Κριτική στο ‘‘Πράσινο Βιβλίο’’

Γράφει η Δάφνη Νούση, Πολιτική σχολιάστρια (ΠΗΓΗ: lastpoint.gr)



Τα Όσκαρ απονεµήθηκαν και µία από τις ταινίες που διακρίθηκαν ήταν το ‘‘Πράσινο Βιβλίο’’ του Πίτερ Φαρέλι που προβλήθηκε τον Ιανουάριο στους κινηµατογράφους των Αθηνών. Πρόκειται για µια αντιρατσιστική ταινία που βασίζεται σε µια πραγµατική ιστορία. Πραγµατεύεται την ιστορία του Τόνι Βαλλελόνγκα, ενός Ιταλοαµερικανού της εργατικής τάξης και του Αφροαµερικανού βιρτουόζου του πιάνου, Ντον Σέρλι, στη µουσική περιοδεία του δεύτερου στον αµερικανικό νότο τη δεκαετία του 1960 όπου ο Τόνι γίνεται ο σοφέρ του. H αµερικανική κοινωνία στη χρονική περίοδο που διαδραµατίζεται ήταν πράγµατι σκληρή για τους Αφροαµερικανούς. Το «Πράσινο Βιβλίο» ήταν το εγχειρίδιο που υποδείκνυε τα καταλύµατα, τα εστιατόρια και άλλα µέρη στα οποία οι Αφροραµερικανοί θα µπορούσαν να κινηθούν µε ασφάλεια.

Αν και οι περισσότεροι που ασχολήθηκαν µε την ταινία εστίασαν κυρίως στο αντιρατσιστικό µήνυµά της, νοµίζω πως αξίζει να το προσεγγίζουµε βαθύτερα για να διαπιστώσουµε τελικά πως το ηθικό δίδαγµα δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι το µέλλον ανήκει στους σκληρά εργαζόµενους πολίτες ανεξαρτήτα από το χρώµα δέρµατος, από την κοινωνική οµάδα, το φύλο ή τον σεξουαλικό προσανατολισµό. Άνθρωποι σαν τον Ντον Σέρλι αποτελούν παραδείγµατα προς µίµηση, κοινωνικά υγιή πρότυπα που µέσω σκληρής δουλειάς αναδεικνύουν το ταλέντο τους. Και αυτό που πρέπει να διασφαλίζεται είναι πως πέρα απο την θεµελιώδη ισότητα των ανθρώπων απέναντι στους νόµους, θα πρέπει να υπάρχει και ισότητα ευκαιριών, ώστε ο καθένας να µπορεί να βελτιώσει την ζωή του, να αναδείξει το ταλέντο του και να πραγµατώσει τις φιλοδοξίες του.

Το ευτύχηµα της κοινωνικής κινητικότητας είναι αποτέλεσµα εξ ολοκλήρου του καπιταλισµού και συνάµα το µεγαλείο του. Είναι πραγµατικά άξιο θαυµασµού πως το ίδιο το κοινωνικοοικονοµικό σύστηµα και η ελεύθερη αγορά δίνουν την ώθηση στο να ξεπεραστούν κοινωνικές ανισότητες, διακρίσεις και εντάσεις. Το γεγονός ότι ο καθένας µπορεί µέσω της εκπαίδευσης και της σκληρής δουλειάς όχι µόνο να ανέλθει κοινωνικά και να βελτιώσει την οικονοµική του κατάσταση αλλά αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγµα για την κοινωνία, αποπνέει αισιοδοξία και δίνει κίνητρα για προσωπική βελτίωση.

Τελικά, οι κοινωνικές συνθήκες είναι η κινητήριος δύναµη που επιτρέπει τις θετικές αλλαγές στην κοινωνία και όχι οι αντιαισθητικές αφίσες, οι αναποτελεσµατικές διαδηλώσεις, τα τρικάκια της οικολογικής ρύπανσης και οι ντουντουκες της φασαρίας. Όπως στη διάκριση των φύλων έβαλε τέλος µια µορφωµένη κόρη µπακάλη και όχι ο φεµινισµός, η Μάργκαρετ Θάτσερ, που κατάφερε να ανέλθει στην ηγεσία του Συντηρητικού κόµµατος και να γίνει η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός του Ηνωµένου Βασιλείου, έτσι και τις κοινωνικές διακρίσεις και εντάσεις τις διέλυσε ο καπιταλισµός. Εποµένως, εύλογα αναρωτιέται κανείς, για το τι τελικά είναι προοδευτικό και τι συντηρητικό όταν οι µεγάλες κοινωνικές αλλαγές ήρθαν από τους ‘συντηρητικούς’ Δεξιούς και όχι από τους ‘προοδευτικούς’ Αριστερούς που τις χρησιµοποιούν µόνο και µόνο για να κάνουν καριέρα.

Αν κάτι δεν µου άρεσε στην ταινία, πάντως, ήταν η αναπαραγωγή στερεοτύπων για τους Ιταλούς, σε σκηνές όπου εµφανίζονται ως άξεστοι, αγράµµατοι και ρατσιστές. Εξυπηρετώντας την ορθοπολιτική τρέλα που είναι µόδα στο Χόλιγουντ δεν µπορούσε να λείπει κάτι τέτοιο. Πάντως σε καµία περίπτωση δεν κατάφερε να υποβαθµίσει το ουσιαστικό ηθικό δίδαγµα της ταινίας.

Χαίροµαι γιατί οι προβολές της ταινίας στην Ελλάδα είχαν πολύ κόσµο. Στην σηµερινή Ελλάδα που τα φτερά των νέων είναι κοµµένα, που η υπερφορολόγηση σκοτώνει την κοινωνική κινητικότητα, οι ευκαιρίες είναι λιγότερες και η αξία της αριστείας υποβαθµίζεται συνειδητά από τους κυβερνώντες, µια ποιοτική ταινία σαν το ‘Πράσινο Βιβλίο’ βοηθά στην τόνωση της αυτοπεποίθησης της νέας γενιάς. Συνιστώ ανεπιφύλακτα να τη δει όποιος δεν το έχει ήδη κάνει.