Ο κος. Ερρίκος Μοργκεντάου γεννήθηκε στο βιομηχανικό Μανχάιμ της Γερμανίας το 1856 από Εβραίους γονείς. Το 1865, οικογενειακώς, μετανάστευσε στις ΗΠΑ και πολιτικογραφήθηκε ως αμερικάνος. Ειχες σπουδες στα οικονομικά, νομικά και την κοινωνιολογια. Φλογερή πένα από πολύ μικρή ηλικία. Εισήλθε στο Διπλωματικό Σώμα, όπου και σταδιοδρόμησε λαμπρά. Ανήκε στο κόμμα των Δημοκρατικών και ήταν πολύ στενός φίλος του 28ου Προέδρου των ΗΠΑ κύριο Γούντροου Γουΐλσον (President Woontrow Wilson, 1913-1921). Φιλελεύθερο πνεύμα με θαυμασμό στις μεγάλες αρχαιοελληνικές προσωπικότητες.
Υπηρέτησε ως Πρέσβης της νέας χώρας του (ΗΠΑ) στην (τότε πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) Κωνσταντινούπολη από το 1913 έως το 1916 και εφόσον οι ΗΠΑ εισήχθησαν στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο με τις δυτικές δυνάμεις. Είχε πει για την Μακεδονία: Μετα την αποχωρησει των Οθωμανων και αργοτερα των Βουλγάρων η Μακεδονία αποτελεί ξεκάθαρα κομμάτι της ελληνικής επικράτειας.
Στο χρονικό αυτό διάστημα, οι Τούρκοι (υπό την... «επιστημονική» καθοδήγηση των Γερμανών) προέβαιναν σε γενοκτονία των Χριστιανικών λαών της Αυτοκρατορίας, με πρώτους τους Αρμενίους και τους Έλληνες λίγο μετά.
Ο Μοργκεντάου, λόγω της θέσεώς του αλλά και του γεγονότος ότι οι ΗΠΑ ήσαν ουδέτερες μα φιλικά προσκείμενες προς τους Ελληνες της Μικρασίας, προέβη σε πλήθος διαβημάτων προς τους Νεοτούρκους και τους Γερμανούς προκειμένου να σώσει τα θύματα της γενοκτονίας. Ταυτόχρονα, ενημέρωνε και προσπαθούσε να ευαισθητοποιήσει την κυβέρνησή του, το δημοκρατικό κόμμα των ΗΠΑ και την κοινωνία των ΗΠΑ.
Ταυτόχρονα συνέγραψε και βιβλία, από τα οποία μας έγιναν γνωστές σημαντικές παράμετροι των Τουρκικών εγκλημάτων. Αρχικώς ανέφερε ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας των Αρμενίων ήταν παρόμοιες με εκείνες που χρησιμοποιήθηκαν και εναντίον των Ελλήνων.
«Οι Τούρκοι υιοθέτησαν τις ίδιες μεθόδους ενάντια στους Έλληνες που είχαν χρησιμοποιήσει ενάντια στις Αρμενίους. Τους πήραν στον οθωμανικό στρατό και έπειτα τους μετέφεραν σε χιλιάδες τάγματα εργασίας. Αυτοί οι Έλληνες στρατιώτες πέθαναν από το κρύο, την πείνα και άλλες στερήσεις» («Η δολοφονία ενός Έθνους»).
Σε ένα άλλο πάρα πολύ σημαντικό βιβλίο του («Τα μυστικά του Βοσπόρου»), ο Μοργκεντάου γράφει:
«Όταν οι Τουρκικές αρχές έδωσαν διαταγή να εφαρμοστεί το μέτρο των εκτοπίσεων, δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να απαγγείλουν την καταδίκη σε θάνατο ενός ολόκληρου λαού. Οι Τούρκοι ιθύνοντες είχαν πλήρη συνείδηση αυτού του γεγονότος και δεν προσπαθούσαν καθόλου να το αποκρύψουν στις συνομιλίες τους μαζί μου».
Ο κος. Μοργκεντάου μας γνωστοποίησε όμως και την περίπτωση κατά την οποία ο θύτης λεηλατεί την περιουσία του θύματος, αφού το έχει δολοφονήσει. Αναφέρει σχετικά:
«Μία μέρα ο Ταλάτ πασά, μου έκανε την πιο εκπληκτική ίσως παράκληση που είχα ακούσει στη ζωή μου. Οι ασφαλιστικές εταιρείες της Νέας Υόρκης «Life Insurance Company and Equitable», είχαν επί πολλά χρόνια αρκετούς Αρμένιους πελάτες.
Η έκταση στην οποία αυτοί οι άνθρωποι ασφαλίζονταν ήταν ακόμη μία απόδειξη του επιχειρηματικού τους πνεύματος. Θα επιθυμούσα, μου είπε ο Ταλάτ, να πείσετε τις Αμερικανικές ασφαλιστικές εταιρείες να μας στείλουν έναν πλήρη κατάλογο όσων Αρμενίων έχουν κάνει ασφάλεια ζωής.
Είναι ουσιαστικά όλοι τους νεκροί τώρα και δεν έχουν αφήσει κληρονόμους για να εισπράξουν τις αποζημιώσεις. Φυσικά, όλα αυτά τα χρήματα πρέπει να περιέλθουν τώρα στο Τουρκικό Κράτος. Η κυβέρνηση είναι πλέον ο ευεργετούμενος. Θα το κάνετε αυτό; Αυτό που μου ζητούσε ήταν τόσο παράλογο ώστε έχασα τη ψυχραιμία μου. Δεν πρόκειται να πάρετε τέτοιον κατάλογο από εμένα, είπα και αμέσως σηκώθηκα και έφυγα” (“Ambassador Morgenthau’s story”).
Η άποψή του για τους Τούρκους, αναφέρεται σε άλλο σημείο του βιβλίου του: «Ο Τούρκος είναι ουσιαστικά θρασύδειλος. Είναι γενναίος σαν λιοντάρι όταν τα πράγματα έρχονται όπως τα θέλει, αλλά δουλόφρων, χαμερπής και λιγόψυχος όταν του τυχαίνουν αναποδιές».
Στη συνέχεια ο κος. Μοργκεντάου, ανέλαβε Πρέσβης της χώρας του στο Μεξικό. Το 1923, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, ο Μοργκεντάου διορίζεται από την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) ως πρώτος Πρόεδρος της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων. Εγκαθίσταται στην Αθήνα για μεγάλο διάστημα και συντονίζει το έργο της Επιτροπής, συνεργαζόμενος και με τις Ελληνικές κυβερνήσεις.
Επιβλέπει προσωπικά την κατασκευή των προσφυγικών καταυλισμών και της παροχής βοήθειας προς αυτούς. Συνεργάστηκε στενά και με τον Ελευθέριο Κ. Βενιζέλο. Δώρισε τους μισθούς έξι (6) ετών στο ταμείο της Επιτροπής, για την ενίσχυση του έργου της. Οικονομική βοήθεια στην Επιτροπή έδωσε και η σύζυγός του.
Ο Ερρίκος Μοργκεντάου, πέθανε καταξιωμένος στην Νέα Υόρκη το 1946. Ως οικογενεια υπάρχει και σήμερα, με συγγραφείς, δικηγόρους και δημοσιογραφους και πάντα στηρίζει το δημοκρατικο κόμμα των ΗΠΑ και το ελληνοαμερικανικο λόμπι. Το όνομά του δόθηκε, τιμής ένεκεν, σε οδούς των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης (Δράμα, Βύρωνας, Κατερίνη κλπ), όπως υπάρχουν και πλατείες στο όνομα του, προτομές κλπ.
Βιβλία (4) και επιστολές-έγγραφα του (πάνω από 30.000) έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά και αρμενικά και αποτελούν αντικειμενικη πηγή για το τι συνέβη από το 1915 μέχρι το 1925. Αξίζει να τον μελετήσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου