Ποιος ήταν ο Ναπολέων Ζέρβας;

Στις 10 Δεκεμβρίου (1957) ήταν η ημέρα θανάτου του Στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα, αρχηγού της μεγαλύτερης πατριωτικής αντιστασιακής οργανώσεως κατά την διάρκεια της κατοχής, του ΕΔΕΣ. 

Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος. Ο ΕΔΕΣ ιδρύθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1941 από τον απόστρατο συνταγματάρχη Ναπολέοντα Ζέρβα, τον αξιωματικό Λεωνίδα Σπάη, το δικηγόρο Ηλία Σταματόπουλο, και τον κουρεά-έμπορο Μιχάλη Μυριδάκη. Η οργάνωση εκινείτο στον βενιζελικό-αντιμοναρχικό πολιτικό χώρο και είχε ανακυρήξει ερήμην ως αρχηγό τον στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα. Το ιδρυτικό καταστατικό του Συνδέσμου προέβλεπε «Νὰ ἐγκαθιδρύση εἰς τὴν Ἑλλάδα τὸ Δημοκρατικὸν πολίτευμα, σοσιαλιστικῆς μορφῆς» ενώ αποκαλούσε τον εξόριστο βασιλέα προδότη («τὴν προδοσίαν τοῦ τέως Βασιλέως Γεωργίου τοῦ Β΄ καὶ τῆς περὶ αὐτὸν σπείρας τῆς αὐτοκληθείσης Δικτατορία τῆς 4ης Αὐγούστου»). 

Αντίθετα, το ιδρυτικό του δεν έκανε αναφορά σε αντίσταση στις κατοχικές δυνάμεις. Ενώ όμως η οργάνωση είχε σκοπό τη συσπείρωση των βενιζελικών-πλαστηρικών, είχε την ιδιαιτερότητα της απουσίας των γνωστών στελεχών της παράταξης. Αυτό, κατά τον Β. Τζούκα οφείλεται στον φατριασμό και τις αντιθέσεις που υπήρχαν κατά τον μεσοπόλεμο μεταξύ των βενιζελικών αξιωματικών.

Αρχικά ο Σύνδεσμος οργανώθηκε μόνο στην περιοχή της Αθήνας με επιρροή κυρίως στις προσφυγικές συνοικίες, σε ένα τμήμα του βενιζελικού πολιτικού προσωπικού και σε ορισμένους απότακτους αξιωματικούς του κινήματος του 1935. Μέχρι το χειμώνα του 1941-42 ο Σύνδεσμος αδυνατούσε να διευρύνει την επιρροή του. Με παρέμβαση των Βρετανών αρχίζει η προετοιμασία της αντιστασιακής δράσης. Τον Μάρτη του 1942 μέσω επαφών με τις Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, παρουσιάζει το ιδρυτικό του ΕΔΕΣ με αντιστασιακούς σκοπούς ενώ στέλνει κρυφά μήνυμα νομιμοφροσύνης στον εξόριστο βασιλέα. Η οργάνωση εξέδιδε τις εφημερίδες Δημοκρατική Σημαία και Εθνική Φλόγα.

Στις 27 Αυγούστου 1944 ο Ζέρβας απηύθυνε προκήρυξη προς τους ενόπλους Τσάμηδες που εξακολουθούσαν να μάχονται στο πλευρό των Γερμανών, καλώντας τους για τελευταία φορά να καταθέσουν τα όπλα. Η άρνηση των Τσάμηδων οδήγησε στην μεγάλη επίθεση του ΕΔΕΣ εναντίον τους, υπό την ηγεσία του Αριστείδη Κρανιά. Κατά τα Δεκεμβριανά o ΕΔΕΣ δέχθηκε απρόκλητη επίθεση από τον ΕΛΑΣ (Σαράφης και Βελουχιώτης) στην Ήπειρο, στα πλαίσια της κομμουνιστικής επιβουλής, η οποία προϋπόθετε την εξόντωση των εθνικιστών ανταρτών.

Ο Ναπολέων Ζέρβας γεννήθηκε το 1891 στην Άρτα. Κατατάχθηκε εθελοντής στο στράτευμα και κατά τους Βαλκανικούς πολέμους έλαβε επ’ ανδραγαθία τον βαθμό του ανθυπασπιστή. Φανατικός Βενιζελικός, προσχώρησε από τους πρώτους στο κίνημα της «Εθνικής Αμύνης» που εκδηλώθηκε το 1916, πήρε μέρος σε πολλές μάχες του Μακεδονικού Μετώπου (1917-1918) και το 1920 έφθασε στον βαθμό του ταγματάρχη. Με την επιβολή της δικτατορίας του Θεοδώρου Πάγκαλου (Ιούνιος 1925) ο Ζέρβας διορίστηκε φρούραρχος Αθηνών.

Ωστόσο, ο Ζέρβας πήρε μέρος στο πραξικόπημα του Γεωργίου Κονδύλη που ανέτρεψε τον Πάγκαλο. Όταν τον Σεπτέμβριο του 1926 ο Κονδύλης αποφάσισε τη διάλυση της «Δημοκρατικής Φρουράς», ο Ζέρβας προέβαλε αντίσταση, με αποτέλεσμα να διεξαχθούν πολύνεκρες μάχες στην Αθήνα ανάμεσα τους άνδρες του και στις δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού. Μετά την επικράτηση των κυβερνητικών ο Ζέρβας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Αμνηστεύθηκε από τον Ελευθέριο Κ. Βενιζέλο τον Οκτώβριο του 1928.

Μεταπολεμικώς, ο Ζέρβας ίδρυσε το Εθνικό Κόμμα και στις εκλογές του 1946 εξελέγη βουλευτής Ιωαννίνων, ενώ το κόμμα του κέρδισε συνολικά 25 έδρες. Στην κυβέρνηση Μαξίμου ανέλαβε το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως και συγχώνευσε το κόμμα του με το κόμμα των Φιλελευθέρων (άλλωστε από εκεί προέρχονταν προπολεμικά). Στις 2 Σεπτεμβρίου 1950 ανέλαβε το υπουργείο Δημοσίων Έργων στην κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου. Στη συνέχεια εκτίθεται και εκλέγεται με συνδυασμό του Κόμματος των Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1951 και το 1952.

Ο Ζέρβας αγωνίσθηκε στην εθνική αντίσταση με γνώμονα αποκλειστικά το εθνικό συμφέρον, χωρίς ιδεολογικές εμμονές και σκοπιμότητες. Τα 50 χρόνια από τον θάνατό του θα πρέπει να τιμηθούν με κάποιες εκδηλώσεις από τον δημοκρατικό πατριωτικό χώρο. Όπως λέει ο καθηγητής κος. Νίκος Μαραντζίδης είναι ντροπή για την Δεξιά και το Κέντρο οι νεότερες γενεές να γνωρίζουν τον Βελουχιώτη και τον Σαράφη και να μην έχουν καν ακούσει τα ονόματα του Ζέρβα, του Τσακαλώτου, του Παπάγου. Καιρός να βγούμε από τον λήθαργό μας και να υπερασπισθούμε την Ελληνική ιστορία!