Ελληνική Πολιτική και Δημοκρατία (Της Αλ. Χαρακίδα)

*Tης Αλεξίας Σταυρούλας Χαρακίδα

Στο όνομα της δημοκρατίας έγιναν κινήματα, εξεγέρσεις ,επαναστάσεις ,πόλεμοι, βασανίστηκαν άνθρωποι και τιμήθηκαν τυραννοκτόνοι. Η δημοκρατία (δήμος και κρατώ: εξουσία του δήμου ,των πολλών) είναι η αρτιότερη μορφή πολιτειακής οργάνωσης και διακυβέρνησης μιας κοινωνίας καθώς στηρίζεται  στο τριπλό αξίωμα της λαϊκής κυριαρχίας << εξουσία εκ του λαού, δια του λαού και υπέρ του λαού>> ,πραγματώνει και συνθέτει  δύο κορυφαίες αξίες, την ελευθερία και την δικαιοσύνη και δημιουργεί ευνοϊκότερες συνθήκες για τα άτομα της κοινωνίας με στόχο την εξασφάλιση υψηλού βιοτικού επιπέδου κάθε πολίτη. Η δημοκρατία ως φιλοσοφία είναι καθαρά ανθρωποκεντρική. Πιστεύει στο άνθρωπο, την ιδιαίτερη αξία και τη μοναδικότητα και επιχειρεί να προσδιορίσει το πλαίσιο εκείνο μέσα στο οποίο θα διαμορφώνονται οι καλύτερες σχέσεις των ατόμων που απαρτίζουν μια κοινωνία. Ακόμη , ως τρόπος ζωής η δημοκρατία για να είναι υγιείς και όχι να αποτελεί απλώς ψυχρό γράμμα του νόμου πρέπει να μετατρέπεται σε καθημερινό βίωμα, δηλαδή ο κάθε πολίτης να διαθέτει παιδεία και κοινωνική συνείδηση σε βαθμό που θα του υπαγορεύουν να σέβεται την προσωπικότητα και τη ελευθερία των άλλων. Όταν οι πολίτες διαθέτουν το κατάλληλο ηθικό υπόβαθρο διαθέτουν και ανεπτυγμένη κοινωνική συνείδηση, προτάσσουν το <<εμείς>> σε σχέση με το στενά εννοούμενο <<εγώ>>.

Η Ελληνική κοινωνία με την πάροδο του χρόνου παρουσιάζει σύνθετες αλλαγές με μια διαδικασία λήψης αποφάσεων που φανερώνει ένταση ανάμεσα στις πιέσεις για μεταρρύθμιση και διαρθρωτικές δυσχέρειες στην πραγματοποίησή τους .Το ελληνικό κράτος καθ’όλη την διάρκεια της ιστορίας του  χαρακτηρίζεται από προβλήματα που επηρεάζουν τις θεσμικές του δυνατότητες όπως για παράδειγμα η γραφειοκρατική αναποτελεσματικότητα .Τα προβλήματα αυτά όπως βλέπουμε να αυξήθηκαν ύστερα από τις πιέσεις που ασκήθηκαν για μεταρρύθμιση τόσο στο εσωτερικό της χώρας για τον λεγόμενο ’’εκσυγχρονισμό’’ , όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης από τα τέλη της δεκαετίας του ενενήντα.

Ήδη από το 1980 , η χώρα μας παρουσιάζεται ως χώρα  που απομακρύνεται από παθιασμένες λαϊκιστικές πολιτικές που υπονομεύουν το δημοκρατικό πολίτευμα .Η Ελλάδα δεν θεωρείται η μοναδική χώρα όπου εμφανίζονται διαμάχες για την διαδικασία κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων, ο χαρακτήρας ωστόσο, όσο αφορά την ένταση των περιορισμών του ευρύτερου περιβάλλοντος θεωρείται μοναδικός. Οι  συγκεκριμένες αλλαγές δημιούργησαν προβλήματα διακυβέρνησης στην Ελλάδα ,τόσο σε πολιτικό , όσο και  σε κοινωνικό επίπεδο, το οποίο επαναπροσδιορίζεται συνεχώς από τις αλλαγές αυτές με γνώμονα όμως πάντα το δημοκρατικό πολίτευμα.

Κοινό χαρακτηριστικό όλων των προσεγγίσεων των οικονομικών και κοινωνικών διευθετήσεων που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό της κοινωνίας μας   και άντεξαν στο χρόνο είναι η  δημοκρατία και η επιθυμία για ισότητα , ισότητα προς τη δικαιοσύνη , ισότητα ως προς την ευημερία , ισότητα των δύο φύλων.

Θα πρέπει να επισημάνουμε πως οι  κοινωνίες και οι κοινότητες στις οποίες ανήκουμε προσφέρουν διαφορετικές ευκαιρίες για αυτά  που μπορούμε ή δεν μπορούμε να κάνουμε λαμβάνοντας υπόψη πως τα ανθρώπινα όντα διαφέρουν μεταξύ τους με πολλούς τρόπους. Το σύγχρονο κράτος αναλαμβάνει να επιτελεί και να εκτελεί μια πλειάδα λειτουργιών που σχετίζονται με την οργάνωση και την αναπαραγωγή  της κοινωνίας εντός της επικράτειάς του, τις σχέσεις μεταξύ των μελών της κοινωνίας αυτής και την διαθρωτική παρέμβαση στην κοινωνική πραγματικότητα  με την λήψη μέτρων που αποσκοπούν στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και την προαγωγή της κοινωνικής δικαιοσύνης παρά την ανθρώπινη ποικιλομορφία .

Η (ανθρώπινη) αξιοπρέπεια μαζί με την ελευθερία  αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες της σύγχρονης κοινωνίας, της δημοκρατίας  και  της πολιτικής. Προσβάλλεται μόνο από την άγνοια και την αθλιότητα .Οι ανισότητες που εκτυλίσσονται σε μια χώρα όπως η Ελλάδα δεν αφορούν μόνο σχέσεις εισοδήματος ή διακρίσεις μεταξύ των δύο φύλων , αλλά  η κάθε υπαρκτή ανισότητα σε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής είναι διακριτή και αλληλοεξαρτώμενη με τις υπόλοιπες που λαμβάνουν χώρα .Στα πρώτα στάδια της ανθρώπινης ιστορίας πριν την εμφάνιση της δουλοκτησίας και της ανάπτυξης των ανταλλαγών  οι ρόλοι των ανθρώπων που συμμετείχαν στην παραγωγική διαδικασία προσδιορίζονταν  από εμπειρίες και δεξιότητες ,ενώ οι σχέσεις με τα αγαθά ήταν σχέσεις κοινοκτημοσύνης και συνεπώς ισοκατανομής, μια πραγματικότητα εντελώς αντίθετη με την οικονομία σήμερα που από τοπική αναβαθμίστηκε σε παγκόσμια δημιουργώντας ένα πιο περίπλοκο και απαιτητικό πλαίσιο σε σύγκριση με το παρελθόν , το οποίο εξασφαλίζει αφ’ενός  μεν περισσότερες ανάγκες ,αφετέρου δε αυξάνει τις οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές δυσκολίες. Συμπεραίνουμε πώς τα προβλήματα κοινωνικής παθογένειας δεν προκαλούνται από την ίδια την φτώχεια αλλά από την ευδιάκριτη διαφορά εισοδήματος ανάμεσα στα κοινωνικά στρώματα. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως σε μια δημοκρατική  κοινωνία με αρκετά μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες επηρεάζονται αρνητικά όλοι και όχι μόνο οι φτωχοί. Οι χώρες  εξάλλου που χαρακτηρίζονται από ανισότητες σημειώνουν πιο αργή και εύθραυστη οικονομική ανάπτυξη, ενώ οι μεγάλες ανισότητες οδηγούν σε φτώχεια.

Η ανάκαμψη  του κράτους θα πρέπει να έχει καθολικό χαρακτήρα με μηχανισμούς άμβλυνσης των ανισοτήτων και καινοτομίες για την αύξηση του εθνικού εισοδήματος  για την πιο δίκαιη κατανομή του για να προσφέρει ευκαιρίες, κίνητρα και συνεπώς ευημερία για όλους τους πολίτες με σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια .

Η ποιότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος και η γενικότερη ευρυθμία της πολιτικής ζωής ήταν πάντα και ειδικά στις ημέρες μας  είναι άμεσα συνυφασμένη με την ανθηρή οικονομία της χώρας. Η  ηγεσία όταν διαπνέεται από την απαιτούμενη ευσυνειδησία και συνέπεια ως προς την άσκηση του λειτουργήματός της, εξασφαλίζει την γενικότερη πολιτική σταθερότητα της χώρας. Παράλληλα , το υψηλό ήθος των πολιτών είναι αυτό που υπαγορεύει να ασκούν έλεγχο στην ηγεσία στηλιτεύοντας παραβιάσεις και ατασθαλίες από μέρους της , να διεκδικούν με σύνεση τα δικαιώματά τους και να προωθούν το διάλογο μακριά από προκαταλήψεις και εμπάθειες. Είναι χρέος λοιπόν των φορέων διαπαιδαγώγησης να μεριμνήσουν για τη διαμόρφωση νέων με αρετή και φρόνηση, με ηθικές αρχές  ,ικανούς να συντελέσουν στη πολιτική εξύψωση της  ελληνικής κοινωνίας.

***Αλεξία Χαρακίδα 

Κοινωνική Διοίκηση και Πολιτική Επιστήμη ΔΠΘ, ΠΜΣ Δημοσιογραφία και Νέα Μέσα ΕΚΠΑ, ΠΜΣ Δημόσιο Δίκαιο και Δημόσια Πολιτική ΕΚΠΑ, Τομεάρχης Έρευνας και Καινοτομίας ΟΝΝΕΔ Αιτωλ/νιας, Υπεύθυνη Επικοινωνίας  Εμπορίου και Βιομηχανίας ΟΝΝΕΔ