Υπογράφει η νεαρά κυρία, Αλεξία Σταυρούλα Χαρακίδα***
O θεσμός των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών έχει τις ρίζες του στην αρχαία αθηναϊκή δηµοκρατία, (453 π.Χ). Ουσιαστικά όμως ,ο θεσµός εµφανίστηκε αρχικά στις ΗΠΑ στα τέλη του 19 αιώνα και γενικεύτηκε µε το New Deal προκειµένου να συµφιλιώσει την παρέµβαση του κράτους µε την ιδεολογία της ελεύθερης επιχείρησης.
Στην Ευρώπη Ανεξάρτητες ∆ιοικητικές Αρχές εµφανίστηκαν πρώτα στη Γαλλία το 1950, ενώ όσον αφορά την Ελλάδα η πρώτη Ανεξάρτητη ∆ιοικητική Αρχή συστήθηκε το 1987 ,το Ραδιοτηλεοπτικό Συµβούλιο
Η γραφειοκρατία που χαρακτηρίζε σε μεγάλο βαθμό την χώρα μας,η κακοδιοίκηση , η πολυνοµία , η κακονομία και ο συντηρητισµός του νοµοθέτη αποτέλεσαν σημαντικά και μεγάλα εμπόδια για το θεσμό των ΑΔΑ. Οι ελληνικές Α∆Α δεν κατάφεραν να αποκτήσουν την ανεξαρτησία, την δυνατότητα παρέµβασης ή το κύρος των αντιστοίχων οργάνων του εξωτερικού.
Πρέπει ωστόσο, να τονιστεί ο ιδιαίτερος και σημαντικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εδραίωση του νέου αυτού θεσµού στην Ελλάδα. Αρκετές είναι οι ελληνικές Α∆Α που ιδρύθηκαν κατόπιν σχετικής οδηγίας από την Ευρωπαική Ένωση.
O θεσμός του Σ.τ.Π θεσμοθετήθηκε ουσιαστικά για προστατευθούν τα δικαιώματα των πολιτών σε περιπτώσεις κακοδοιήκησης. Ο Σ.τ.Π, στην ετήσια αναφορά του το 2002, επιχείρησε να σκιαγραφήσει τα αίτια της θεσμοθέτησης του θεσμού .Αρχικά, αναφέρεται στη τάση των ελληνικών κυβερνήσεων , ανεξαρτήτως κομματικής ταυτότητας , να στελεχώνουν τη δημόσια διοίκηση με καθόλου αξιοκρατικά κριτήρια. Έτσι, συσσωρεύτηκε στο εσωτερικό της μεγάλος αριθμός υπαλλήλων που δεν είχε τις εξειδικευμένες γνώσεις και την τεχνική κατάρτιση που ήταν απαραίτητη. Στη συνέχεια τονίζεται ότι απ’ τη Μεταπολίτευση το 1974 φαίνεται να επικαλείται η δημοκρατία προκειμένου να δικαιολογήσει τη μη εφαρμογή της νομοθεσίας όπου διαπιστώνεται η παραβίαση των κείμενων διατάξεων καταστρατηγώντας έτσι το κράτος δικαίου. Ακόμα, πέρα από την κακοδιοίκηση φαίνεται να φταίει και η πολυνομία, οι ατέλειες των νόμων και το δυσνόητο περιεχόμενο πολλών νομοθετικών διατάξεων, που οδηγούν σε ασάφειες, οι οποίες δεν επιτρέπουν την ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία της διοίκησης.
Ο ΣτΠ προΐσταται της Αρχής, κατευθύνει και συντονίζει το έργο της για την καλύτερη εκπλήρωση της αποστολής της. Πιο συγκεκριμένα:
• συντονίζει το έργο των Βοηθών Συνηγόρων
• εποπτεύει, κατευθύνει και αξιολογεί τους ειδικούς επιστήµονες καθώς και το προσωπικό της Γραµµατείας
• συγκροτεί επιτροπές, οµάδες εργασίας και έργου µε αντικείµενο την εκτελέσει µελετών και έργων, σχετικών µε την αποστολή της Αρχής.
• αναλαµβάνει τις υποχρεώσεις σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισµού της Αρχής και προσδιορίζει τις απαιτήσεις κατά του δηµοσίου.
• τοποθετεί τους ειδικούς επιστήµονες και βοηθούς επιστήµονες στους Κύκλους δραστηριότητας και το υπόλοιπό προσωπικό στα τµήµατα και γραφεία της Γραµµατείας καθώς και µετακινεί αυτούς από κύκλο σε κύκλο και από τµήµα σε τµήµα.
Το έργο της αρχής κατανέµεται σε έξι κύκλους δραστηριοτήτων, καθένας από τους οποίους έχει συγκεκριµένο αντικείµενο και εποπτεύεται από έναν. Ο ΣτΠ αναθέτει σε Βοηθούς Συνηγόρους την εκτέλεση καθηκόντων του Συνηγόρου για το παιδί, καθώς και την παρακολούθηση της εφαρµογής της αρχής της ίσης µεταχείρισης.Οι Κύκλοι δραστηριότητας είναι οι εξής:
• ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου
• ΠΟιότητας Ζωής
• Σχέσεων Κράτους – ΠΟλίτη
• ∆ικαιωµάτων του Παιδιού
• Ισότητα των φύλων
• Κοινωνικής Προστασίας
Ο ΣτΠ ως παράγων καταπολέµησης της κακοδιοίκησης καλείται να συµβάλλει στην αναβάθµιση της δηµόσιας διοίκησης. Συντάσσει ετήσια έκθεση στην οποία εκθέτει το έργο της Αρχής, παρουσιάζει τις σηµαντικότερες υποθέσεις και διατυπώνει προτάσεις για τη βελτίωση των δηµοσίων υπηρεσιών και αναγκαίες νοµοθετικές ή κανονιστικές ρυθµίσεις.
Στην έκθεση περιγράφεται το έργο της Αρχής, οι αναφορές που υποβλήθηκαν, οι έρευνες που έγιναν, οι προτάσεις και λύσεις των προβληµάτων που έγιναν αποδεκτές από τις δηµόσιες υπηρεσίες, οι αυτεπάγγελτες έρευνες καθώς και κάθε άλλο στοιχείο που είναι χρήσιµο για την ανάδειξη του έργου της Αρχής. Σε ειδικό τµήµα της έκθεσης περιλαµβάνονται οι προτάσεις για τη βελτίωση των δηµοσίων υπηρεσιών και οι αναγκαίες νοµοθετικές ρυθµίσεις.
Η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχει η άρση στους πολίτες προϋποθέτει συνεχή αναβάθµιση της εσωτερικής οργάνωσης και των ενδουπηρεσιακών διαδικασιών. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων ετών υιοθετήθηκαν οι εξής πολιτικές µε στόχο την αναβάθµιση της εσωτερικής οργάνωσης :
• Τυποποίηση των διαδικασιών χειρισµού των αναφορών και των διοικητικών διαδικασιών – βελτίωση της εσωτερικής εποπτείας.
• Οργάνωση των πηγών ενηµέρωσης του προσωπικού.
Ήδη µε την εµφάνιση των Α∆Α διατυπώθηκαν γενικότεροι προβληµατισµοί για το ρόλο τους και την επίδρασή τους στη λειτουργία του Κράτους αλλά και την κοινωνική συµβίωση όπως τη γνωρίζουµε µέχρι σήµερα.
Οι αισιόδοξοι υποστηρικτές του θεσµού υποστηρίζουν ότι οι Α∆Α συµβάλουν στην ενίσχυση του Κράτους ∆ικαίου στην κοινωνία µας, στην προστασία των πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωµάτων.
Με τις προειδοποιήσεις, γνώµες, αποφάσεις, αναφορές και ετήσιες εκθέσεις τους συµβάλλουν στη λύση προβληµάτων κινούµενες πάντα στα πλαίσια των εξουσιοδοτικών διατάξεων.
Ο διοικητικός δικαστής όταν παρεµβαίνει δεν εξασθενίζει τον θεσµό, αλλά αντίθετα ισχυροποιεί τη θέση τους, συµβάλλει στη νοµιµοποίησή του αφού είναι υπεύθυνες για µια από τις τρεις λειτουργίες του κράτους.
Η επιλογή των µελών των Α∆Α µε πρόσωπα αναγνωρισµένου κύρους από τον χώρο των γραµµάτων, των τεχνών, της επιστήµης, της τεχνολογίας και της πολιτικής, από τα µέλη των Μεγάλων Σωµάτων της ∆ιοίκησης αποτελεί µια ασφαλιστική δικλείδα για την αντικειµενικότητα, την αποτελεσµατικότητα του θεσµού. Η δηµοσιότητα της λειτουργίας τους, η κοινή γνώµη, η θεωρία εξασφαλίζουν τη διαφάνεια, τον επιστηµονικό και κοινωνικό έλεγχο.
Οι Ανεξάρτητες Αρχές, τουλάχιστον αυτές που λειτουργούν κατά το Σύνταγµα, όπως ο Συνήγορος του ΠΟλίτη, έχουν κατορθώσει να φανούν στην κοινωνία και να δώσουν αξιόλογα αποτελέσµατα, συντείνοντας στον εκσυγχρονισµό της ΠΟλιτείας και των πολιτών.
Οι Ανεξάρτητες Αρχές, τόσο στη χώρα µας όσο και στην ΕΕ, δραστηριοποιούνται σε δύο µεγάλους τοµείς. Αφενός στον τοµέα των ατοµικών δικαιωµάτων των πολιτών και αφετέρου, στον τοµέα της ρύθµισης κρίσιµων αγορών µε σκοπό τη διασφάλιση ωφελημάτων υπέρ των πολιτών. Επιπρόσθετα οι Α∆Α, είναι ένας νέος σύγχρονος θεσµός που προάγει τη δηµοκρατία και ενισχύει την αποτελεσµατικότητα της δηµόσιας διοίκησης. Οι Α∆Α στο σύγχρονο κράτος καλούνται να παίξουν τον ρόλο των θεσµικών εγγυήσεων στα συνταγµατικά δικαιώµατα, να ασκήσουν εποπτεία στη δηµόσια διοίκηση και στη λειτουργία της αγοράς. Η προσφορά τους είναι αξιοσηµείωτη, αρκεί να ενδυναµωθεί ακόμη ο θεσµός των Α∆Α.
Επίσης χρειάζεται ενδυνάµωση του ελεγκτικού ρόλου της Βουλής, προς ενίσχυσης του βαθµού λογοδοσίας των Αρχών. Οι Α∆Α µε επαρκή εξειδικευµένο προσωπικό, στηριγµένες στη διαφάνεια και τη διαβούλευση , παρά το ότι είναι ανεξάρτητες, µπορεί να είναι αποτελεσµατικότερες στη ρύθµιση και καλύτερα ελεγχόµενες, από τους εντολείς τους, δηλαδή τη νοµοθετική και την εκτελεστική εξουσία. Η συµβολή του ΣτΠ στην προστασία των δικαιωµάτων των πολιτών και στην καταπολέµηση της κακοδιοίκησης, είναι µεγάλη. Ο θεσµός του ΣτΠ έχει συµβάλει στην αναβάθµιση της δηµόσιας διοίκησης µέσω της αξιοπιστίας της εµπειρίας και των γνώσεων που έχει αποκτήσει από την ίδρυσή του έως σήµερα.
***Χαρακίδα Αλεξία
Υποψήφια Διδάκτωρ
Πολιτικός Επιστήμονας - Δημοσιογράφος
Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνική Διοίκηση ΔΠΘ
ΠΜΣ Δημοσιογραφία και Νέα Μέσα ΕΚΠΑ
ΠΜΣ Δημόσιο Δίκαιο και Δημόσια Πολιτική ΕΚΠΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου