Μολδαβία: Εμπρός…πίσω

Της Θεοδώρας Βουνίδη
Αρθρογράφος

Φοιτήτρια στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών,

Πολιτική Κατεύθυνση, εμβάθυνση στη Βαλκανιολογία, 

από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Τον τελευταίο καιρό, χιλιάδες Μολδαβοί διαδηλώνουν στο Κισινάου με αίτημα την ένωση της χώρας τους με τη γειτονική Ρουμανία. Ο αριθμός των διαδηλωτών πολλές φορές ξεπερνά τις δέκα χιλιάδες και για άλλη μια φορά επαναφέρει στο προσκήνιο τον διχασμό ανάμεσα σε αυτούς που επιθυμούν την ένωση με τη Ρουμανία και σε εκείνους που απολαμβάνουν να βρίσκονται υπό τη σκέπη της Μητέρας Ρωσίας.

Το 1812,  Οθωμανός αυτοκράτορας παραχωρεί τα εδάφη της Ηγεμονίας της Μολδαβίας στη Ρωσική αυτοκρατορία. Την ίδια περίοδο, η περιοχή συχνά αναφέρεται και ως Βεσσαραβία. Αργότερα, και συγκεκριμένα το 1859, τα εδάφη της Βεσσαραβίας  επιστρέφονται στην Μολδαβία και ενώνονται με τη Βλαχία. Από αυτή τη συγχώνευση εδαφών δημιουργείται η Ρουμανία, μέχρι που το 1878 η Ρωσία, στο ευρύτερο πλαίσιο επέκτασης της κυριαρχίας της, καταλαμβάνει την περιοχή.

Πρόκειται για την περίοδο μετά τη λήξη των ρωσοτουρκικών πολέμων, που σηματοδοτεί άλλωστε την έσχατη προσπάθεια της Ρωσίας να ανακτήσει τα χαμένα από τον Κριμαϊκό πόλεμο εδάφη και να αποκαταστήσει τη φήμη της ως σωτήρας και ελευθερωτής των Βαλκανίων.

Το 1918, η ανεξάρτητη Λαϊκή Δημοκρατία της Μολδαβίας ενώνεται με τη Ρουμανία χάρη σε ψήφισμα της Συνέλευσης, γεγονός που αμφισβητείται έντονα από τη Ρωσία, η οποία ζητά τη δημιουργία μιας Μολδαβικής Αυτόνομης Δημοκρατίας       ( ΜΑΣΣΔ ).

Αυτή,  περί το 1940, με νέα εδαφική διάταξη ( συνένωση εδαφών της ΜΑΣΣΔ με τη Βεσσαραβία ), μετονομάζεται σε Μολδαβική Σοσιαλιστική Δημοκρατία ( ΜΣΣΔ ), αποτέλεσμα του συμφώνου Μολότοφ – Ρίμπεντροπ. Τελευταίο σημείο – σταθμό αποτελεί η διάλυση της Σοβιετικής ένωσης το 1991, οπότε και η ΜΣΣΔ ανεξαρτητοποιείται, ονομάζεται  Μολδαβία και το 1994 υιοθετεί το ισχύον Σύνταγμα.   
Παρόλο, όμως, που ήδη από το 1991 η Μολδαβία υφίσταται ως ανεξάρτητο κράτος, μεγάλη και ισχυρή μερίδα πολιτών ζητά την επιστροφή στη Ρουμανία.

Το 2016, διεξάγονται στη Μολδαβία εκλογές, στις οποίες ο φιλορώσος Ιγκόρ Ντόντον νικά την ευρωπαΐστρια Μάια Σάντου και γίνεται ο νέος Μολδαβός πρόεδρος. Έκτοτε εφαρμόζεται φιλορωσική πολιτική, με την ανεργία να αυξάνεται και τη χώρα να χαρακτηρίζεται από πολλούς ως μια από τις πιο φτωχές χώρες εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Αντικειμενικά, η Μολδαβία είναι μια οικονομικά αδύναμη χώρα και για αυτήν θα λέγαμε ότι υπάρχουν δύο ρεαλιστικές προοπτικές. Η πρώτη, αυτή που πρεσβεύει και ο νυν πρόεδρος της, αποσκοπεί στην εύρεση ελπίδας, σκέπης, καταφυγής και στηρίγματος ορθόδοξη Μητέρα Ρωσία.

Όσον αφορά αυτή την προοπτική, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ρωσία αναζητεί εδώ και χρόνια συμμάχους στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, ώστε να επεκτείνει τη δυναμική της πέρα από τα όρια των συνόρων της. Η Μολδαβία κάλλιστα μπορεί να αποτελέσει μια δίοδο στην Ευρώπη, που άλλωστε η Ρωσία έχει πολλές φορές χρησιμοποιήσει στο παρελθόν. Εκμεταλλευόμενη, λοιπόν, την Ορθοδοξία και τη δυσμενή οικονομική κατάσταση του όμορου κράτους, η Ρωσία μπορεί να αναδειχθεί ως Σωτήρας και Προστάτης. Η Ορθοδοξία ίσως και να αποτελεί το σημαντικότερο μέσο πειθούς. Τα ιερά κείμενα, οι πεποιθήσεις περί ορθόδοξων αδελφών από άκρη σε άκρη στον πλανήτη και η στήριξη των κατατρεγμένων που προάγει η διδασκαλία του Ιησού αφομοιώνονται υπέρ της Ρωσίας στη Λαϊκή συνείδηση. 

Ταυτόχρονα, η άμεση οικονομική αρωγή που υπαινίσσεται ότι θα προσφέρει η Ρωσία συνιστά σημαντική παράμετρο για μια χώρα που ήδη αντλεί πετρέλαιο, κάρβουνο και φυσικό αέριο σε μεγάλα ποσοστά από αυτή. Μάλιστα, η Ρωσία αντιλαμβάνεται και εκμεταλλεύεται προς όφελος αυτό το γεγονός, αφού μετά το 1991 και τη διάλυση της ΕΣΣΔ εφαρμόζει περικοπές, οδηγώντας σε παρακμή και ενεργειακή εξάρτηση τη Μολδαβία. 

Η δεύτερη προοπτική για τη Μολδαβία είναι καταφυγή στην Ευρωπαϊκή ένωση διαμέσου της Ρουμανίας. Η Ρουμανία, άλλωστε, έχει δεθεί να προσφέρει βοήθεια στη Μολδαβία στο δρόμο προς τη ένωση. Η ΕΕ έχει υπογράψει συμφωνία ένωσης με τη Μολδαβία από τον Ιούνιου του 2014. Το πρόγραμμα αφορά ελεύθερες συναλλαγές με την ΕΕ και προώθηση της οικονομικής ολοκλήρωσης της χώρας. Μάλιστα, τέτοια προγράμματα εφαρμόζονται ήδη από το 1998. Σε σύμπραξη με το Συμβούλιο της Ευρώπης, ενισχύεται προοδευτικά το κράτος Δικαίου και προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ παράλληλα στηρίζεται η προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος της Υπερδνειστερίας.

Ταυτόχρονα με την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης μέσω προγραμμάτων επιχειρηματικότητας και την καταπολέμηση του brain drain και της ανεργίας, η ΕΕ προσπαθεί για τη μείωση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Πέραν τούτου, υπάρχει δέσμευση για τη Μολδαβία και η χώρα αποτελεί εταίρο προτεραιότητας στο πλαίσιο της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης και της Ευρωπαϊκής πολιτικής Γειτονίας. Έτσι, η ΕΕ χρηματοδοτεί προγράμματα, καθώς και το εμπόριο μεταξύ των χωρών που βρίσκονται στο σύμφωνο.

Τέλος, η ΕΕ εφαρμόζει προγράμματα για κινητικότητα, ώστε να καταπολεμηθεί η παράνομη μετανάστευση και να ευνοηθεί η νόμιμη, γεγονός που την καθιστά ισχυρή, μιας και μπορεί να υποστηρίξει τα μεταναστευτικά ρεύματα από και προς τα ευρωπαϊκά κράτη.

Συνεπώς, η πορεία της Μολδαβίας αναμφισβήτητα συμβαδίζει με αυτή της ΕΕ. Οι πρόσφατες διαδηλώσεις συνιστούν το πιο ακράδαντο αποδεικτικό στοιχείο. Η φιλορωσική πολιτική του Προέδρου Ιγκόρ, η πρώτη δηλαδή προοπτική που αναφέρθηκε παραπάνω, δεν γίνεται αποδεκτή από την πλειοψηφία του λαού, καθώς είναι εμφανές ότι δε μπορεί να απομακρύνει τη χώρα από τα οικονομικά και εσωτερικά της προβλήματα, ενώ δυσχεραίνει την υλοποίηση της δεύτερης προοπτικής, στερώντας τα προνόμια και την πολύτιμη αρωγή της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι περισσότερο έτοιμη και ανοικτή από ποτέ να στηρίξει και να δεχθεί υπό τη σκέπη της κάθε κράτος που θα θελήσει να υπερασπιστεί το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Μένει να φανεί αν η Μολδαβία θα επιλέξει να κάνει ένα βήμα εμπρός προς αυτό το όραμα και την ανάπτυξη ή αν θα κάνει πολλά βήματα πίσω, παραμένοντας προσκολλημένη στο παρελθόν.  

Βιβλιογραφία

gr.euronews.com

cnn.gr

naftemporiki.gr

eeas.europa.eu