Κάθε χρόνο στις 4 Ιουλίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες γιορτάζουν τη «Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας» τους από τη Μεγάλη Βρετανία το 1776, με σειρά εκδηλώσεων, στις οποίες κυριαρχούν τα πυροτεχνήματα και οι παντός είδους παρελάσεις. Είναι η εθνική εορτή της χώρας με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη, γνωστή στα αγγλικά ως Independence Day και ως Forth of July. Στις αρχές του 18ου αιώνα είχαν διαμορφωθεί 13 βρετανικές αποικίες στα ανατολικά παράλια της Βόρειας Αμερικής (Μασαχουσέτη, Νιού Χαμσάιρ, Νέα Υόρκη, Πενσυλβάνια, Κονέκτικατ, Ροντ Άιλαντ, Νέα Υερσέη, Ντελαγουέρ, Μέριλαντ, Βιργινία, Νότια και Βόρεια Καρολίνα και Γεωργία). Μεταξύ τους υπήρχαν σημαντικές διαφορές, αλλά και πολλές ομοιότητες κυρίως ως προς τους θεσμούς και την κοινή καταγωγή των κατοίκων τους.
Το καθοριστικό βήμα για την αποκοπή του ομφάλιου λώρου των 13 αποικιών που τους συνέδεε με την μητέρα - πατρίδα, στάθηκε η επιβολή πρόσθετων φόρων από την Μεγάλη Βρετανία, προκειμένου να καλυφθούν οι πολεμικές της δαπάνες από τον Επταετή Πόλεμο με την Γαλλία (1756-1763). Οι νέοι φόροι σε μια σειρά από προϊόντα, όπως η ζάχαρη και το τσάι, καθώς και ο φόρος χαρτοσήμου στις εφημερίδες και τα εμπορικά έγγραφα, εξόργισαν τους αποίκους, επειδή δεν είχε ζητηθεί η γνώμη τους, σύμφωνα με την αγγλοσαξωνική παράδοση. Η αντίδραση των αποικιών μεγάλωσε, όταν στις 17 Δεκεμβρίου 1773, κάτοικοι της Βοστώνης μεταμφιεσμένοι σε Ινδιάνους έριξαν στην θάλασσα 340 κιβώτια τσαγιού, που ανήκαν στην Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών, στην οποία το βρετανικό στέμμα είχε εκχωρήσει ειδικά προνόμια. Ο βασιλιάς Γεώργιος Γ’ διέταξε το κλείσιμο του λιμανιού και την στρατιωτική κατοχή του.
Τότε, οι κάτοικοι της Μασαχουσέτης κάλεσαν σε βοήθεια τις υπόλοιπες αποικίες. Στις 5 Σεπτεμβρίου 1774 συνήλθαν στην Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνιας, οι εκπρόσωποι των 13 αποικιών και συγκρότησαν το Ηπειρωτικό Κογκρέσο, όπως το αποκάλεσαν. Η συνέλευση των 56 εκπροσώπων διακήρυξε την επιθυμία των αποίκων να διοικούνται μόνοι τους, ενώ απηύθυνε στον βασιλιά μια διακήρυξη δικαιωμάτων. Η ρήξη επήλθε στις 14 Απριλίου 1775, όταν βρετανικά στρατεύματα συγκρούστηκαν με ντόπιους πολιτοφύλακες στο Λέξινγκτον και το Κόνκορντ της Μασαχουσέτης. Ο βασιλιάς κήρυξε τους αποίκους επαναστάτες και το Ηπειρωτικό Κογκρέσο, αφού συνήλθε για δεύτερη φορά στις 10 Μαΐου 1775, αποφάσισε να κηρύξει τον πόλεμο κατά του αγγλικού στέμματος και ανέθεσε την διοίκηση των στρατευμάτων και της πολιτοφυλακής στον μεγαλοκτηματία και στρατιωτικό Τζορτζ Γουάσινγκτον, που αργότερα έγινε ο πρώτος πρόεδρος του νεοσύστατου κράτους των ΗΠΑ.
Το προηγούμενο διάστημα στο Ηπειρωτικό Κογκρέσο είχαν διαμορφωθεί δύο τάσεις: η μία, από τους «Νομιμόφρονες» μεγαλοκτηματίες των Νότιων αποικιών (Βιρτζίνια, Νότια και Βόρεια Καρολίνα και Γεωργία), που επιδίωκαν την συνεννόηση και τον συμβιβασμό με το Λονδίνο και από την άλλη τους «Πατριώτες» αστούς των Βορείων αποικιών, που πίστευαν ότι μόνο με την πλήρη ανεξαρτησία θα μπορούσε να διασφαλιστεί η ελευθερία και η δική τους ανάπτυξη. Στην αρχή ήταν μειοψηφία μέσα στους κόλπους της συνέλευσης,αλλά η βρετανική αδιαλλαξία είχε ως αποτέλεσμα την τελική επικράτησή τους. Οι δύο αυτές τάσεις θα εκδηλωθούν και πάλι στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν Νότιοι και Βόρειοι θα συγκρουστούν στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο.
Στις 2 Ιουλίου 1776, το Ηπειρωτικό Κογκρέσο ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας και δύο ημέρες αργότερα, 4 Ιουλίου 1776, έδωσε στην δημοσιότητα την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, που ήταν έργο του δικηγόρου και μετέπειτα προέδρου των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον. Η Διακήρυξη αυτή, που απευθυνόταν «προς την κοινή γνώμη όλης της ανθρωπότητας», αποτέλεσε την πρώτη πρακτική εφαρμογή των πολιτικών αρχών του Διαφωτισμού. Ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας ή Αμερικανική Επανάσταση, ήταν μακροχρόνιος και επίπονος. Ως τις αρχές του 1778 ήταν ένας εμφύλιος πόλεμος μέσα στους κόλπους της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Στην συνέχεια διεθνοποιήθηκε, καθώς η Γαλλία (1778), η Ισπανία (1779) και η Ολλανδία (1780), συμμάχησαν με τις αποικίες εναντίον της Βρετανίας. Η ανεξαρτησία των ΗΠΑ επιτεύχθηκε τελικά με την Συνθήκη των Παρισίων της 3ης Σεπτεμβρίου 1783.
Σήμερα ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων ζει σχετικά ελεύθερα απολαμβάνοντας αρκετές ελευθερίες και ανέσεις. Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για τον μέσο άνθρωπο, ιδιαίτερα στις φιλελεύθερες δημοκρατίες της δύσης και της ανατολής, δεν συνέβη νομοτελειακά ούτε ήταν απαραίτητη. Η επικράτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως το πολίτευμα που προσφέρει τη μέγιστη δυνατή προστασία του ατόμου και των δικαιωμάτων του έπαιξε σίγουρα καθοριστικό ρόλο ώστε δισεκατομμύρια άνθρωποι σήμερα να απολαμβάνουν ένα βιοτικό επίπεδο που πριν μερικούς αιώνες θα έμοιαζε με άπιαστο όνειρο. Ο σημαντικότερος σταθμός στην εξέλιξη της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως το μέτρο σύγκρισης βάση του οποίου κρίνονται όλα τα υπόλοιπα συστήματα, υπήρξε αναμφίβολα το πολίτευμα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η πορεία της χώρας αυτής προς την ελευθερία ξεκίνησε επισήμως στις 4 Ιουλίου του 1776, όταν η Αμερικανική συνέλευση υιοθετεί την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των 13 (τότε) πολιτειών από την Βρετανική Αυτοκρατορία.
Η μέρα εκείνη δεν αποτελεί μόνο την αφετηρία μίας νέας ανεξάρτητης χώρας αλλά ένα νέο ξεκίνημα για την ανθρωπότητα. Ξαφνικά, μία μικρή ομάδα επαναστατών ξεσηκώνεται κατά της μεγαλύτερης και ισχυρότερης αυτοκρατορίας με κύριο αίτημα την ίδρυση μιας πολιτείας που όμοιά της δεν είχε ξαναδεί ο κόσμος. “Δεχόμαστε τις εξής αλήθειες ως αυταπόδεικτες, πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι, και προικίζονται από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα απαραβίαστα Δικαιώματα, μεταξύ των οποίων είναι το δικαίωμα στη Ζωή, το δικαίωμα στην Ελευθερία, και το δικαίωμα στην επιδίωξη της Ευτυχίας.”
Η ιστορική αυτή φράση καθοδηγεί και εμπνέει μέχρι και σήμερα τους αγώνες για την ελευθερία από κάθε δυνάστη που περιορίζει τα δικαιώματα των πολιτών του. Το γεγονός πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι σημαίνει πως κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται με το δικαίωμα να κυβερνά άλλους, όπως ίσχυε για χιλιάδες χρόνια στην ανθρώπινη ιστορία. Η αμερικανική επανάσταση του 1776 ήταν η πρώτη επανάσταση που επεδίωξε και πέτυχε τη δημιουργία μίας αβασίλευτης, συνταγματικής, φιλελεύθερης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Ακόμα και η απαράδεκτη αντίφαση της αποδοχής της δουλείας δεν άντεξε υπό το βάρος των λέξεων αυτών για περισσότερα από 100 χρόνια. “Πως για να εξασφαλιστούν αυτά τα δικαιώματα, ιδρύονται Κυβερνήσεις μεταξύ των Ανθρώπων, αντλώντας τις εύλογες εξουσίες τους από την συναίνεση των κυβερνημένων.”
Οι επαναστάτες, με την υπογραφή της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας δεν υπέγραφαν μόνο τη θανατική τους καταδίκη σε περίπτωση που το εγχείρημα αποτύγχανε, αλλά άφησαν μία ιστορική παρακαταθήκη για τα δίκαια του ανθρώπου. Δήλωσαν ξεκάθαρα και με σαφήνεια ότι οι άνθρωποι ιδρύουν κράτη και δίνουν την ανοχή τους σε κυβερνήτες για να προστατεύουν τα φυσικά τους δικαιώματα. Πρώτα, δηλαδή, υπάρχουν τα δικαιώματα και μετά ιδρύονται τα κράτη για να τα προστατεύουν. Η ιδέα αυτή αποτελεί μέχρι και σήμερα επαναστατικό τρόπο αντίληψης της σχέσης πολίτη-κράτους καθώς, ακόμα και στις μέρες μας, δίνεται συχνά η εντύπωση πως το κράτος είναι δημιουργός και διανομέας δικαιωμάτων. Η Επανάσταση του 1776 ενέπνευσε και σε κάποιο βαθμό εμπνέει ακόμα αρκετές επαναστάσεις μεταξύ των οποίων και τη δική μας, του 1821. “Γκαρδιακά χαροποιήθει και του Βάσιγκτον η γη, και τα σίδερα ενθυμήθει που την έδεναν κι αυτή” γράφει ο εθνικός μας ποιητής στον Ύμνο εις την Ελευθερίαν τιμώντας τον αγώνα για την αμερικανική ανεξαρτησία και τη σημασία αυτού για τον υπόλοιπο κόσμο που ζούσε σε καθεστώς τυραννίας. Χρόνια πολλά, λοιπόν, όχι μόνο στην Αμερική αλλά και σε όλες τις φιλελεύθερες δημοκρατίες του κόσμου μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου