Τις πρωινές ώρες της 16ης Μαΐου 1948 ένας ψαράς βρίσκει να επιπλέει στον Θερμαϊκό, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, το άψυχο σώμα ενός άντρα δεμένο χειροπόδαρα και με μια σφαίρα στο κεφάλι. Η αστυνομία αναγνώρισε τον νεκρό άντρα ο οποίος ήταν ο αγνοούμενος, μέχρι εκείνη την μέρα, Αμερικανός Τζορτζ Πολκ.
Η υπόθεση δεν αποτελεί μια απλή δολοφονία αλλά μια ιδιαίτερη περίπτωση που αφορά την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή. Το γεγονός συνέβη κατά τη περίοδο του ελληνικού εμφυλίου ενώ παράλληλα ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρρυ Τρούμαν, ανακοίνωσε το περίφημο Δόγμα Τρούμαν και προχώρησε στην εφαρμογή του Σχεδίου Μάρσαλ. Ένα σχέδιο οικονομικής βοήθειας για να ορθοποδήσει το ελληνικό κράτος μετά τη δίνη που προκάλεσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ένα σχέδιο που αφορούσε την ανάσχεση της Σοβιετικής επέκτασης και αυτομάτως η Ελλάδα είχε ταχθεί στη δυτική σφαίρα επιρροής.
Υπόθεση Πολκ
Ο Τζορτζ Πολκ ήταν δημοσιογράφος στο δίκτυο CBS. Στα χρόνια του πολέμου ήταν ανταποκριτής της εφημερίδας New York Herald Tribune στην Άπω Ανατολή. Ήταν αντίθετος με τη βοήθεια της πατρίδας του απέναντι στην Ελλάδα και το είχε κάνει εμφανές στα κείμενα του. Το 1947 επισκέπτεται την Ελλάδα, γνωρίζει την Ελληνίδα αεροσυνοδό Ρέα Κοκκώνη και την παντρεύτηκε. Μετά από έναν χρόνο έρχεται πάλι με αφορμή τη συνέντευξη που θα έπαιρνε από τον αρχηγό του Δημοκρατικού Στρατού, Μάρκο Βαφειάδη.
Το βράδυ της 8ης Μαΐου βγαίνει από το ξενοδοχείο «Αστόρια» και από τότε εξαφανίστηκαν τα ίχνη του. Μετά από δύο μέρες οι εργαζόμενοι του ξενοδοχείου δηλώνουν στις αστυνομικές αρχές την εξαφάνιση του. Στις 11 Μαΐου στο ταχυδρομείο του Λευκού Πύργου καταφθάνει ένας φάκελος με την ταυτότητα του αγνοούμενου. Στις 16 του μηνός εντοπίζεται νεκρός μέσα στη θάλασσα. Οι αστυνομικές αρχές δεν είχαν κανένα ενδεικτικό στοιχείο του φόνου. Η είδηση πήρε διεθνείς διαστάσεις. Η Αμερική άρχισε να πιέζει τις αρχές για την εύρεση του δράστη. Ο αμερικανικός λαός ζητούσε δικαιοσύνη και κατηγορούσε το ελληνικό κράτος ως εγκληματικό.
Ποιος είναι υπαίτιος για τον φόνο;
Υπήρξαν πολλές θεωρίες γύρω από το γεγονός, σχετικά με το ποιος μπορεί να σκότωσε τον Πολκ και γιατί να το κάνει. Παρόλα αυτά κανείς δε γνώριζε την αλήθεια. Εκείνη την ταραγμένη περίοδο του εμφυλίου τις δύο πλευρές, την ελληνική και την αμερικανική, τις βόλευε να κατηγορηθεί κάποιος ο οποίος να είχε ένα «αριστερό παρελθόν». Τους ενόχους τους βρήκαν στα πρόσωπα των κομμουνιστών Βαγγέλη Βασβανά, Αδάμ Μουζενίδη και δημοσιογράφο της εφημερίδας «Μακεδονία» Γρηγόρη Στακτόπουλο.
Οι τρεις αυτοί άνδρες θα οδηγούσαν τον Πολκ στον Βαφειάδη. Τον έβαλαν σε μια βάρκα, του έδεσαν τα μάτια για να μην δει τη διαδρομή και τον πυροβόλησαν. Ο Στακτόπουλος, ως απόφοιτος του Ανατόλια, ήταν γνώστης της αγγλικής γλώσσας και τον πήραν για να κάνει τον διερμηνέα. Η θεωρία αυτή ήταν η επικρατέστερη. Το δικαστήριο τους έκρινε ενόχους καταδικάζοντας σε θάνατο τον Βασβανά και τον Μουζενίδη και σε ισόβια κάθειρξη τον Στακτόπουλο. Όλη η ευθύνη πέφτει πάνω στους κομμουνιστές επειδή ήθελαν να δυσφημήσουν την κυβέρνηση απέναντι στην αμερικανική κοινή γνώμη.
Ο Στακτόπολος μετά από έντονα βασανιστήρια στο κρατητήριο ομολόγησε ότι βοήθησε στον φόνο. Η δίκη βασίστηκε μόνο στις δικές του ομολογίες. Η μητέρα του, Άννα Στακτοπούλου, που υποτίθεται ότι έστειλε τον φάκελο με την ταυτότητα του Πολκ στο ταχυδρομείο, κρίθηκε αθώα. Τι συμβαίνει όμως όταν ο άνθρωπος που καταδικάζεται είναι αθώος, ενώ ο Βασβανάς εκείνο το διάστημα βρισκόταν εκτός Θεσσαλονίκης και ο Μουζενίδης είχε πεθάνει ήδη πριν την δολοφονία του Τζορτζ Πολκ; Απολύτως τίποτα. Ο Στακτόπουλος διετέλεσε κανονικά την ποινή της φυλάκισης του. Αποφυλακίστηκε το 1960 και μέχρι να πεθάνει το 1998 αγωνιζόταν για να αποδείξει την αθωότητα του. Έκανε τέσσερις αιτήσεις στον Άρειο Πάγο για να επαναληφθεί η δίκη χωρίς αυτές να γίνουν δεκτές.
Οι Αμερικανοί μετά από πολυετείς έρευνες δήλωσαν ότι οι κομμουνιστές δεν είναι υπεύθυνοι για αυτό τον φόνο. Υπεύθυνα είναι κάποια άτομα της ακροδεξιάς στην Ελλάδα. Κίνητρο τους η δυσφήμηση των κομμουνιστών σε διεθνές επίπεδο. Με αφορμή τον εμφύλιο πόλεμο βρήκαν την ευκαιρία να κατηγορήσουν το κομμουνιστικό κόμμα και γιατί όχι να δημιουργηθεί κάποιο επεισόδιο μεταξύ της Αμερικής.
Άλλη μια θεωρία που επικράτησε ήταν ότι πίσω από την δολοφονία κρυβόντουσαν οι Βρετανοί. Με την αναγγελία του Δόγματος Τρούμαν, οι Αμερικάνοι τίθενται ως οι νέοι προστάτες των Ελλήνων. Η δολοφονία του Πολκ θεωρήθηκε ως ένα είδος εκδίκησης για τον εκτοπισμό των Άγγλων από την περιοχή αλλά και να φανεί ότι οι Αμερικάνοι δεν ήταν ικανοί να διευθετήσουν σημαντικά θέματα. Ύποπτη θεωρήθηκε η αμέσως αναχώρηση του Ράντολ Κόεϊτ πράκτορα των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, Ιντέλιτζενς Σέρβις. Έφυγε από την χώρα μετά την ανακοίνωση του φονικού, λέγεται ότι ήταν το τελευταίο άτομο που είδε τον Πολκ.
Άλλη μια εκδοχή που διαδόθηκε ήταν ότι η δολοφονία έγινε εκ των έσω. Το έγκλημα διοργανώθηκε από τον συνταγματάρχη Χάρβι Σμιθ, ο οποίος εκείνη την περίοδο διατελούσε χρέη ακολούθου της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Ο Σμιθ είχε ενημερωθεί για την συνάντηση του Πολκ με τον Μάρκο Βαφειάδη κάτι το οποίο τον ανησυχούσε. Ανησυχούσε μήπως ο Πολκ πρότεινε να γίνει μια συμφιλίωση για να σταματήσει ο εμφύλιος. Αυτό θα χαλούσε τα σχέδια της Ουάσιγκτον. Στόχος των Αμερικανών ήταν η δημιουργία ενός αντικομουνιστικού μοντέλου στην Ελλάδα και η εξάπλωση του στις γειτονικές χώρες, όπως η Γιουγκοσλαβία. Έτσι η αμερικανική προπαγάνδα θα εισχωρούσε στην πολιτική αυτών των χωρών δημιουργώντας νέες συγκρούσεις.
Ποιοι είναι όμως οι πραγματικοί ένοχοι; Ευθύνονται οι Αμερικανοί, οι Βρετανοί, οι Έλληνες υπουργοί, οι δικαστές, όλο στο σύστημα; Ίσως πρόκειται για μια συνεργασία μεταξύ διπλωματών Ελλάδας – Αμερικής – Αγγλίας, ίσως να εμπλέκονται πολλοί περισσότεροι απ’ ότι πιστεύουμε. Αδιαμφισβήτητα ο φόνος του Τζορτζ Πολκ αποτελεί μια πολύ καλά οργανωμένη πλεκτάνη. Πολλά κείμενα, βιβλία έχουν γραφτεί αλλά κανένα δεν περιγράφει την πραγματικότητα, πάντα θα υπάρχουν ελλιπείς πληροφορίες. Μέχρι και σήμερα ο πραγματικός δράστης αποτελεί ένα μυστήριο ακόμη και αν ένας αθώος καταδικάστηκε άδικα.
Γεωργία Γαϊδατζή, Δημοσιογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου