, το οποίο έφτασε σε σημείο να έχει εντός
των συνόρων του, σχεδόν όλο τον τότε γνωστό κόσμο.
Στη συνέχεια, κατά τις περιόδους της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής
Αυτοκρατορίας τα εδάφη της σημερινής Μακεδονίας ονομάζονται «Prima
Macedonia», δηλαδή «Πρώτη Μακεδονία», δίνοντας έτσι σημασία
Μακεδονικής αυθεντικότητας στα συγκεκριμένα εδάφη.
Βασιζόμενοι σε χάρτες της Αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου οι
γείτονές μας επιχείρησαν, με πρώτο τον Τίτο, στα μισά του προηγούμενου
αιώνα, να συνδέσουν το σλαβικό φύλο το οποίο κατοικεί στην γειτονική χώρα
με τον Μέγα Αλέξανδρο, χαρακτηρίζοντας μάλιστα τους εαυτούς τους ως
απογόνους των πολεμιστών του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάτι τέτοιο
ενδεχομένως να μπορούσε να έχει μια βάση εάν οι γείτονές μας κατοικούσαν
στην περιοχή κατά τα χρόνια της Αυτοκρατορίας του Μ. Αλεξάνδρου. Κάτι
τέτοιο όμως δεν συμβαίνει, καθώς η εγκατάσταση τους στην ευρύτερη
περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης έλαβε χώρα κατά τον 5ο και 6ο μ.Χ.
αιώνα.
Όλα όμως τα παραπάνω επιχειρήματα των γειτόνων μας (και των
υποστηρικτών τους), ήταν εύκολο να διαψευστούν ακόμα και από έναν
μαθητή της έκτης δημοτικού. Επομένως, για να στηριχθεί προς τον ελληνικό
λαό η Συμφωνία των Πρεσπών, ακούσαμε ένα άλλο επιχείρημα, το οποίο
δυστυχώς ήρθε από ελληνικά – επίσημα – χείλη. Ακούσαμε λοιπόν το
επιχείρημα ότι η γεωγραφική Μακεδονία, χωρίστηκε σε τρία κομμάτια με την
Συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 με την Ελλάδα να έχει μόνο ένα μέρος
της γεωγραφικής Μακεδονίας, την (τότε) Σερβία το δεύτερο και την Βουλγαρία
ένα τρίτο. Μάλιστα, όταν αυτά τα λόγια ακούστηκαν εντός Βουλής, ακούστηκε
η ερώτηση από τον ομιλούντα «Δηλαδή τι θέλετε; Να καταργήσουμε την
Συμφωνία του Βουκουρεστίου;».
Στο άκουσμα αυτού του επιχειρήματος, ειδικά όταν αυτό έρχεται από τα χείλη
ενός «ειδικού», είναι φυσικό ο απλός πολίτης να σκεφτεί ότι ίσως να έχουν
κάποιο δίκιο οι γείτονές μας το οποίο ποιοί είμαστε εμείς να τους το
στερήσουμε. Εδώ όμως έρχεται να βρει εφαρμογή αυτό που είχα αναφέρει
στην πρόσφατη συνέντευξη μου, ότι πρέπει κάθε τι που ακούμε ή μαθαίνουμε,
να το διασταυρώνουμε πριν το υιοθετήσουμε ή πριν το μεταδώσουμε. Ζούμε
στην εποχή της τεχνολογίας, και το πιο εύκολο είναι να αναζητήσουμε
διαδικτυακά την Συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1913. Για όσους επιθυμούν
να αναζητήσουν το κείμενο της Συνθήκης, είναι δημοσιευμένο στην ελληνική
γλώσσα στο site του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας.
Στην Διάσκεψη του Βουκουρεστίου λοιπόν το 1913, πήραν μέρος η Ελλάδα,
το Μαυροβούνιο, η Βουλγαρία, η Σερβία και η Ρουμανία. Για οικονομία
χρόνου (και χώρου) δεν θα ασχοληθούμε ιδιαιτέρως με την Συνθήκη. Είναι μια
Συνθήκη η οποία ορίζει και τα σύνορα μεταξύ της Ελλάδας, της Βουλγαρίας
και της Σερβίας. Υπάρχει μόνο μία λέξη την οποία δεν θα βρει κανένας, όσο
και αν ψάξει την εν λόγω Συνθήκη. Αυτή, είναι η λέξη «Μακεδονία». Πουθενά
μέσα στο κείμενο της Συνθήκης δεν υπάρχει η ονομασία «Μακεδονία», και
φυσικά πουθενά δεν αναφέρονται ποσοστά αυτής, τα οποία θα λάβουν η
Ελλάδα, η Σερβία και η Βουλγαρία.
Κάπως έτσι λοιπόν καταρρίπτεται το όποιο ανιστόρητο και ανεδαφικό
«επιχείρημα» υπέρ των γειτόνων μας, τόσο για την υποτιθέμενη
«Μακεδονική» καταγωγή τους, όσο και για το «1/3 μόνο της γεωγραφικής
Μακεδονίας που κατέχει η Ελλάδα».
Ο λόγος όμως για τον οποίο υπεγράφη η Συμφωνία των Πρεσπών το
καλοκαίρι του 2018 δεν ήταν ούτε η «Μακεδονική» καταγωγή των γειτόνων
μας, ούτε τα ποσοστά της «γεωγραφικής Μακεδονίας. Ούτε καν η «Μακεδονία
του Αιγαίου» που τόσο οι γείτονές μας, όσο και οι εγχώριοι (και όχι μόνο)
Κομμουνιστές εδώ και σχεδόν έναν αιώνα θα ήθελαν να δουν κάποια στιγμή
στον χάρτη.
Η Συμφωνία των Πρεσπών υπεγράφη για έναν και μόνο λόγο. Γιατί έπρεπε να
υπογραφεί. Γιατί δύο «μεγάλες» δυνάμεις ήθελαν να υπογραφεί εκείνη τη
στιγμή. Ήθελαν να υπογραφεί για λόγους συμφερόντων και μόνο. Η Αμερική
από την πλευρά της γιατί βλέπει μια μελλοντική διχοτόμηση, ενδεχομένως και
τριχοτόμηση, του γειτονικού κράτους η οποία πρέπει να συμβεί εντός του
ΝΑΤΟ, ώστε να μην βρει η «κακιά» Ρωσία κανένα απολύτως πάτημα στα
Νότια Βαλκάνια. Γιατί εάν τελικά επέλθει ο χωρισμός των Σκοπίων, αυτό θα
γίνει μέσα στην «αγκαλιά» του ΝΑΤΟ. Από την άλλη η Γερμανία δεν έχει
βλέψεις για άσκηση τέτοιας επιρροής στα Βαλκάνια. Έχει όμως βλέψεις για
τον «Corridor X», μία οδική σύνδεση η οποία θα ξεκινάει από την Αυστρία και
θα καταλήγει στα λιμάνια της Θεσσαλονίκης και της Ηγουμενίτσας. Μέρος του
Corridor X, είναι και η σύνδεση του Αξιού ποταμού με τον Δούναβη για
μεταφορά εμπορευμάτων, τα οποία φυσικά θα καταλήγουν στο λιμάνι της
Θεσσαλονίκης, και από εκεί στις Αγορές της Ασίας (κυρίως), και της Αφρικής.
Η Γερμανία λοιπόν, έβλεπε την Συμφωνία των Πρεσπών ως το μέσο με το
οποίο θα λύνονταν «όπως – όπως» ένα πρόβλημα μεταξύ δύο χωρών, απλά
και μόνο γιατί αυτό το πρόβλημα στεκόταν «εμπόδιο» στα σχέδιά της για
σύνδεση των αγορών της Κεντρικής Ευρώπης με αυτές της Ασίας. Ο λόγος
πάλι για τον οποίο επιλέχθηκαν αυτές οι δύο κυβερνήσεις για να υπογράψουν
αυτή τη Συμφωνία είναι ξεκάθαρος: γιατί μόνο αυτές οι δύο κυβερνήσεις θα
συμφωνούσαν να υπογράψουν. Γιατί σε κάθε άλλη περίπτωση, ήξεραν πως
θα έβρισκαν «τοίχο» μπροστά τους, τόσο από μια κυβέρνηση Νέας
Δημοκρατίας στην Ελλάδα όσο και από μια κυβέρνηση VMRO στα Σκόπια.
Από την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών, δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι
πολίτες (και όχι μόνο), οι οποίοι πίεζαν πολιτικούς των δύο κομμάτων
εξουσίας, αλλά κυρίως της Νέας Δημοκρατίας καθώς ήταν η μόνο από τους
δύο που είχε ταχθεί από την αρχή κατά της Συμφωνίας, να προχωρήσει σε
καταγγελία και ακύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Κάτι τέτοιο φυσικά θα
ήταν καταστροφικό για την Ελλάδα, καθώς θα ήταν αυτή ο «ταραξίας» της
Διεθνούς Κοινότητας κάτι το οποίο θα είχε ως μόνο αποτέλεσμα να χάσει τους
όποιους συμμάχους έχει πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Όσοι
εναντιωνόμασταν εξ αρχής στην Συμφωνία των Πρεσπών και κυρίως το
κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και ειδικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης,
καταστήσαμε απολύτως σαφές πως το ζήτημα ήταν η Συμφωνία να μην
υπογραφεί και να μην ψηφιστεί. Καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα ήμασταν
με τα χέρια δεμένα απέναντι σε μια Διεθνή Συνθήκη η οποία θα είχε ψηφιστεί
και από την Ελληνική Βουλή. Από την στιγμή που συνέβησαν και τα δύο, τότε
η «λύση» ήταν μόνο μία. Να αφήσουμε τους γείτονές μας να εκτεθούν.
Και αυτό πρόκειται να γίνει σε περίπτωση εκλογικής νίκης του VMRO την
ερχόμενη άνοιξη. Κάτι το οποίο θα πρέπει να θεωρούμε ως δεδομένο, καθώς
αυτό έρχεται ως πληροφορία από το εσωτερικό του VMRO, είναι πως σε
περίπτωση που το δεξιό κόμμα των γειτόνων μας επανέλθει στην εξουσία θα
επιχειρήσει να πραγματοποιήσει τροποποιήσεις στη Συμφωνία των
Πρεσπών. Το τι τροποποιήσεις θα είναι αυτές μπορούμε μόνο να υποθέτουμε
προς το παρόν, αν και δεν είναι κάποιος «άθλος» δεδομένου ότι οι απόψεις
του κόμματος είναι ευρέως γνωστές. Είναι το κόμμα που πιστεύει στην
«Μακεδονία του Αιγαίου», την καταβολή από τον Μέγα Αλέξανδρο, και στην
παραποίηση της ιστορίας από την Ελληνική πλευρά. Τότε οι γείτονές μας θα
εκτεθούν, θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση, και μόνο τότε θα μπορέσει η
Ελλάδα να προχωρήσει με αξιώσεις στις επόμενες ενέργειές της.
Η Ελλάδα τον Ιούλιο του 2019 γύρισε σελίδα με την αλλαγή κυβέρνησης. Η
νέα κυβέρνηση, μέσα σε όλα τα προβλήματα που κληρονόμησε από την
προηγούμενη, έπρεπε να διαχειριστεί και τις συνέπειες της Συμφωνίας των
Πρεσπών. Μία από της βασικότερες, ίσως η μοναδική στην οποία η Ελλάδα
είχε ένα περιθώριο δράσης, ήταν το «brand name» της Μακεδονίας. Και σε
αυτό το κομμάτι, έπραξε ορθά, συγκροτημένα, και γρήγορα.
Ήδη από τους πρώτους μήνες της η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος σχεδίασε και κατέθεσε στο
Ευρωπαϊκό Γραφείο Πνευματικής Ιδιοκτησίας το εμπορικό σήμα «Macedonia
the GReat», το οποίο θα φέρουν στο εξής εκατοντάδες προϊόντα της Βορείου
Ελλάδος στο εξωτερικό, διαφημίζοντας παράλληλα με αυτόν τον τρόπο το
brand name, σε μια προσπάθεια να γίνει το Macedonia ταυτόσημο της
Ελλάδας και της ελληνικής ιστορίας και κληρονομιάς. Δυστυχώς σε αυτό,
εμπόδιο θα σταθεί η κληρονομιά της προηγούμενης κυβέρνησης στην χώρα:
ένα Macedonia δώρο στους γείτονές μας.
Όλα τα παραπάνω, αποδεικνύουν ότι το ζήτημα της ονομασίας της γειτονικής
χώρας δεν έχει τελειώσει. Η Συμφωνία των Πρεσπών σε καμία περίπτωση
δεν ήταν το τέλος ενός ζητήματος το οποίο ταλαιπωρεί την χώρα μας τον
τελευταίο αιώνα, και ειδικά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Η Συμφωνία των
Πρεσπών είναι απλώς ένα "νέο" μέρος του ζητήματος το οποίο θα μας
απασχολήσει τα επόμενα χρόνια.
Όλα τα παραπάνω, αποδεικνύουν απλώς ότι ακόμα και αν έχει φύγει από την
επικαιρότητα το ζήτημα, πάντα ήταν και θα είναι εκεί.
Αθανάσιος Λάζαρος (Νάσος) Μολδοβανίδης
Δικηγόρος
Αναπλ. Υπεύθυνος Γραμματείας Διεθνών Σχέσεων ΟΝΝΕΔ
Αντιπρόεδρος Δημοκρατικής Κοινότητας Νέων Ευρωπαίων (DEMYC)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου