Πολιτική κρίση - Υπαρξιακό πρόβλημα

Μια σοβαρή πολιτική κρίση που μπορεί να μετατραπεί σε πραγματικό υπαρξιακό πρόβλημα πυροδότησε στα Σκόπια το «όχι» της Γαλλίας στην έναρξη διαπραγματεύσεων για την ένταξη της γειτονικής χώρας στην ΕΕ.

Οι δημοσκοπήσεις εν όψει των πρόωρων εκλογών του Απριλίου του 2020 δείχνουν ότι το κόμμα του απερχόμενου πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ έρχεται δεύτερο στην προτίμηση των Σκοπιανών ψηφοφόρων, με επικρατέστερο να καταλάβει την πρώτη θέση το VMRO-DPΜNE.

Επιχειρώντας έναν εκλογικό... ελιγμό, ο Ζόραν Ζάεφ θέλει να ξεπεράσει την παταγώδη αποτυχία της κυβέρνησής του να αποσπάσει την δέσμευση των Ευρωπαίων ηγετών για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Πέραν της Συμφωνίας των Πρεσπών, που θεωρούσε ότι θα αποτελέσει το διαβατήριο για έναρξη διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, ο Ζόραν Ζάεφ δεν έχει να παρουσιάσει στους πολίτες του κάποια άλλα επιτεύγματα από την περίοδο της πρωθυπουργίας του. Τα τελευταία δυόμισι χρόνια η οικονομική κατάσταση στα Σκόπια επιδεινώθηκε και το πολιτικό κλίμα επιβαρύνθηκε ακόμη περισσότερο από την αποκαλύψη σκανδάλων, όπως αυτό με την Γενική Εισαγγελέα.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2016 το κόμμα του Ζόραν Ζάεφ είχε καταλάβει τη δεύτερη θέση, πίσω από το VMRO-DPMNE του πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι, αλλά κατάφερε να σχηματίσει κυβέρνηση με υποστήριξη από τα αλβανικά κόμματα και παράλληλα με την «αλβανική πλατφόρμα» ανέλαβε να διευθετήσει το θέμα της ονομασίας, προσπάθεια που επισημοποιήθηκε με την Συμφωνία των Πρεσπών.

Στον δρόμο για τις εκλογές του Απριλίου του 2020 στα Σκόπια, το VMRO-DMPNE παραμένει ένα ισχυρό κόμμα, παρά την αναταραχή που υπέστη λόγω του δημοψηφίσματος και της επακόλουθης ψηφοφορίας στο κοινοβούλιο της γειτονικής χώρας για την επικύρωση των συνταγματικών αλλαγών.

Στην προεκλογική περίοδο, το VMRO-DPMNE -παρ' ότι δεν έχει δηλώσει ότι θα καταργήσει την Συμφωνία των Πρεσπών- αναμένεται να εξαπολύσει πολεμική στη Συμφωνία που οδήγησε στη «Βόρεια Μακεδονία» υποσχόμενο βελτιώσεις, τις οποίες δεν έχει εξηγήσει πώς μπορεί να πετύχει.

Στο μεσοδιάστημα μέχρι τις πρόωρες εκλογές, οι Σκοπιανοί είναι αμφίβολο αν θα υλοποιήσουν τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει έναντι της ελληνικής πλευράς. Όπως προειδοποίησε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, η μη έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ αναμένεται να προκαλέσει καθυστερήσεις στην πραγματική χρήση του νέου ονόματος στο εσωτερικό των Σκοπίων, αφού στο άρθρο 1 παρ. 10 β της Συμφωνίας των Πρεσπών προβλέπεται «πολιτική» μεταβατική περίοδος για τη χρήση της σύνθετης ονομασίας στα έγγραφα που εκδίδει η γειτονική χώρα ανάλογα με το άνοιγμα των κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, που πλέον είναι άγνωστο αν θα ξεκινήσουν κάποτε και πότε.

Αλλωστε η συμφωνία που συνομολόγησαν οι κύριοι Τσίπρας και Κοτζιάς με τους κυρίους Ζάεφ και Ντιμιτρόφ προέβλεπε μεγάλες μεταβατικές περιόδους και νεφελώδη χρονοδιαγράμματα, συνδέοντας την erga omnes εφαρμογή της νέας ονομασίας σε όλα τα κρατικά εσωτερικά έγγραφα με την πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Στο υπουργείο Εξωτερικών γνωρίζουν ότι δεν θα έχουν μόνο να διαχειριστούν τις ήδη διαπιστωμένες παραβιάσεις της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η ελληνική διπλωματία αντιλαμβάνεται ότι το μπλόκο των Ευρωπαίων στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια στερεί την υπηρεσιακή κυβέρνηση Ζάεφ από κάθε κίνητρο να υλοποιήσει τις υποχρεώσεις του, κατάσταση που θα γιγαντωθεί σε συνδυασμό με την προεκλογική πολιτική κριτική στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας.

Το γεγονός ότι η Συμφωνία των Πρεσπών δεσμεύει τις δύο χώρες σημαίνει ότι για όσο χρόνο η ευρωπαϊκή προοπτική των Σκοπίων θα είναι παγωμένη, η ελληνική πλευρά πρέπει να αναζητήσει εναλλακτικούς τρόπους για να πειθαναγκάσει τους Σκοπιανούς να εφαρμόζουν τα συμφωνηθέντα.

Αυτό αφορά την εξεύρεση λύσης στο θέμα των αγαλμάτων αφού διαπιστώνεται ότι η φόρμουλα των πινακίδων δεν λειτουργεί, η πίεση να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις για τις εμπορικές χρήσεις, η πίεση για συσταλτική ερμηνεία του άρθρου 1(παρ3ζ) και του άρθρου 7(παρ 3) που επιτρέπει την χρήση των όρων «Μακεδονία-Μακεδονικός» και η αλλαγή των σχολικών βιβλίων ώστε να αφαιρεθούν όλες οι αλυτρωτικές αναφορές.

Με την έναρξη της προεκλογικής περιόδου στα Σκόπια αναμένεται να πολλαπλασιαστούν τα ερωτήματα για τη Συμφωνία των Πρεσπών την οποία στην Ελλάδα καλείται να εφαρμόσει μια κυβέρνηση που διαφώνησε με βασικές πτυχές της Συνθήκης, ενώ και στα Σκόπια πιθανολογείται ότι σε έξι μήνες θα σχηματιστεί ένας εκλογικός συνασπισμός που επίσης δεν συμφώνησε με βασικές δεσμεύσεις που ανέλαβε η γειτονική χώρα έναντι της Ελλάδας.