Νεο-οθωμανική Τουρκία: Πόσο ''μεγάλος'' και πόσο ''ασθενής'';

Υπογράφουν οι: 

Νταγκίνη (Ντίνα) Κωνσταντίνα, Φοιτήτρια Νομικής Σχολής Α.Π.Θ. / Στέλεχος ΚΕ.ΑΣ.Μ.
Γιαννέλου Χριστίνα, Ασκούμενη Δικηγόρος Αθηνών / Απόφοιτη Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. / Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής του Παν. Πειραιά
Ιωαννίδης Πασχάλης, Φοιτητής Νομικής Σχολής Α.Π.Θ. / Στέλεχος ΚΕ.ΑΣ.Μ.
Κουτσουπιά Φ. Ωραιοζήλη-Μαρία, Δικηγόρος / Υποψήφια Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου, Τμήμα Νομικής του Ε.Κ.Π.Α. / Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης Δημοσίου/Διοικητικού Δικαίου / Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου
και
Μαρκόπουλο Χ. Θωμάς, Επικοινωνιολόγος / Μεταπτυχιακός Φοιτητής Διεθνών Σπουδών, Ευρωπαϊκών Σπουδών και Διπλωματίας στο Παν. Μακεδονίας / Δημοσιογράφος

Καύκασος, Μέση Ανατολή, Ανατολ. Μεσόγειος ΝΑ και ΒΑ Αιγαίο και φυσικά 'Εβρο... Μπορεί να αντέξει η Τουρκιά μονή ή σχεδόν μονή σε τόσα πολλά στρατιωτικά και διπλωματικά ταμπλό... Και αν ναι, ως πότε; Η τουρκική προκλητικότητα, γενικά στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά τους τελευταίους μήνες, έχει χτυπήσει κόκκινο. Το έχουμε ως Ελλάς αναδείξει παντού  -σε όλα τα διεθνή φόρα και τους διεθνείς οργανισμούς-, με συνέπεια να έχει καταδικαστεί ηχηρά αρκετές φορές, από τους πλέον ισχυρούς παίκτες στο Παγκόσμιο Σύστημα - τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και άλλες σημαντικές ευρωπαϊκές και μη χώρες. Εδω και 48 ώρες περίπου κανείς δεν μπορεί να πει ή να λεει μελλοντικά ''είχατε άδικο φίλοι Έλληνες''... Στην πολιορκία της Κωνσταντινούπολης εκ των Οθωμανων οι υπερασπιστές των τειχών κοίταζαν προς τη Δύση περιμένοντας τη βοήθεια που θα τους λύτρωνε αν και θα ενσωμάτωνε το ορθόδοξο πλήρωμα στην Καθολική Εκκλησία. Η βοήθεια δεν ήρθε ποτέ... Η συνδρομή προς το Γένος καθυστέρησε μερικούς αιώνες, όταν πλέον η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρέπαιε ως ο Μεγάλος Ασθενής (1820 και μέχρι το τέλος λίγο μετά το 1918). Στον Ναυρίνο το 1827, με την καταστροφή του οθωμανικού στόλου από Γάλλους, Βρετανούς και Ρώσους, η Δύση υιοθέτησε μία τακτική που ακολουθεί ακόμα και σήμερα πάνω-κάτω έναντι της Τουρκίας. Της επιτρέπει να απλώνεται, να βγάζει τα πόδια της έξω από το πάπλωμα, αλλά μέχρι ενός σημείου. Μετά βγαίνουν δόντια και νύχια... 

Η Αίγυπτος βρυχάται! 

Το κοινοβούλιο της Αιγύπτου άνοιξε την περασμένη Δευτέρα τον δρόμο στον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι για μια στρατιωτική επιχείρηση στη Λιβύη. Στόχος είναι «η υπεράσπιση της εθνικής ασφάλειας ενάντια σε εγκληματικές και ένοπλες πολιτοφυλακές και ξένα τρομοκρατικά στοιχεία». Τι σημαίνουν όλα αυτά; Και πόσο βάσιμος είναι ο φόβος κλιμάκωσης; Μέχρι στιγμής ένα είναι σαφές. Η απόφαση του αιγυπτιακού κοινοβουλίου αυξάνει τον κίνδυνο άμεσης σύγκρουσης με την Τουρκία, η οποία έχει ισχυροποιήσει τη θέση της στη Λιβύη. Η Άγκυρα υποστηρίζει τη διεθνώς αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με έδρα την Τρίπολη υπό τον πρωθυπουργό Φαγιέζ Αλ Σάρατζ. Από την άλλη πλευρά η Αίγυπτος κάνει εκστρατεία, από κοινού με τη Ρωσία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, υπέρ του αντάρτη στρατηγού Χαλιφά Χαφτάρ, ο οποίος συνδέεται με το λεγόμενο «εξόριστο κοινοβούλιο» στο Τομπρούκ της Ανατολικής Λιβύης. Σύμφωνα με αραβικά ΜΜΕ οι δύο πλευρές προετοιμάζονται ήδη για πιθανή σύγκρουση, όχι απαραίτητα με δικά τους στρατεύματα. Εκτός από Toύρκους στρατιώτες, η Άγκυρα έχει στείλει στη Λιβύη χιλιάδες μαχητές από τη Συρία, επιτρέποντας έτσι στην κυβέρνηση Αλ Σαράτζ να επιτύχει ανέλπιστες στρατιωτικές επιτυχίες. Την ίδια ώρα η Αίγυπτος, σύμφωνα με την εφημερίδα Rai Al-Youm, αναβαθμίζει μαζικά τον εξοπλισμό ανταρτών στην Λιβύη.

Η ένταση στη Λιβύη κλιμακώνεται, ύστερα από την ένθερμη στήριξη της Τουρκίας στην Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας και την κινητοποίηση μεγάλου μέρους του στρατού της Αιγύπτου. Η πόλη της Σύρτης στη Λιβύη ενδεχομένως αλλάξει τις ισορροπίες όχι μόνο στην εξέλιξη του εμφυλίου πολέμου που μαίνεται από το 2011, αλλά αναγκάσει την Τουρκία και την Αίγυπτο να λάβουν την τελική απόφαση για ένοπλη σύρραξη. Καταρχάς, η Αίγυπτος έχει συμφωνήσει με τον Χαλίφα Χάφταρ και τους φυλάρχους συμμάχους του, να επέμβει στρατιωτικά σε περίπτωση που πολιορικηθεί ή πέσει η Σύρτη. Επιπλέον, έχει λάβει το «πράσινο φως» από το κοινοβούλιο της, για να εισέλθει στρατιωτικά στη γείτονα χώρα. Έτσι, αναμένονται καταιγιστικές εξελίξεις, καθώς οι μαχητές του GNA (Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης) συγκεντρώνονται από την Κυριακή (19/7) έξω από την Σύρτη. Μάλιστα, το Aljazeera τονίζει πως στρατιωτικοί διοικητές του GNA ανέφεραν ότι ένα κομβόι περίπου 200 οχημάτων μετακινήθηκε ανατολικά από την Μισράτα κατά μήκος της ακτής της Μεσογείου προς την πόλη Ταουργκά. Δηλαδή έχουν διασχίσει το ένα τρίτο του δρόμου προς την Σύρτη και ολοένα πλησιάζουν. Επιπλέον, οι στρατιωτικοί διοικητές του GNA δήλωσαν έτοιμη να ανακτήσουν την Σύρτη που είναι κομβικό σημείο στην περιοχή και παράλληλα την αεροπορική βάση στη Τζάφρα. Μέχρι στιγμής, ένα τέτοιο σενάριο δεν μοιάζει απίθανο ή απλά υποσχόμενο, καθώς οι συγκεκριμένοι μαχητές λαμβάνουν στρατιωτικό υλικό από την Τουρκία, ενώ περιλαμβάνουν και μισθοφόρος εκπαιδευμένους από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Παρόλα αυτά, αναμένεται η στάση της Αιγύπτου, η οποία συγκεντρώνει στρατό στα σύνορα. Το κοινοβούλιο της Αιγύπτου έδωσε εντολή στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας να επέμβουν στρατιωτικά στη Λιβύη, προκειμένου να διαφυλάξουν τα συμφέροντα της χώρας και του συμμάχου Χαλίφα Χάφταρ. Έτσι, η Αίγυπτος έχει δύο διαβεβαιώσεις για ένοπλη εισβολή, καθώς φύλαρχοι που πρόσκεινται στον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ και το κοινοβούλιο του, στην Βεγγάζη, έχουν δώσει από την προηγούμενη εβδομάδα το «πράσινο» φως. Συγκεκριμένα, ο Αιγύπτιος πρόεδρος Άμπντελ Φάταχ αλ Σίσι συναντήθηκε με Λίβυους φυλάρχους, οι οποίοι είναι σύμμαχοι του Χαλίφα Χάφταρ και τον εξουσιοδότησαν, ώστε να επέμβει στη χώρα. Οι ίδιοι μετέβησαν αεροπορικώς από τη Βεγγάζη στο Κάιρο για να συνομιλήσουν με τον Αιγύπτιο πρόεδρο, σε μια συνάντηση που έφερε τον τίτλο «Αίγυπτος και Λιβύη, ένας λαός, μία μοίρα».

Μάλιστα, ο ίδιος ανακοίνωσε πως δεν θα μείνει αδρανής απέναντι σε οποιαδήποτε ενέργεια συνιστά άμεση απειλή για την εθνική ασφάλεια των δύο χωρών. Επίσης, είπε στη συνάντηση ότι βασικός στόχος του Καΐρου είναι «να ενεργοποιήσει την ελεύθερη βούληση του λιβυκού λαού». Στον αντίποδα η Τουρκία αντιδρά στις συγκεκριμένες αποφάσεις και τονίζει ότι η Αίγυπτος δεν πρέπει να επεμβαίνει στη Λιβύη, ειδικά από την στιγμή που υποστηρίζει τον Χάφταρ. Χαρακτηριστικά, ο ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ, δήλωσε πως «είναι απαραίτητο κάθε είδος βοήθειας και υποστήριξης που παρέχεται στον Χαλίφα Χάφταρ - το οποίο απαγορεύει τη διασφάλιση της ειρήνης, της ηρεμίας, της ασφάλειας και της εδαφικής ακεραιότητας της Λιβύης - να σταματήσει αμέσως». Υπενθυμίζεται πως ο Χαλίφα Χάφταρ υποστηρίζεται από την Ρωσία, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Επίσης, το τελευταίο διάστημα διάστημα η Ελλάδα έχει υποστηρίξει σε διπλωματικό επίπεδο την κυβέρνηση της Βεγγάζης. Στον αντίποδα, η κυβέρνηση του Σάρατζ στην Τρίπολη, αναγνωρίζεται διεθνώς και υποστηρίζεται σε διπλωματικό επίπεδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και σε στρατιωτικό από την Τουρκία. Ο αιγυπτιακός στρατός σύμφωνα με το thearabweekly.com πραγματοποίησε την Πέμπτη (16/7), μια στρατιωτική άσκηση μεγάλης κλίμακας με το όνομα «Hasm 2020» στη δυτική περιοχή κοντά στα σύνορα με τη Λιβύη. Μάλιστα, χρησιμοποιήθηκαν και δοκιμάστηκαν διάφοροι τύποι προηγμένου εξοπλισμού μάχης για την προετοιμασία μιας επικείμενης επέμβασης στη χώρα. Αυτό το βήμα ενισχύει τις προσδοκίες ότι ο αιγυπτιακός στρατός έχει αποφασίσει τη στρατιωτική επιλογή για την αντιμετώπιση της κρίσης της Λιβύης, αφού οι παρεμβάσεις και οι απειλές της Τουρκίας δημιούργησαν μια κατάσταση που είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτή σε μια γειτονική χώρα που αντιπροσωπεύει ένα ζωτικό στρατηγικό βάθος για την εθνική ασφάλεια της Αιγύπτου.

Who is who in Libya… με τα σημερινά δεδομένα

Δυνάμεις που στηρίζουν τον ”εκλεγμένο” πολιτικό Σάραζ

Τουρκία
Ιταλία
Κατάρ

Δυνάμεις που στηρίζουν τον ”αντάρτη” Στρατ. Χαφτάρ

Αίγυπτος
Γαλλία
Ρωσία
Η.Α.Ε.
Ιορδανία
Ισραήλ
Σουδάν
Μαυριτανία
(Σιωπηρά: Ελλάδα, Μάλτα, Κύπρος, Τσαντ, Νιγηρία)

Δυνάμεις που κρατάνε ”ουδέτερη στάση”

Η.Π.Α.
Γερμανία
Η.Β.
Ισπανία
Αλγερία
Τυνησία
Σαουδ. Αραβία (τείνει προς Χαφτάρ)

Σύννεφα πάνω από τον Καύκασο

Το ζήτημα της έντασης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν που σημειώθηκε προ ολίγων ημερών απασχόλησε ιδιαιτέρως την επικαιρότητα. Συγκεκριμένα ο Αζερικός στρατός παράταξε πεζικό, πυροβολικό, αεροπορία και drones στην περιοχή Tavush κοντά στα σύνορα με την Αρμενία και προέβη σε απρόκλητη επίθεση εναντίον των αρμενικών θέσεων, η οποία και αποκρούστηκε κατόπιν ανταλλαγής πυρών. Εκτιμάται ότι οι απώλειες από πλευράς Αρμενίας ανήλθαν στους 2 αξιωματικούς και 2 στρατιώτες, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός των αμάχων νεκρών από το βομβαρδισμό της παραμεθόριας πόλης Μπέρντ . Από την άλλη, το Αζερμπαϊτζάν έχασε ένα πολεμικό αεροπλάνο, 10 DRONES, 2 αξιωματικούς και άγνωστο αριθμό στρατιωτών. Έχοντας, λοιπόν, υπόψιν τα γεγονότα αυτά, σκόπιμο είναι να γίνουν ορισμένες παρατηρήσεις. Κατ’ αρχάς το συγκεκριμένο γεγονός δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό∙ εντάσεις σημειώνονταν συχνά μεταξύ των δύο χωρών στην περιοχή Αρτσάχ, και είναι προφανές πως η πρόσφατη αψιμαχία δεν θα είναι η τελευταία. Αδιαμφισβήτητα υπάρχει ολοένα και κλιμακούμενη ένταση μεταξύ των δύο χωρών. 

Η Τουρκία βρίσκεται σε στρατιωτικό παροξυσμό. Συρία, Λιβύη, Ιράκ, είναι μερικές από τις χώρες στις οποίες οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις δείχνουν την ισχύ τους. Ο Χουλουσί Ακάρ υπέδειξε ακόμη μία! Η επεκτατική πολιτική του Ερντογάν δείχνει να μην έχει όρια, κάθε μήνας κρύβει και μία νέα «απειλή» για τον σουλτάνο με τον τουρκικό στρατό να έχει γίνει το πιόνι του. Στη Συρία και το Ιράκ ήταν η «εξάλειψη της τρομοκρατίας», στη Λιβύη «η εγκαθίδρυση σταθερότητας και ειρήνης», οι δικαιολογίες άφθονες με τα πολεμικά μέτωπα να αυξάνονται. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Χουλούσι Ακάρ, δήλωσε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να «στέκεται με τις ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας, η οποία συνεχίζει την επιθετική της προσέγγιση» στέλνοντας «ότι βοήθεια κριθεί απαραίτητη»… Η τουρκική δήλωση ήρθε μια μέρα αφότου ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν και των Αρμενίων στα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών. Οι νέες φονικές συγκρούσεις ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία σημειώθηκαν στον τομέα Τοβούζ της μεθορίου, ανάμεσα σε δύο μακρόχρονους εχθρούς. Είναι οι πιο σοβαρές εδώ και πολλά χρόνια, κάτι που προκαλεί φόβους ακόμη και για μια σύγκρουση στον Καύκασο, μια ασταθή περιοχή. Οι δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες βρίσκονται σε σύγκρουση εδώ και δεκαετίες για την αυτόνομη περιοχή του Ναγκόρνο – Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν, μια περιοχή με αρμενική πλειονότητα η οποία αποσχίστηκε, με την υποστήριξη του Γερεβάν, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, προκαλώντας μια σύγκρουση που οδήγησε στον θάνατο 30.000 ανθρώπων. Μια επισφαλής εκεχειρία έχει τεθεί σε ισχύ από το 1994.

Από την άλλη ιδιαιτέρως ανησυχητική καθίσταται η στάση της Τουρκίας. Από νωρίς ο Τούρκος ΥΠΕΞ δήλωσε ανοιχτά πως η Τουρκία «είναι έτοιμη να θυσιαστεί για τους αδερφούς Αζέρους». Δεδομένων των καλών σχέσεων των δύο χωρών, της εντονότατης τουρκικής διείσδυσης στο Αζερμπαϊτζάν και της επιρροής της τουρκικής κυβέρνησης προσωπικά στον Αζέρο Πρόεδρο Αλίεφ, αλλά και βλέποντας τα δεδομένα υπό το πρίσμα της φιλοδοξίας της Τουρκίας να ηγηθεί ενός κινήματος «Παντουρανισμού» (πολιτικής ένωσης των Τουρανικών/τουρκογενών λαών με προεξάρχουσα την Τουρκία) είναι επόμενο να συμπεράνουμε πως η Τουρκία θα εκμεταλλευτεί τις εντάσεις αυτές προκειμένου να αυξήσει την επιρροή της στην περιοχή εις βάρος των Αρμενίων, υπόθεση η οποία δημιουργεί συνειρμούς και μνήμες από τις σκοτεινές εποχές του 1914. Παρατηρώντας, επιπροσθέτως, την -και μετά την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί- καθόλα πρόδηλη στροφή της Τουρκίας στροφή προς το Πολιτικό Ισλάμ θα πρέπει να αναμένουμε από την Άγκυρα την απόπειρα υποδαυλισμού του θρησκευτικού φονταμενταλισμού στο Αζερμπαϊτζάν και την προσπάθεια να δοθεί θρησκευτικός χαρακτήρας στις Αρμενο-Αζερικές εντάσεις. Χρέος της Ελλάδας αναφορικά με την κατάσταση εκεί είναι αφενός μεν να στηρίξει όσο μπορεί τον φίλο Αρμενικό λαό, με τον οποίον το Έθνος μοιράζεται Πίστη και Ιστορία και αφετέρου να εκμεταλλευτεί το νέο μέτωπο που άνοιξε η Τουρκία προς εξυπηρέτηση των δικών μας συμφερόντων!

Η Ελλάδα σήμερα είναι σε μία θέση αρκετά ισχυρή, ίσως ελαφρώς ισχυρότερη σε σχέση με την Τουρκία, εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Από εκεί και πέρα, αυτό που έχει σημασία είναι ότι τα μηνύματα φτάνουν στην Τουρκία από παντού -από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τους ηγέτες των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών και των ΗΠΑ, ειδικά μετά την απόφαση του Ερντογάν, να πετάξει στα σκουπίδια το διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ και να μετατρέψει την Αγιά Σοφιά σε τζαμί, προκαλώντας συνολικά τον πολιτισμένο κόσμο και ευθέως το σύνολο των Χριστιανών του πλανήτη. Ο Ερντογάν  διέβη τον Ρουβίκωνα και τις κόκκινες γραμμές και προκαλεί μεν ευθέως τη Χριστιανοσύνη συγκροτώντας όμως παράλληλα ένα τεράστιο διεθνές μέτωπο αντιτουρκισμού και αντιοθωμανισμού στην χριστιανική Δύση, που σύντομα θα το βρει μπροστά του... ''Μεγάλος'' ναι/μάλλον ναι, ''ασθενής'' όμως σίγουρα!