ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ''ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ''

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ''ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ''

Το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας αποτελεί ένα από τα πιο πολυσυζητημένα των τελευταίων δεκαετιών στην πατρίδα μας, με περιόδους έξαρσης και προβολής από τα ΜΜΕ. Για τον λόγο αυτό θεωρώ απαραίτητο θεωρώ απαραίτητο το ξεκαθάρισμα κάποιων όρων, πριν την ανάλυση μου πάνω στο θέμα. Πολλές φορές ακούμε τον όρο  «Εκκλησία», είμαστε όμως όλοι σίγουροι τι συμπεριλαμβάνει η έννοια αυτή; Εκκλησία είναι το σύνολο των Ορθοδόξων Χριστιανών ανεξαρτήτως φυλής. Ενώ όταν λέμε «Εκκλησία της Ελλάδος» εννοούμε το σύνολο των Ελλήνων Ορθοδόξων (με εξαίρεση το Άγιο  Όρος, τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη  που αποτελούν διοικητικά ανεξάρτητες και διαφορετικές της Εκκλησίας της Ελλάδος εκκλησιαστικές δικαιοδοσίες κατά το ελληνικό δίκαιο). Η δε «Εκκλησιαστική περιουσία», γενικώς, είναι το σύνολο της περιουσίας των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων, δηλαδή των 96 Μητροπόλεων της Ελλάδος, πέντε με έξι εκατοντάδων Μοναστηριών, 9.024 ενοριακών Ναών, αρκετών Προσκυνημάτων και των κεντρικών Οργανισμών της Εκκλησίας.

Η αλήθεια είναι πως η εκκλησία έχει μεγάλη σχετικά περιουσία. Είναι,  όμως αυτή, έτσι όπως την φανταζόμαστε (καταθέσεις, ομόλογα, μετοχές κτλ); Εκμεταλλεύεται; Φορολογείται; Η κυρίως περιουσία της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι εκτάσεις γης (δηλ. ακίνητη). Από την συνολικής έκταση της χώρας (131.957.400 στρεμ.) το 1.292.300 δηλαδή το 1,96% περίπου ανήκει στην Εκκλησία. Δυστυχώς όμως, συχνά το κράτος με την βοήθεια πολλές φορές των ΜΜΕ αποπροσανατολίζει εκδίδοντας ελλιπή στοιχεία. Έτσι, έχουν και την υποστήριξη του λαού στην μελλοντική δήμευση, με τη πρόφαση ότι υπάρχουν ακτήμονες, αφήνοντας ανέγγιχτα τα 60 εκ στρεμ. που ανήκουν στο Δημόσιο, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις Συνεταιρικές Οργανώσεις.

Δικαιούται όμως η Εκκλησία να έχει περιουσία;  Και κατά πόσο είναι σωστό αυτό;

Κύριο έργο και σκοπός της Εκκλησίας, είναι η σωτηρία των ανθρώπων. Όμως δικαιούται να έχει περιουσία διότι πέρα από το πνευματικό έργο που προσφέρει, θεωρεί  υποχρέωση της να παράγει και κοινωνικό έργο, πράγμα αδύνατο χωρίς οικονομικούς πόρους, υλικά μέσα και αφοσιωμένα πρόσωπα. Μην ξεχνάμε πως ακόμα και ο Χριστός δεν αρκέστηκε μόνο στην επιλογή των μαθητών, αλλά ανέθεσε σε έναν από αυτούς να κρατάει ταμείο για την κάλυψη των βασικών καθημερινών αναγκών τους και την ανακούφιση των πτωχών.  Την περιουσία αυτή την απέκτησε σταδιακά, καθώς ο θεσμός της Εκκλησίας είναι πιο παλιός από κάθε κράτος, ίσως και από κάθε άλλο θεσμό.

Ιστορικά, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έκαναν δωρεές ή αφήναν κληρονομιά σε αυτή ή ακόμα και όταν κάποιος γινόταν μοναχός πολλές φορές δώριζε τη περιουσία του στο μοναστήρι, γεγονός που συμβαίνει και σήμερα. Νομίζω, πως είναι αυτονόητο το ότι δεν μπορούμε να εμποδίσουμε την ελεύθερη βούληση κάποιου χριστιανού να προσφέρει από αγάπη και εμπιστοσύνη στην Εκκλησία την περιουσία του, ειδικά όταν αυτή η βούληση πηγάζει από αυθόρμητη ευχαριστία, λόγω προηγηθέντος θαύματος. Επίσης οι ερημίτες μοναχοί που εκμεταλλεύονταν (γεωργικά ή κτηνοτροφικά) τις ακατοίκητες περιοχές γύρω από το σημείο άσκησης τους, για την εξασφάλιση των προς το ζην, απέκτησαν δικαιώματα που κατοχυρώθηκαν από το βυζαντινό κράτος και διατηρήθηκαν κατά την Τουρκοκρατία και πολλά από αυτά μπορεί αρχικά να αναγνωρίστηκαν από νεοελληνικό κράτος, αργότερα όμως τα περισσότερα πάρθηκαν από αυτό, δήθεν προς όφελος του λαού. Υπενθυμίζω, πως με αυτή τη περιουσία, τα μοναστήρια κατάφεραν να κρατήσουν το ελληνικό φρόνιμα ψηλά και να διατηρήσουν αρχαία και βυζαντινά κείμενα. Έτσι με αυτό τον τρόπο φρόντισαν να μην ξεχαστεί και η ελληνική γλώσσα, παράγοντας σημαντικός που βοήθησε στην παλιγγενεσία του 1821.Φυσικά, δεν ήταν λίγες οι φορές που η εκκλησία διέθεσε τα εκκλησιαστικά σκεύη για κατασκευή όπλων και πολεμοφοδίων στον αγώνα.

Και οι «παπάδες» γιατί να πληρώνονται εφόσον είναι υπηρέτες του Θεού;

Η ερώτηση αυτή εν καιρώ κρίσης είναι αναμενόμενη. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι πρέπει να διακοπεί η μίσθωση των κληρικών από την Πολιτεία και να την αναλάβει η Εκκλησία. Κάνοντας μια μικρή αναδρομή στο θέμα, σημειώνουμε πως μέχρι το 1945 η αμοιβή των ιερέων προερχόταν από τη λεγόμενη εισφορά των ενοριτών. Στη συνέχεια, η Εκκλησία έδωσε μεγάλο μέρος της περιουσίας της στο Κράτος με αντάλλαγμα την μίσθωση και την ασφάλιση των ιερέων. Και όπως οι Έλληνες πολίτες (ως επί των πλείστων Ορθόδοξοι, άσχετα με το πόσο νοιώθει κανείς μέλος της Εκκλησίας) απαιτούμε από το Κράτος να μεριμνά για την προστασία και την τάξη με την αστυνομία και το στρατό, την εκπαίδευση με τους δασκάλους, την υγεία με τους γιατρούς και ούτω καθεξής, έτσι έχουμε και την αξίωση να μισθοδοτεί τους κληρικούς που καλύπτουν ψυχικές, πνευματικές και μεταφυσικές ανάγκες. Και αν κάποιος αρνείται τα προηγούμενα σημαίνει πως δεν παραδέχεται την ψυχοπνευματική υπόσταση του ανθρώπου.

«Ναι όμως η Εκκλησία δεν φορολογείται…»

Σας πληροφορώ το νομικό σύνολο της Εκκλησίας (Κεντρική Υπηρεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος, οι Ιερές Μητροπόλεις, οι Ενορίες, οι Ιερές Μονές και τα Εκκλησιαστικά Ιδρύματα) το 2011 κατέβαλε φόρους ύψους 12,5 εκατ. ευρώ. Η ίδια δεν ζήτησε ποτέ άνιση φορολόγηση σε σχέση με τους μη κερδοσκοπικούς-φιλανθρωπικούς οργανισμούς. Οι τελευταίες φοροαπαλλαγές καταργήθηκαν με νόμο του 2010. Από την φορολόγηση ακινήτων απαλλάχθηκαν μόνο οι λατρευτικοί και κοινωφελούς χρήσεως χώροι. Επισημάνω επίσης, ότι οι μειώσεις στους μισθούς και τις συντάξεις των κληρικών, τα τελευταία τρία χρόνια, ήταν ισότιμες με αυτές των δημοσίων υπαλλήλων. Γιατί λοιπόν ενοχλεί κάποιους που η Εκκλησία έστω και ως οργανισμός υπάρχει και δραστηριοποιείται μέσα στα νομικά πλαίσια της πολιτείας και του Συντάγματος όπως λόγου χάριν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις;

Κλείνοντας θα ήθελα να τους σιγουρέψω όλους για την σωστή διαχείριση και εκμετάλλευση της περιουσίας τονίζοντας πως το κοινωνικό έργο είναι τεράστιο: 2.325 φιλόπτωχα ταμεία, 10 βρεφονηπιακοί σταθμοί, 10 παιδικοί σταθμοί, 19 στέγες γερόντων στην Ι. Αρχιεπισκοπή Αθηνών και 66 στις Ι. Μητροπόλεις, 13 θεραπευτήρια χρονίως πασχόντων, 8 ιδρύματα για άτομα με ειδικές ανάγκες, 10 νοσοκομεία – ιατρεία, 7 ιδρύματα ψυχικής υγείας, 6 ξενώνες για αστέγους, 1 ξενώνα για φιλοξενία συνοδών ασθενών, 36 οικοτροφεία - ορφανοτροφεία, πολλά ιδρύματα παιδικής προστασίας, πάνω από 200 κέντρα δωρεάν σίτισης με συνεχή αύξηση των προσφερομένων μερίδων φαγητού, (την περίοδο αυτήν δαπανά 350.000 ευρώ ημερησίως για 144.000 μερίδες φαγητού), κοινωνικά παντοπωλεία,  σημεία δωρεάν διανομής ειδών ένδυσης και υπόδησης και φοιτητικά οικοτροφεία, καθημερινά χρηματικά βοηθήματα σε απόρους και υποτροφίες σε Έλληνες και αλλοδαπούς φοιτητές. Αυτά είναι μόνο τα καταγεγραμμένα, καθώς όλοι γνωρίζουν ότι ενισχύονται με ποικίλους τρόπους από ναούς, ιερείς κτλ οι ενορίτες που χρήζουν βοηθείας.

Θεωρώ πως το παραπάνω κείμενο τοποθετεί τα πράγματα σε μια ορθή διάσταση, ώστε να παύσει  η εσφαλμένη και ανεύθυνη παραπληροφόρηση και η δημιουργία λανθασμένων εντυπώσεων εις βάρος της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς εξυπηρέτηση συμφερόντων και σκοπιμοτήτων.

Θεοχαράκης Μιχάλης

Φοιτητής Οικονομικού Τμήματος Α.Π.Θ.