...του Βύρωνα Κρετσόβαλη *
Τον τελευταίο καιρό το Σκοπιανό Ζήτημα δεν απομακρύνθηκε, ουσιαστικά, ποτέ από την επικαιρότητα και παραμένει καρφιτσωμένο στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας. Ως γνωστόν, η πλευρά της ΠΓΔΜ στηρίζει τα επιχειρήματα και τις διεκδικήσεις της στην υποτιθέμενη ιστορική της σχέση με την αρχαία Μακεδονία. Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, το παρόν άρθρο θα φέρει στο φως μία λιγότερο γνωστή και μη σωζόμενη τραγωδία του Ευριπίδη, του μεγάλου τραγικού ποιητή μας, ως τεκμήριο της ελληνικής ταυτότητας της αρχαίας Μακεδονίας προβαίνοντας, έτσι, σε μία ιστορική-πολιτισμική προσέγγιση του ζητήματος.
Παρά τις συγκεχυμένες πληροφορίες από τις βιογραφικές πηγές για τον Ευριπίδη, ο θάνατος του χρονολογείται, σύμφωνα με την παράδοση, το 406 π.Χ. στη Μακεδονία. Ο θάνατος του Ευριπίδη συνδέεται με το ταξίδι του για την πρώτη εκτέλεση της τραγωδίας «Αρχέλαος» στην αυλή του βασιλιά της Μακεδονίας Αρχελάου Α’. Τα ταξίδια των περιφερόμενων θιάσων στον χώρο της ηπειρωτικής Ελλάδας και των ελληνικών αποικιών ήταν συχνό φαινόμενο, καθώς τραγικές εορτές και αγώνες λάμβαναν χώρα, πέραν από την Αθήνα, σχεδόν σε κάθε πόλη που διέθετε θέατρο.
Η πρακτική αυτή φαίνεται να ξεκίνησε από τους τυράννους της Σικελίας, κάτι που μας είναι ήδη γνωστό από την περίπτωση του Πινδάρου. Μάλιστα, ο Αισχύλος, κατόπιν παραγγελίας του τυράννου των Συρακουσών, Ιέρωνα, ανέβασε το έργο «Αιτναίες» για τον εορτασμό της επανίδρυσης της πόλης της Αίτνας και αργότερα άφησε την τελευταία του πνοή στη Γέλα της Σικελίας. Παρομοίως, ο Αρχέλαος παρήγγειλε την ομώνυμη τραγωδία από τον Ευριπίδη και τον κάλεσε να την ανεβάσει για πρώτη φορά μπροστά στους Μακεδόνες.
Ο βασιλιάς Αρχέλαος ήταν νόθος γιος του Περδίκκα Β’ και της Σιμίχης, μιας σκλάβας, οπότε για να ανέβει στο θρόνο δολοφόνησε πολλά μέλη της οικογένειάς του. Τα γεγονότα αυτά πρέπει να συνέβησαν το 413/2 π.Χ., όπως πληροφορούμαστε από τον Πλάτωνα και τον Αιλιανό. Παρ’ όλα αυτά, ο Αρχέλαος θεωρήθηκε ένας μεταρρυθμιστής βασιλιάς και έδειχνε ενδιαφέρον για τις τέχνες.
Στην αυλή του είχε προσκαλέσει και άλλους ποιητές, όπως για παράδειγμα τον Αγάθωνα. Επιπλέον, ο Αρχέλαος ίδρυσε μία εορτή στο Δίον ή στις Αιγές, που αργότερα ο Μ. Αλέξανδρος επέκτεινε σε γιορτή 9 ημερών, η οποία ονομαζόταν «Ολύμπια» και ήταν αφιερωμένη στον Δία, ίσως και στις Μούσες. Ο Δίας ως πατρογονικός θεός των Μακεδόνων επισκίαζε τις υπόλοιπες θεότητες. Μετέπειτα, ο Φίλιππος Β’ και ο Μ. Αλέξανδρος δεχόμενοι αυτήν την παράδοση βοήθησαν με τις κατακτήσεις τους στην εξάπλωση του δράματος. Συνεπώς, είναι διακριτή μία εορταστική παράδοση που εδραιώθηκε από τον Αρχέλαο και συνεχίστηκε από τους διαδόχους του στον Μακεδονικό θρόνο.