ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ

Ανάμεσα σε όλα τα περίεργα που συμβαίνουν σ’ αυτόν τον πλανήτη υπάρχουν άνθρωποι που αναφέρονται στον εαυτό τους σε τρίτο πρόσωπο. Μιλούν ή σχολιάζουν δηλαδή για τον εαυτό τους χρησιμοποιώντας φράσεις όπως « Στον Γιώργο αρέσει αυτό » ή λέξεις όπως «αυτός» και«εκείνος». Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται είναι αλήθεια.

Για την ακρίβεια υπάρχει ο όρος illeism που πηγάζει από το λατινικό «αυτός»( ille) και το ελληνικό «ισμός»( -ism). Ολόκληρη η λέξη σημαίνει ο ‘εγωισμός αυτού’ και δηλώνει την τάση ορισμένων ατόμων να αναφέρονται στους εαυτούς τους σε τρίτο πρόσωπο.

Η "αυτοαναφορικότητα στο τρίτο πρόσωπο" χρησιμοποιείται κυρίως για δύο λόγους. Πρώτον για να μεταδοθεί ταπεινότητα ή να αποδοθεί τιμή. Η περίπτωση αυτή εμφανίζεται κυρίως σε σχέσεις αφέντη - δούλου.  Δεύτερον είναι η επιθυμία να ενισχυθεί η "αυτοπροαγωγή" και η "αυτοπροώθηση".  Εδώ αναφερόμαστε κυρίως σε άτομα με τεράστια φήμη και επιτυχία, που χρησιμοποιούν το τρίτο πρόσωπο προκειμένου να προσαρμοστούν στον μεγάλο ρόλο που έχουν αποκτήσει. 

Δημιουργείται έτσι απόσταση ανάμεσα στο «εγώ» και στο «αυτός». Συνεπώς εάν έχεις μια υπερβολικά θετική άποψη για τον εαυτό σου χρησιμοποιείς αυτή την απόσταση για να μεγαλοποιήσεις την προσωπικότητά σου ακόμη περισσότερο. Ή αντίθετα εάν η άποψη σου για εσένα είναι υπερβολικά αρνητική, χρησιμοποιείς την απόσταση αυτή για να απομακρυνθείς και να αποστασιοποιηθείς όσο δυνατόν περισσότερο από το πρόσωπό σου. «Βολεύεσαι» έτσι με έναν ρόλο μικρό και ταπεινό.

Τα άτομα αυτά καταφέρνουν και περιθωριοποιούν τα συναισθήματα τους. Αυτό συμβαίνει διότι δεν νοιώθουν άνετα με τον εαυτό τους ή γιατί αναζητούν τη συνεχή προσοχή.

Σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω πως η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση δεν είναι κακό πράγμα, εδώ όμως μιλάμε για κάτι εντελώς διαφορετικό. Βλέπω ανθρώπους να βγαίνουν από τον εαυτό τους, όχι για λόγους αυτοκριτικής και αυτοεξέτασης, αλλά προκειμένου να θαυμάσουν και να επαινέσουν το «εγώ» τους. Καλλιεργούν τον μύθο τους και απεικονίζουν τον εγωισμό τους. Χρησιμοποιούν αέρα μεγαλείου για να τους δοθεί υψηλό φρόνημα και να μεγιστοποιηθεί η εικόνα τους στα μάτια των άλλων.

Θα ήταν πολύ εύκολο να κατηγορήσει κανείς την κοινωνία στην οποία ζούμε για αυτό το φαινόμενο. Μια κοινωνία που προβάλλει ως είδωλο κάθε γυμνή 20χρονη με κακό μάνατζερ. Η αλήθεια όμως είναι πως δεν φταίει η κοινωνία αλλά το ίδιο το ανθρώπινο μυαλό, διότι παραδείγματα ιλλεϊσμού εντοπίζονται μέχρι και σε συνέντευξη του 1958 με τον Salvator Dali να λέει «Ο Νταλί είναι αθάνατος και δεν θα πεθάνει ποτέ.» .

Επίσης ο πασίγνωστος ποδοσφαιριστής Πελέ έχει δηλώσει: «Φυσικά και πιστεύω ότι ο Πελέ είναι διαφορετικό άτομο. Όταν γνώρισα τον Πελέ ήμουν εφτά ή οχτώ. Ο Πελέ δεν έχει έθνος, φυλή, θρησκεία, χρώμα. Άνθρωποι από όλον τον κόσμο αγαπούν τον Πελέ. Ο Έντσον είναι ένας άνδρας σαν όλους τους άνδρες.»( Sports Illustrated 1994)

Για το τέλος άφησα το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αφέντη - δούλου ώστε όλα τα παραπάνω να γίνουν πλήρως κατανοητά.