Χαζαρία: Το σχεδόν... ''μυθικο'' εβραϊκό βασίλειο του 650-1050 μ.Χ. που ίσως εξηγεί την έντονη συμπάθεια του Ισραήλ προς την Ουκρανία και το Καζακστάν

Ουκρανία - Καζακστάν - Ισραήλ... μπορεί και πολύ μακρινά ξαδέρφια; Ναι! Αν και η Μεσαιωνική Ιστορία της ευρασιατικής στέπας και των πολυάριθμων νομαδικών φυλών που τη διέσχισαν είναι εν πολλοίς άγνωστη στο ευρύ κοινό, υπάρχει εντούτοις ένας από τους λαούς αυτούς που απολαμβάνει σήμερα μία απρόσμενη δημοφιλία, όχι μόνο μεταξύ των ιστορικών, επιστημόνων και των μεσαιωνολόγων, αλλά μεταξύ των… ειδικών της ουφολογίας και των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Γιατί οχι...

Μην απορείται για την εξαιρετικά φιλική σχέση Ισραήλ - Ουκρανίας 30-40 χρόνια τώρα και για την ένταξη του Καζακστάν στο Σύμφωνο του Αβραάμ! Οι Χαζάροι ήταν ένα από τα νομαδικά φύλα της Κεντρικής Ασίας, που εγκαταστάθηκαν βορείως του Καυκάσου και στις εκβολές του ποταμού Δον και του Βόλγα. Τον 7ο αιώνα θα καταφέρουν να στήσουν ένα εκτεταμένο ανώτερο Χανάτο (βασίλειο) που κάλυπτε μία πολύ μεγάλη έκταση, από την Κασπία και ακόμη πιο μακριά, ως τη χερσόνησο της Κριμαίας και το Κίεβο. Το βασίλειο αυτό, που είχε κομβική θέση στον Δρόμο του Μεταξιού, καταλύθηκε από τους Ρως του Κιέβου το 989 μ.Χ. και έκτοτε οι Χαζάροι εξαφανίζονται σταδιακά από την Ιστορία μετά από 80-100 χρόνια. Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα μεταξύ των ιστορικών για την καταγωγή, τη γλώσσα και τη θρησκεία του λαού αυτού. Κατά πάσα πιθανότητα, το χανάτο τους ήταν πολυφυλετικό και περιλάμβανε μία σειρά από τουρκογενή και σλαβογενή κατά κύριο λόγο, νομαδικά φύλα της στέπας, υπό την ηγεσία μίας φιλοπολεμικής αριστοκρατίας. 

Το πέπλο του μυστηρίου που καλύπτει το βασίλειο αυτό οφείλεται τόσο στο γεγονός ότι οι Χαζάροι δεν άφησαν καθόλου γραπτές πηγές, όσο και στο ότι τα σχετικά αρχαιολογικά ευρήματα είναι ελάχιστα. Το ενδιαφέρον στοιχείο με τους Χαζάρους είναι η πληροφορία που διασώζουν κάποιες σοβαρές -δυτικές και ανατολικές- μεσαιωνικές πηγές, για την υιοθέτηση του Ιουδαϊσμού ως επίσημης θρησκείας του χανάτου. Δεν είναι γνωστοί οι λόγοι που οδήγησαν στην απόφαση αυτή (εάν, π.χ., οφειλόταν στην επιρροή Εβραίων μεγαλεμπόρων ή αν υπήρχαν πολιτικά/διπλωματικά ελατήρια κλπ), ούτε και η έκταση που έλαβε (εάν δηλαδή αφορούσε μόνον κάποιο τμήμα της αριστοκρατίας ή επεκτάθηκε και στον υπόλοιπο πληθυσμό του βασιλείου). Με απλα όμως λόγια, ισως και να έγινε για να διαφοροποιηθούν -κοινωνικά και πολιτιστικά- από τους Χριστιανούς (Ανατολικορωμαίους και Πόλη) μα και Μουσουλμάνους (Άραβες κλπ) γείτονες τους! Λογικό. Η υπόθεση αυτή παρέμενε ξεχασμένη επί μακρόν και τράβηξε το ενδιαφέρον κάποιων μελετητών μόλις τον περασμένο αιώνα. Έντονο ενδιαφέρον γύρω από τους Χαζάρους υπήρξε κυρίως στη Ρωσία (ο ίδιος ο Στάλιν φέρεται να επηρεάστηκε ιδιαίτερα) και στην Τουρκία, όπου έχουν μεταφραστεί τα κυριότερα βιβλία γύρω από το θέμα, οι δε Χαζάροι θεωρούνται τουρκικής καταγωγής. Περιστασιακά, θα κυκλοφορούσε και κάποιο βιβλίο που θα αναθέρμαινε για τις σχετικές συζητήσεις, όπως το βιβλίο «Η 13η φυλή» του κου. Άρθρουρ Κέσλερ που ισχυριζόταν –χωρίς να πείσει 100% την διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα– ότι οι Χαζάροι ήταν οι πρόγονοι των Ασκενάζι Εβραίων της Ανατολικής Ευρώπης, μα και ευρύτερα στην Ευρώπη κλπ. 

Η σύντομη παρουσία των Εβραιο-Χαζάρων στον μεσαιωνικό κόσμο υπήρξε, τελικά, μάλλον ευεργετική, καθώς επί δύο αιώνες συγκράτησαν μέσω αιματηρών μαχών τους Άραβες και όχι μονο αυτούς και εμπόδισαν την περαιτέρω προώθησή τους στον Καύκασο κλπ. Γι’ αυτό και διατηρούσαν καλές σχέσεις με το Βυζάντιο και την Πόλη, το οποίο τους χρησιμοποίησε ως καλό σύμμαχο και πιστό... «κυματοθραύστη» απέναντι στην προς δυσμάς προώθηση των λαών της στέπας. Ο Ιουστινιανός Β΄ και ο Κωνσταντίνος Ε΄ θα παντρευτούν Χαζάρες πριγκίπισσες στην Κωνσταντινούπολη, ο αυτοκράτορας Θεόφιλος θα στείλει τον αρχιτέκτονα Πετρωνά Καματηρό (μετέπειτα στρατηγό του της Χερσώνας) να χτίσει το ισχυρό χαζαρικό φρούριο του Σαρκέλ και το 860 περίπου θα σταλεί στο βασίλειο των Χαζάρων μία βυζαντινή διπλωματική, εμπορική και ιεραποστολική μεγάλη αποστολή, στην οποία συμμετείχαν και οι Ορθόδοξοι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος.  

H Βυζαντινοχαζαρική συμμαχία θα λήξει τον 10ο-11ο αιώνα, καθώς το Χανάτο αρχίζει να παρακμάζει σιγα σιγα. Σύντομα θα καταλυθεί από τους Σλάβους Ρως του Κιέβου και του Σβιατοσλάβου, μία εξέλιξη με ανυπολόγιστες συνέπειες, αφότου εξέλιπε ο «κυματοθραύστης» αυτός, άνοιξε ο ασκός του Αιόλου για την εισβολή της ευρασιατικής ''ερήμου'' και της ''στέπας'' στα Βαλκάνια και τον Καύκασο, με καταστρεπτικές για την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και τον Ελληνισμό συνέπειες, άμεσα και έμμεσα...