Ποια επαγγέλματα έχουν μέλλον και ποια όχι

Ποια επαγγέλματα έχουν μέλλον και ποια όχι

Έρευνα του Πανεπιστημίου Πειραιά

Την ώρα που η ανεργία είναι στο κόκκινο και εκατοντάδες νέοι με πτυχία ψάχνουν απεγνωσμένα για ένα μεροκάματο, η αγορά εργασίας προσαρμόζεται στις συνθήκες της ύφεσης, γεννώντας ταυτόχρονα νέες ευκαιρίες. Η δραματική αύξηση της ανεργίας σε επίπεδα της τάξης του 27%-30% και άνω του 60% για τους νέους έχει δημιουργήσει συνακόλουθα αδιέξοδα στην αγορά εργασίας.

Η κατάρρευση κλάδων-''ατμομηχανών'' της οικονομίας, όπως ο τομέας των κατασκευών, η τσιμεντοβιομηχανία, η χαλυβουργία ή τα ναυπηγεία, έχει πλήξει επαγγέλματα με υψηλή ζήτηση στο παρελθόν, όπως αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, τοπογράφους, γραφίστες, διακοσμητές, ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς, αλουμινάδες, κτίστες κ.λπ. Απόφοιτοι πανεπιστημίων, ιδιαίτερα θεωρητικών σπουδών, ζητούν εναγωνίως απασχόληση ακόμα και ως πωλητές ή σερβιτόροι χωρίς αποτέλεσμα, γι’ αυτό και δραπετεύουν μαζικά στο εξωτερικό.

Χαραμάδες αισιοδοξίας για λογιστές, πληροφορικούς, μηχανολόγους

Ο ευρύτερος κλάδος των οικονομικών επαγγελμάτων για στελέχη επιχειρήσεων, γραμματείς και υπαλλήλους γραφείων κάθε κατηγορίας παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα απορροφητικότητας. Εξαίρεση αποτελούν οι ορκωτοί ελεγκτές, οι φοροτεχνικοί, οι λογιστές και κατά δεύτερο λόγο οι έμπειροι πωλητές, ιδιαίτερα σε προϊόντα σύγχρονης τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών. Πολύ αρνητική είναι η κατάσταση στον τραπεζικό και στον ασφαλιστικό κλάδο. Σχετικά καλύτερες ευκαιρίες έχουν οι απόφοιτοι οικονομικών επιστημών όταν συνδυάζουν γνώσεις πληροφορικής, Διαδικτύου, καινοτομικών δραστηριοτήτων και σύγχρονων αγροτικών καλλιεργειών. Οι οικονομολόγοι ενέργειας έχουν ορισμένες προοπτικές εργασίας. Στις ευρωπαϊκές και στις αραβικές χώρες του Κόλπου στρέφονται πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, τεχνίτες κατασκευών κ.ά. Τα επαγγέλματα της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών, του Διαδικτύου εμφανίζουν πολυδιάστατες ευκαιρίες εργασίας, λιγότερες απ’ ό,τι στο παρελθόν, αλλά με θετικές μεσομακροπρόθεσμες προοπτικές. 

Η κατάσταση για τους μηχανολόγους μηχανικούς εμφανίζεται σχετικά ικανοποιητική, όπως και για τους γεωλόγους, τους μηχανολόγους μεταλλείων και ορυκτών πόρων, τους χημικούς μηχανικούς, τους τεχνολόγους φυσικού αερίου, τους μηχανικούς ενέργειας. Στα «πράσινα επαγγέλματα», μηχανικοί και οικονομολόγοι περιβάλλοντος, δασολόγοι κ.λπ., δεν παρουσιάζονται σοβαρές διέξοδοι, όπως υποστηρίζεται. Ευκαιρίες εργασίας παρουσιάζονται για ξυλουργούς, επιπλοποιούς, ναυπηγοξυλουργούς, όπου όμως οι περισσότεροι νέοι αρνούνται να απασχοληθούν. Θέσεις προσωρινής απασχόλησης υφίστανται για το δύσκολο και επικίνδυνο επάγγελμα των διανομέων φαγητού και εμπορευμάτων, όπως και για τους παρκαδόρους. Η οικονομική κρίση και η μαζική έλευση μεταναστών έχουν πλήξει βοηθητικά επαγγέλματα, όπως είναι οι οικιακοί βοηθοί, οι καθαριστές, οι μπέιμπι σίτερ και κατά δεύτερο λόγο οι κομμωτές, ένα επάγγελμα με μεγάλο αριθμό απασχολουμένων.

Δραματική η κατάσταση για γιατρούς, χημικούς, βιολόγους, φαρμακοποιούς

Χειροτερεύει δραματικά η κατάσταση για τους γιατρούς και τους οδοντιάτρους. Οι περισσότερες ιατρικές ειδικότητες είναι απελπιστικά κορεσμένες, με μικρές εξαιρέσεις τους ψυχίατρους, τους πλαστικούς χειρουργούς και τους ακτινοθεραπευτές. Πάντοτε βέβαια θα υπάρχουν θέσεις εργασίας για υψηλού επιπέδου γιατρούς όλων των ειδικοτήτων που έχουν τις ικανότητες και τη θέληση να ακολουθήσουν το απαιτητικό αυτό επάγγελμα. Πολλοί Ελληνες νέοι γιατροί αναζητούν σήμερα εργασία στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία. Απελπιστική είναι η κατάσταση για τους οδοντιάτρους χωρίς οικογενειακή παράδοση στον κλάδο. Αντίθετα, σχετικά καλύτερη είναι η εικόνα για συμπληρωματικά επαγγέλματα υγείας και πρόνοιας, όπως είναι οι νοσηλευτές, οι βοηθοί ακτινολόγοι, οι τεχνικοί ιατρικών μηχανημάτων και εργαστηρίων, οι αισθητικοί, οι κοινωνικοί λειτουργοί κ.λπ. 

Οι φυσιοθεραπευτές βρίσκουν δυσκολίες απασχόλησης εξαιτίας του ανταγωνισμού από μετανάστες από τη Ρωσία και τη Γεωργία. Οι ευκαιρίες εργασίας των ψυχολόγων έχουν συρρικνωθεί σημαντικά, αν και με κατάλληλη μετεκπαίδευση μπορούν να βρουν διεξόδους, κυρίως στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού και στη συμβουλευτική εργασίας και σταδιοδρομίας. Αρνητική είναι η κατάσταση για τους διατροφολόγους και τους διαιτολόγους, και πολύ πιο αρνητική για τους χημικούς, τους βιολόγους, τους φαρμακοποιούς, οι οποίοι όμως έχουν κάποιες διεξόδους σε άλλους τομείς, όπως των ιατρικών εργαστηρίων των ιατρικών επισκεπτών ή και ευρύτερα.

Στο κόκκινο δικηγόροι, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι

Η αγορά εργασίας των δικηγόρων είναι δραματικά κορεσμένη και χειροτερεύει συνεχώς. Λίγο καλύτερη είναι η κατάσταση για εξειδικευμένους δικηγόρους στις νέες τεχνολογίες και στην οικονομία. Ωστόσο, πάντα θα υπάρχουν θέσεις εργασίας για ικανούς, επίμονους δικηγόρους με σύγχρονες γνώσεις, επικοινωνιακές δεξιότητες και οικογενειακή ή φιλική υποστήριξη. Για όλα τα επαγγέλματα των καλών τεχνών η κατάσταση χειροτερεύει περισσότερο. Πολλοί καλλιτέχνες απασχολούνται με ελάχιστη ή και μηδενική αμοιβή, ασκώντας και άλλες περιστασιακές ενασχολήσεις. Ιδιαίτερα αρνητική είναι η εικόνα για τους ηθοποιούς και λίγο καλύτερη για τους μουσικούς και τους χορευτές σε περιστασιακές εργασίες. Η δημοσιογραφία έχει πληγεί περισσότερο απ’ όλα τα επαγγέλματα. Εδώ οι θέσεις εργασίας εξαφανίζονται μαζικά και πολλά νέα παιδιά υποαπασχολούνται με ανύπαρκτες ή γλίσχρες αμοιβές και απαράδεκτες συνθήκες εργασίας. Η κρίση έχει πλήξει επίσης και τον κλάδο της διαφήμισης.

Αδιέξοδα στην εκπαίδευση

Στην εκπαίδευση η γενικότερη εικόνα είναι επίσης πολύ αρνητική. Η υψηλή υπογεννητικότητα (η Ελληνίδα μητέρα γεννά ένα άτομο κατά μέσο όρο), η πληθώρα των αποφοίτων νηπιαγωγών, δασκάλων, εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε συνδυασμό με την απότομη συρρίκνωση της δημόσιας εκπαίδευσης δεν επιτρέπει ελπίδες απορρόφησης στον ευρύτερο κλάδο. Αυτό αφορά και τη μέχρι πρόσφατα θετική κατάσταση στους δασκάλους. Οι μαθηματικοί και οι φυσικοί βρίσκουν διεξόδους σε ιδιαίτερα μαθήματα, στην πληροφορική, στην έρευνα, στη διοίκηση επιχειρήσεων. Οι γυμναστές και άτομα με καλή φυσική κατάσταση μπορούν να αναζητήσουν εργασία σε ιδιωτικές υπηρεσίες ασφαλείας και φύλαξης όπου εμφανίζεται αυξημένη ζήτηση λόγω της κατακόρυφης αύξησης της εγκληματικότητας. Οι απόφοιτοι θεωρητικών σπουδών (Φιλοσοφία, Φιλολογία, Θεολογία, Ιστορία, Αρχαιολογία, Λαογραφία, Γεωγραφία, Εθνολογία, Ανθρωπολογία κ.λπ.) έχουν ανύπαρκτες προοπτικές, αλλά μπορούν πιο εύκολα απ’ ό,τι οι ομόλογοί τους σε στενά τεχνοκρατικές και κορεσμένες ειδικότητες (γιατροί, οδοντίατροι, μηχανολόγοι κ.λπ.) να στραφούν, με κατάλληλη μετεκπαίδευση, σε άλλα επαγγέλματα, όπως αυτά των δημοσίων σχέσεων, του τουρισμού, της διοίκησης επιχειρήσεων, ακόμα και της πληροφορικής. Σε μεγαλύτερο βαθμό αυτό ισχύει για τους απόφοιτους Πολιτικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας εφόσον μετεκπαιδευτούν στην οικονομία και τις τεχνολογίες.

Επιστροφή στη γη και στη θάλασσα

Οι εμποροπλοίαρχοι, οι μηχανικοί και τα στελέχη του Εμπορικού Ναυτικού είναι από τα λίγα επαγγέλματα που εμφανίζουν σχεδόν βέβαιη απορροφητικότητα σήμερα. Οι μεταφορές και τα logistics παρουσιάζουν σχετικά ικανοποιητική εικόνα και ειδικότερα όσον αφορά στους επαγγελματίες οδηγούς, χειριστές βαρέων οχημάτων και κλαρκ κ.λπ. Πτωτική είναι η απορροφητικότητα των πιλότων και των ιπτάμενων φροντιστών. Η γεωργία έχει ανοιχτούς ορίζοντες για γεωπόνους, τεχνολόγους γεωργίας και ιχθυοκαλλιεργειών, για όσους ασχοληθούν σοβαρά με σύγχρονες και εναλλακτικές καλλιέργειες, με την κτηνοτροφία, την παραγωγή οικολογικών και ανταγωνιστικών διεθνώς αγροτικών προϊόντων και τροφίμων. Η επιστροφή στη γη και στη θάλασσα, η αποαστικοποίηση του πληθυσμού στη σημερινή εποχή όπου έχουν ελαχιστοποιθεί οι αποστάσεις προβάλλουν ως η περισσότερο πληθωρική εργασιακή διέξοδος σήμερα. 

Το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν

Στη σύγχρονη εποχή των ραγδαίων αλλαγών ένας εργαζόμενος είναι πολύ πιθανό να αλλάξει πολλά επαγγέλματα στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Σήμερα υπάρχουν πολλά και διαφορετικά επαγγέλματα που ταιριάζουν στον καθένα. Αν για κάποιους λόγους δεν είναι δυνατόν να ακολουθήσει αυτό που του αρέσει περισσότερο, μπορεί να διαλέξει ένα άλλο, αποφεύγοντας οπωσδήποτε εκείνα που δεν του ταιριάζουν. Γι’ αυτό πρέπει να είναι ανοιχτός σε διάφορα αντικείμενα συνυπολογίζοντας τη βαρύτητα ειδικών παραγόντων όπως α) ενδιαφέροντα, ατομικές επιδόσεις και θέληση, β) οικογενειακή και οικονομική κατάσταση, γ) προοπτικές των επαγγελμάτων. Οσο υψηλότερες είναι οι επιδόσεις και η θέλησή του, τόσο μεγαλύτερο μπορεί να είναι το ρίσκο της επιλογής επαγγελμάτων με αρνητικές προοπτικές στην αγορά εργασίας, ή για όσα δεν μπορεί να υπολογίζει σε οικογενειακή υποστήριξη. Σε όλα τα επαγγέλματα μέσης και υψηλής εργασιακής ιεραρχίας, απαραίτητη είναι η γνώση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της αγγλικής γλώσσας, καθώς και η διαρκής ανανέωση των γενικών και ειδικών γνώσεων και εμπειριών. 

Και βέβαια, ολοκληρωμένος άνθρωπος και επαγγελματίας είναι εκείνος που έχει πνευματικές ανησυχίες και ευαισθησίες, εμμένει σε αξίες και αρχές, αναζητά τη γνώση, ενεργεί με εντιμότητα και αποτελεσματικότητα για το δικό του αλλά και το γενικότερο καλό. Οι νέοι μας σήμερα πρέπει να εξετάσουν σοβαρά την επιστροφή τους στην περιφέρεια. Να μάθουν να παίρνουν πρωτοβουλίες, να αναζητούν την καινοτομία και τη διαφορετικότητα, να μη φοβούνται τη σκληρή δουλειά, να ψάχνουν, να ψάχνονται και να μαθαίνουν σε όλη τη διάρκεια του επαγγελματικού τους ταξιδιού. Να δεχτούν ότι η εποχή της διεξόδου στο Δημόσιο έχει τελειώσει, να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τον εαυτό τους και τη χώρα. Να έχουν υπομονή και επιμονή, να αρχίσουν από τα χαμηλά για να φτάσουν στα ψηλά. Να συνταιριάζουν τις προσωπικές τους κλίσεις, δεξιότητες και ταλέντα με επαγγέλματα του μέλλοντος, προσφεύγοντας σε έγκυρες συμβουλές επαγγελματικού προσανατολισμού και στοχεύοντας θετικά στο αύριο. Γιατί το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν και μάχονται γι’ αυτό.

Επαγγέλματα με θετικές προοπτικές Πληροφορικός, Πληροφορικός-Οικονομολόγος, Πληροφορικός-Μηχανικός, Πληροφορικός Τηλεπικοινωνιών, Πληροφορικός Διαδικτύου, Τηλε-πληροφορικός, Πληροφορικός ψηφιακής εικόνας, Οικονομολόγος, Οικονομολόγος διοίκησης ή πωλήσεων,Φοροτεχνικός, Στέλεχος τουριστικών επιχειρήσεων, Στέλεχος Δημοσίων Σχέσεων, Πωλητής, Ξεναγός, Εμποροπλοίαρχος, Μηχανικός εμπορικού ναυτικού, Μηχανολόγος-Μηχανικός, Γεωλόγος, Μεταλλειολόγος, Τεχνολόγος τροφίμων, Ελεγκτής ποιότητας, Τεχνολόγος μουσικών οργάνων, Μηχανικός ενέργειας, Τεχνικός φυσικού αερίου, Τεχνολόγος-Ακτινολόγος, Τεχνολόγος ιατρικών μηχανημάτων, Δάσκαλος, Λογοθεραπευτής, Κοινωνικός Λειτουργός, Ειδικός για ΑΜΕΑ, Νοσηλευτής, Βοηθός νοσοκόμος, Αισθητικός, Λογοθεραπευτής, Φυσιοθεραπευτής, Ιατρικός επισκέπτης, Γεωπόνος, Τεχνολόγος- Ζωοτεχνικός, Κτηνίατρος, Ιχθυολόγος, Ποτοποιός, Οινολόγος, Μάγειρας, Ζαχαροπλάστης, Κομμωτής, Επιπλοποιός, Ξυλουργός, Καραβομαραγκός, Ηλεκτρολόγος, Ηλεκτροτεχνίτης, Ψυκτικός, Αλουμινάς, Υδραυλικός, Σοβατζής, Πλακάς, Μαρμαράς, Ιδιωτικός αστυνομικός ασφαλείας, Κηπουρός, Επαγγελματίας οδηγός, Χειριστής βαρέων οχημάτων και κλαρκ, Παρκαδόρος, Διανομέας εμπορευμάτων και έτοιμου φαγητού, Φορτοεκφορτωτής, Καθαριστής, Οικιακός βοηθός.

Επαγγέλματα με αρνητικές προοπτικές Πολιτικός Μηχανικός, Αρχιτέκτονας-Μηχανικός, Γιατρός, Οδοντίατρος, Φαρμακοποιός, Βιολόγος, Χημικός, Γενετιστής, Χρηματιστής, Ασφαλιστής, Τραπεζικός υπάλληλος, Πιλότος, Ιπτάμενος φροντιστής, Διαιτολόγος, Αστρονόμος, Σεισμολόγος, Τεχνολόγος, Κλωστοϋφαντουργός, Αεροναυπηγός, Δικηγόρος, Δημοσιογράφος, Ψυχολόγος, Πολιτικός επιστήμονας, Κοινωνιολόγος, Δάσκαλος, Εκπαιδευτικός, Φιλόλογος, Θεολόγος, Ιστορικός, Αρχαιολόγος, Γεωγράφος, Λαογράφος, Ανθρωπολόγος, Διεθνολόγος, Μαθηματικός, Φυσικός, Γυμναστής, Νηπιαγωγός, Ηθοποιός, Μουσικός, Σκηνοθέτης, Χορευτής, Θεατρολόγος, Γραφίστας, Διακοσμητής, Ενδυματολόγος, Εικονολήπτης, Ηχολήπτης, Παραγωγός ραδιοφώνου, Μακιγιέρ. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Πειραιά και τον καθηγητή κ. Θεόδωρο Κατσανέβα