Εδώ και περίπου τέσσερις δεκαετίες, οι εδαφικές διαφορές και οι συγκρούσεις μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στην Κεντρική Ασία έχουν ως επίκεντρο την περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλιώς Αρτσάχ, περιοχή του Νότιου Καυκάσου. Πρόσφατα είδαμε πως οι εντάσεις στην περιοχή κλιμακώθηκαν, με τραγικό αποτέλεσμα των συγκρούσεων το θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου και άμαχου πληθυσμού. Έκτοτε οι δύο χώρες έχουν επιδοθεί σε μια ανώφελη προφορική διαμάχη, κατηγορώντας η μία την άλλη ότι υποκίνησε την πιο πρόσφατη σύγκρουση.
Το ιστορικό της διαμάχης:
Οι συγκρούσεις στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ άρχισαν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και διήρκεσαν έως περίπου το 1994, με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν να διεκδικούν την περιοχή εξαιτίας της στρατηγικής της σημασίας. Εκείνη την εποχή γηγενείς του Ναγκόρνο-Καραμπάχ πραγματοποίησαν δημοψήφισμα που μποϊκόταρε το Αζερμπαϊτζάν, στο οποίο ο λαός επέλεξε την ανεξαρτησία έναντι της ένταξης σε οποιαδήποτε από τις δύο χώρες. Ωστόσο, η σύγκρουση μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων της περιοχής συνεχίστηκε, με τους μεν να κατηγορούν τους δε και αντιστρόφως ότι έχουν υποκινήσει εθνοκάθαρση. Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν η Αυτόνομη Περιφέρεια Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μια αυτόνομη διοικητική μονάδα, αποφάσισε να ψηφίσει την ένταξή της στην Αρμενία, δεδομένου του μεγάλου αρμενικού πληθυσμού της. Μέχρι το 1992, η βία είχε αυξηθεί και χιλιάδες πολίτες είχαν εκτοπιστεί, πράγμα που επιτέλους ανάγκασε τους διεθνείς οργανισμούς να επέμβουν. Τον Μάιο του 1994 μεσολάβησε και η Ρωσία, καλώντας σε κατάπαυση πυρός μεταξύ των δύο χωρών. Παρόλ’ αυτά, η σύγκρουση συνεχίστηκε για τρεις ακόμη δεκαετίες, με πλείστες περιπτώσεις παραβίασης της κατάπαυσης πυρός και βίας που υποκινήθηκαν και από τις δύο πλευρές.
Η κατάσταση μετά την κατάπαυση του πυρός:
Σύμφωνα με τους μελετητές, η κατάσταση στα σύνορα μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν είναι τεταμένη από το 2018, ιδιαίτερα αφότου το Αζερμπαϊτζάν έστειλε στρατεύματα στην περιοχή, κοντά στα σύνορά της με τη Γεωργία. Σε ένα σύντομο διάλειμμα από τη βία που έχει υποφέρει η επίμαχη περιοχή για πάνω από 30 χρόνια, θεωρείται πως ήταν σχετικά ήρεμη τα τελευταία δύο χρόνια. Πρέπει να επισημανθεί ωστόσο πως τον Απρίλιο του 2016 αυτό το επίπλαστο ειρηνικό κλίμα κλονίστηκε ανεπανόρθωτα λόγω βίαιων συγκρούσεων μεταξύ των δύο χωρών, γεγονός ευρύτερα γνωστό ως ο ‘’πόλεμος των τεσσάρων ημερών’’. Παρά το γεγονός ότι έκτοτε υπήρξαν σποραδικές περιπτώσεις εξάρσεων βίας στην περιοχή, η ένταση και ο αντίκτυπος αυτών απέχουν πολύ από τον όλεθρο του 2016.
Πρόσφατες εξελίξεις:
Οι εκλογές που διεξήχθησαν την άνοιξη του 2020 από την αυτοανακηρυχθείσα κυβέρνηση της Αρμενίας θεωρήθηκαν ως πρόκληση από το Αζερμπαϊτζάν και προκάλεσαν διεθνή κριτική. Τον Ιούλιο του 2020, καθώς οι εντάσεις κλιμακώθηκαν, περισσότεροι από δώδεκα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου, το Αζερμπαϊτζάν φέρεται να ξεκίνησε εναέριες και χερσαίες επιθέσεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Το Αζερμπαϊτζάν, από την άλλη πλευρά, ισχυρίστηκε ότι διεξήγαγε ‘’αντεπίθεση ως απάντηση στη στρατιωτική πρόκληση’’. Σύμφωνα με το Κέντρο Ανατολικών Μελετών (OSW) που εδρεύει στη Βαρσοβία, η τρέχουσα σύγκρουση πιθανότατα κλιμακώθηκε από το Αζερμπαϊτζάν στην προσπάθειά του να ανακτήσει εδάφη που κατέλαβαν Αρμένιοι-υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας της περιοχής. Καθώς οι συγκρούσεις εντάθηκαν, οι δύο χώρες κινητοποίησαν στρατεύματα και κήρυξαν στρατιωτικό νόμο. Οι διεθνείς μεσολαβητές δεν επέδειξαν τα απαραίτητα αντανακλαστικά, ενδεχομένως εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε στη σημερινή τεταμένη κατάσταση.
Προβλέψεις/Συμπεράσματα:
Ένας ολοκληρωτικός πόλεμος μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν δε θεωρείται ιδιαίτερα πιθανός σήμερα, ισχυρισμός που ενισχύεται από δεδομένα. Αυτό που πρέπει να αναλογιστεί πρωτίστως κανείς είναι πως σε αυτήν την αμφισβητούμενη περιοχή υπάρχουν εκατοντάδες άμαχοι οικισμοί, οι κάτοικοι των οποίων θα επηρεαστούν άμεσα από μια ενδεχόμενη μεγάλης κλίμακας σύρραξη. Θα εκτοπίζονταν χιλιάδες άνθρωποι και χιλιάδες θα έθεταν τη ζωή τους σε κίνδυνο. Παρόλο που η Τουρκία δήλωσε μετά τις τελευταίες εξελίξεις ότι θα υποστηρίξει το Αζερμπαϊτζάν ’’στον αγώνα του για την προστασία της εδαφικής ακεραιότητάς του’’, είναι πρόδηλο ότι οποιαδήποτε στρατιωτική κλιμάκωση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν θα προσελκύσει κι άλλες δυνάμεις, όπως την Τουρκία και τη Ρωσία, στη σύγκρουση, κάτι που σαφώς δε θα ήταν προτιμητέο ούτε από την Άγκυρα ούτε από τη Μόσχα. Υπάρχει επίσης το ζήτημα του δικτύου αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου καθώς και των στρατηγικών δρόμων που διέρχονται από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Στην περίπτωση που προκύψουν συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας, η λειτουργία τέτοιων δικτύων θα αναστελλόταν και θα διακοπτόταν η πρόσβαση για την ευρύτερη περιοχή. Είναι εμφανές πως ένας πιθανός πόλεμος μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν δε θα ήταν προς το συμφέρον ούτε των δύο χωρών αλλά ούτε και την ανθρωπότητας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ‘’ο πόλεμος είναι λύκος και μπορεί να ‘ρθεί και στο δικό μας κατώφλι’’…
Γράφει η νεαρά κυρία, Εύα Αφένδρα, φοιτήτρια Νομικής Σχολης ΔΠΘ και αρθρογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου