Σπάσε τη σιωπή, ζήσε ελεύθερα

Υπογράφουν οι: Τζαμπαζλή-Δούκα Σωτηρία, Φοιτήτρια «Δημοσιογραφίας, Συντακτών και Ρεπόρτερ» στο Δημόσιο ΙΕΚ της Κοζάνης και Μαρκόπουλος Χ. Θωμάς, Επικοινωνιολόγος και Μεταπτυχιακός Φοιτητής Διεθνών, Ευρωπαϊκών Σπουδών και Διπλωματίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας 

Βρισκόμαστε στην αρχή 2020 και δυστυχώς ακόμη η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα καθημερινό φαινόμενο. Σε πολλές χώρες του πλανήτη η άσκηση βίας από τον άνδρα στη γυναίκα θεωρείται φυσιολογική, ως απόρροια του δικαιώματος του άνδρα να κυριαρχήσει πάνω στη γυναίκα. Τα στοιχεία μιλούν μόνα τους και δείχνουν  τη σοβαρότητα του προβλήματος. Η γυναικεία κακοποίηση είναι συχνότερη σε γυναίκες ηλικίας 15 έως 54 και παρατηρείται σε όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα.Στην Ελλάδα το ποσοστό των γυναικών που ομολογούν πως έχουν υποστεί κάποιο είδος βίας αγγίζει το 6% ενώ στο σύνολο των χωρών της ΕΕ, 1 στις 5 γυναίκες υφίσταται βίαιη συμπεριφορά έστω και μία φορά απ’ τον σύντροφο ή τον σύζυγο της.

Τι μας είπε ο ψυχολόγος κος. Θεόδωρος Σπύρου

1. Η πλειοψηφία των γυναικών που υφίσταται καταστάσεις βίας επιλέγουν να μη μιλήσουν. Πως το ερμηνεύετε αυτό με βάση την επιστήμη της ψυχολογίας;
Η προσωπική μου δουλειά με θύματα βίας μου έχει δείξει ότι οι παράγοντες που οδηγούν μια γυναίκα στο να μη μιλήσει είναι πολλοί. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι ότι μπορεί άδικα να κατηγορεί εσωτερικά τον εαυτό της και να νιώθει ντροπή, «Κάτι θα έκανα και για να μου συμβεί κάτι τέτοιο.» Άλλος σημαντικός παράγοντας είναι ο στιγματισμός του θύματος. Πιστεύουν ότι οι άλλοι θα τις βλέπουν ως διαφορετικές, θύματα και κακόμοιρες για πάντα και έτσι προκύπτει φόβος κοινωνικού εξοστρακισμού. Επίσης έρευνες έχουν δείξει ότι μεγάλη σημασία έχει και το ποιος είναι ο θύτης. Αν είναι από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον, δύσκολα δηλώνεται στις αρχές ή συζητιέται γιατί υπάρχει ο φόβος ότι θα υπάρξουν κρυφά αντίποινα. Υπάρχει επίσης φόβος ότι θα βγει μία πολύ αρνητική εικόνα της οικογένειας ή του ζευγαριού προς τα έξω. Τέλος, υπερισχύει συχνά η ιδέα ότι η γυναίκα πρέπει να επιμείνει μίας και έχει επενδύσει τόσο χρόνο και κόπο στη συζυγική σχέση, και πιστεύει ότι κάπως μαγικά θα πάνε τα πράγματα καλύτερα. Γενικά, όσο πιο μακρινός είναι ο θύτης, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να συζητηθεί το θέμα, με τη βία ερχόμενη από φίλους να δηλώνεται ευκολότερα και τη βία από αγνώστους ακόμα ευκολότερα. Τέλος, παίζει ρόλο και η ηλικία. Οι έφηβοι έχουν μικρότερες πιθανότητες να συζητήσουν περιστατικά βίας μίας και έχουν τεράστια ανάγκη να μην ξεχωρίζουν και να ανήκουν. Επίσης έχουν μεγαλύτερη άγνοια για τέτοιες καταστάσεις και ελλιπή ενημέρωση.  

2. Ποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας συναντώνται συχνότερα στις γυναίκες που βιώνουν βία; 
Αν μία γυναίκα δεχθεί βία, θα βιώσει αλλαγές στην ψυχοσύνθεσή της και στην προσωπικότητά της, η ένταση των οποίων σχετίζεται και με την ένταση και τη διάρκεια της βίας. Θα γίνουν αλλαγές που αφορούν στο πώς βλέπει τους άλλους, τον εαυτό της, και τον κόσμο γενικότερα. Το άτομο που έχει δεχθεί βία σχηματίζει μία αρνητική εικόνα εαυτού, π.χ. «Κάτι έχω που τραβάει αυτά τα κακά πάνω μου.» Γίνονται αρνητικές γενικεύσεις και για τους άλλους, π.χ. «Όλοι οι άντρες είναι κακοί και επικίνδυνοι.» Επίσης εμφανίζεται μια απαισιοδοξία για το πόσο κακή είναι η κοινωνία και το μέλλον. Αυτά τα πιστεύω κάνουν την καθημερινή ζωή αρκετά δύσκολη. Επίσης, αλλάζουν και οι συμπεριφορές. Μπορεί η γυναίκα να αρχίζει να βιώνει αγχώδη συμπτωματολογία, π.χ. μια συνεχόμενη υπερδιέγερση ότι ο κίνδυνος παραμονεύει και υπερβολικές αντιδράσεις και πετάγματα χωρίς σημαντικό λόγο. Μπορεί να εμφανιστούν κρίσεις πανικού και να συνοδεύονται από μία αίσθηση ότι χάνεται η επαφή με το περιβάλλον ή με τον εαυτό. Πιθανότατα θα αρχίσει να αποφεύγει καταστάσεις που τη βγάζουν από την ασφάλεια του σπιτιού, που είναι επακόλουθο του συνεχόμενου άγχους μετά από τραυματικές εμπειρίες. Μπορεί να προκύψει και συμπτωματολογία κατάθλιψης, όπου έχει χάσει πλέον το ενδιαφέρον για πράγματα που απολάμβανε παλιότερα, βιώνει μία συνεχόμενη διάθεση στεναχώριας και έχει διαταραχθεί ύπνος, διατροφή, κ.α. Το τραυματισμένο άτομο μπορεί να στραφεί στα χρήση αλκοόλ και ουσιών για ανακούφιση. Γενικά, μπορεί να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος όπου η αρνητική διάθεση διαιωνίζεται και αυξάνει τις πιθανότητες το άτομο να ξαναγίνει θύμα βίας. Οι τραυματικές εμπειρίες όπως η βία μπορούν λοιπόν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο και αρκετές φορές είναι απαραίτητη η επαφή με κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας γιατί ξεπερνούν τα προσωπικά μας ψυχολογικά αποθέματα να αντιδράσουμε και να τις αντιμετωπίσουμε. Δεν είναι ντροπή να ζητήσουμε βοήθεια και έχω δει θύματα βίας να συνέρχονται και να ζουν πολύ δημιουργικές ζωές ενώ δεν πίστευαν αρχικά ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί.

3. Αν έχουμε υποψίες πως μια γυναίκα του περιβάλλοντος μας υφίσταται βία, ποιες θεωρείτε ότι θα ήταν οι σωστότερες κινήσεις ώστε να τη βοηθήσουμε να μιλήσει;
Αν παρατηρήσουμε σωματικά σημάδια (μελανιές, γρατσουνιές, κ.λπ.) σε συνδυασμό με τις αλλαγές διάθεσης και συμπεριφοράς παραπάνω, τότε η καλύτερη στάση είναι να γίνουμε μίνι ψυχοθεραπευτές. Κρίμα που η ψυχολογία δεν εντάσσεται στη σχολική εκπαίδευση μίας και διδάσκει απαραίτητες ικανότητες ουσιαστικής επικοινωνίας. Δηλώστε στη γυναίκα που υποψιάζεστε ότι δέχεται βία πως είστε διαθέσιμοι για να σας μιλήσει και ότι μπορεί να το κάνει εμπιστευτικά μαζί σας. Μην πιέσετε, αλλά δείξτε ότι η πόρτα είναι ορθάνοιχτη. Όταν σας μιλήσει, δείξτε τρομερή αποδοχή και ενσυναίσθηση έμπρακτα. Μην διακόψετε και πείτε λίγα πράγματα. Κυρίως απλά ακούστε, ειδικά στην αρχή. Σίγουρα θα εξοργιστείτε με αυτά που θα ακούσετε και θα θέλετε να βρίσετε το θύτη ή να εμπλακείτε στην κατάσταση, αλλά τέτοιες απότομες αντιδράσεις θα κάνουν το θύμα να σταματήσει να μιλάει και θα το βάλουν σε κίνδυνο αν πάτε να μιλήσετε στο θύτη. Είναι σημαντικό να δείξετε τα παρακάτω: «Σε πιστεύω», «Δε φταις, δε σου αξίζει». Επίσης να δώσετε σημασία και να αναγνωρίσετε τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους, που θα είναι πολύ μπερδεμένα, με αντιφάσεις και με περιγραφές καταστάσεων που δεν έχετε βιώσει ποτέ και είναι ξένες για εσάς. Πιθανότατα βιώνουν φόβο και ενοχές ταυτόχρονα, απελπισία και ελπίδα μαζί, ίσως και αγάπη μαζί με μίσος για το θύτη. Έχουν λόγους που δεν είναι σίγουρες τι να κάνουν, π.χ. σε συζυγική βία ίσως έχουν οικονομική εξάρτηση από το σύζυγο, ανησυχούν για την ασφάλεια των παιδιών, φοβούνται τη μοναξιά και πολλά άλλα. Είναι πιο παραγωγικό να εστιάσετε με ευαισθησία στο ότι ανησυχείτε για την υγεία και την ασφάλειά τους και στο ότι δεν είναι δίκαιο να δέχονται βία. Αποφύγετε επικρίσεις του τύπου «Μα χαζή είσαι και δεν έχεις φύγει ακόμα ή δεν τον έχεις πλακώσει στις σφαλιάρες;» Γενικά θα νιώσετε την ανάγκη να σώσετε το θύμα, αλλά είναι δικό της θέμα να αποφασίσει να το κάνει εν τέλει. Εσείς μπορείτε να γίνετε καταλύτες αυτής της αλλαγής με το να ακούσετε και να συμπαρασταθείτε ευαίσθητα και μη επικριτικά.     

4. Από την πλευρά του θύτη (άνδρα) που αποδίδεται αυτή η συμπεριφορά;
Μακάρι να υπήρχε μία απλή απάντηση, αλλά όπως και σε πολλά άλλα θέματα στην ψυχολογία είναι ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων που αφορούν τόσο γενετική κληρονομικότητα όσο κα το περιβάλλον που μεγάλωσε κάποιος. Οι άντρες που είναι βίαιοι και κακοποιητικοί έχουν συχνά διαταραχές προσωπικότητας (ναρκισσιστική, αντικοινωνική, ή μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας), που τους κάνουν επιφανειακά να φαίνονται πολύ γοητευτικοί και έξυπνοι και που βγάζουν τα αρνητικά τους στοιχεία αργότερα και όταν τους γνωρίσουμε καλύτερα. Είναι άτομα χειριστικά, με έντονη ζήλια και με ανάγκη για έλεγχο. Μια άλλη σημαντική κατηγορία είναι άντρες που οι ίδιοι υπήρξαν θύματα βίας ή κακοποίησης μεγαλώνοντας και ξεσπούν, επαναλαμβάνοντας τον κύκλο βίας που έζησαν παλιότερα. Η γενετική προδιάθεση για διαταραχές προσωπικότητας σε συνδυασμό με ένα κακό οικογενειακό περιβάλλον οδηγούν συνήθως στη δημιουργία θυτών βίας.  

5. Τα ποσοστά κακοποιημένων γυναικών τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχουν αυξηθεί. Πιστεύετε ότι οικονομική κρίση έχει κάποια σχέση;
Το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε και οι καταστάσεις που βιώνουμε είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ψυχολογική μας κατάσταση και τις συμπεριφορές που αυτή περιλαμβάνει. Οι οικονομικές κρίσεις και η έλλειψη εισοδήματος που συνεπάγονται δημιουργούν μία έντονη πίεση επιβίωσης και μία αίσθηση ανασφάλειας. Αυτά σχετίζονται άμεσα με αύξηση ψυχολογικών προβλημάτων, κατάχρηση ουσιών, αύξηση εγκληματικότητας, κ.α. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο που κατά κάποιο τρόπο έχει βγάλει σε πολλούς ανθρώπους το χειρότερό τους εαυτό, είναι δυστυχώς πολύ λογικό να υποθέσουμε ότι έχει αυξηθεί η βία προς τις γυναίκες αλλά και η βία γενικότερα.

6. Ένα σχόλιο για τη βία προς τους άντρες: Ο δυτικός κόσμος έχει εστιάσει πάρα πολύ στη βία των αντρών προς τις γυναίκες. Από τη μία, αυτό είναι πολύ θετικό και είναι σίγουρα ένα θέμα που αξίζει να συζητηθεί και να αντιμετωπισθεί. Από την άλλη όμως, αυτή η εστίαση στις γυναίκες έχει οδηγήσει σε παραγνώριση της βίας από γυναίκες προς άντρες. Αυτή η βία μπορεί να είναι στατιστικά μικρότερη αλλά είναι εξίσου τραυματική. Οι άντρες αντιμετωπίζονται με τρομερή δυσπιστία και χλευασμό αν αναφέρουν ότι κακοποιήθηκαν από μία γυναίκα και έχουν πολύ λιγότερους πόρους διαθέσιμους για να ζητήσουν βοήθεια (π.χ. άσυλα, γραμμές υποστήριξης, κ.α.). Ελπίζω λοιπόν στο μέλλον αυτό το θέμα να συζητηθεί και αντιμετωπισθεί καλύτερα. Κανένας, ούτε γυναίκα ούτε άντρας, δεν αξίζει να κακοποιηθεί και όλοι έχουμε δικαίωμα υποστήριξης αν κάτι τέτοιο μας συμβεί.      
         

Μαρτυρίες από 5 γυναίκες

Θεοδώρα Μ. Και οι δυο φοιτητές στην ίδια πόλη, έτσι γνωριστήκαμε. 22χρονών και εγώ και αυτός. Είχαμε σχέση σχεδόν ένα χρόνο αποφασίσαμε λοιπόν να μείνουμε μαζί. Θυμάμαι την ημέρα που θα έρχονταν οι γονείς τους στο σπίτι. Δεν είχα βγει εκείνη την μέρα και ήμουν σπίτι. Κάποια στιγμή ήρθε ο φίλος μου ήταν λίγο νευρικός άρχισε φωνάζει να μου κάνει σχόλια για το ντύσιμό μου, με πρόσβαλλε και θύμωσα πολύ. Αρχίσαμε να φωνάζουμε και οι δύο και σε κάποια στιγμή εγώ βρέθηκα κολλημένη στον τοίχο και το χέρι του στο λαιμό μου. Νόμιζα πως θα με έπνιγε δεν μπορούσα να αναπνεύσω και προσπαθούσα να τον χτυπήσω και εγώ ώστε να με αφήσει. Ξαφνικά με έσπρωξε και έπεσα πάνω σε ένα  έπιπλο, μου είπε, πως την επόμενη φορά που θα φωνάξω θα με πνίξει σίγουρα. Είχα τρομοκρατηθεί αλλά συνέχισα να φωνάζω, δεν ήξερα τι να κάνω. Λίγο αργότερα οι γονείς του ήρθαν και κατευθείαν τους μίλησα. Τους είπα τι είχε συμβεί. Ο μπαμπάς του αμέσως άρχισε να φωνάζει του είπε πως η συμπεριφορά του ήταν απαράδεκτη και πως στην θέση μου θα μπορούσε να είναι η αδερφή του, ντράπηκε πολύ. Η μητέρα του δεν μίλησε καθόλου και η αδερφή του πίστευε πως μάλλον εγώ ήμουν υπεύθυνη για όσα είχαν συμβεί. Από εκείνη την μέρα και έπειτα ο φίλος μου με πρόσβαλλε καθημερινά. Μου έλεγε πως δεν θα συνεχίσει αυτή τη σχέση εάν δεν συμπεριφέρομαι όπως ήθελε. Έτσι λίγους μήνες μετά χωρίσαμε. Δεν με ενόχλησε. Αλλά νοιώθω τυχερή που τελειώσαμε με αυτόν τον τρόπο.

Κωνσταντίνα Π. Ήμουν 20 χρονών όταν ο πατέρας μου προσπάθησε να με βιάσει..

 Είχε δύο χρόνια σχεδόν που ήταν άνεργος ήταν σπίτι όλη μέρα η ψυχολογία του όχι καλή. Έπινε πολύ. Έπινε τόσο που έκανε πράγματα τρομακτικά είχα βαρεθεί να βλέπω κάθε βράδυ την αστυνομία κάτω από το σπίτι μου. Οι γείτονες έβλεπαν τι γινόταν αλλά δεν μίλαγαν. Ένιωθα τόσο φοβισμένη.. Θυμάμαι εκείνο το βράδυ μόλις είχε επιστρέψει σπίτι πιωμένος  και μπήκε στο δωμάτιο μου, ήρθε στο κρεβάτι και άρχισε να με αγγίζει. Φώναζα τόσο δυνατά που σίγουρα ακούστηκα παντού η μαμά μου ήξερε, έτρεξε με το μαχαίρι στο χέρι. Ήμουν σίγουρη πως θα τον σκότωνε δεν το έκανε όμως. Την χτυπάει μα δεν μιλά. Η ζωή μου έχει καταστραφεί  μόνο τα ηρεμιστικά με βοηθούν. Θέλω να φύγουμε από εκεί. Το προσπάθησα αρκετές φορές όμως είναι δύσκολα να μείνω μόνη δεν έχω καμία βοήθεια. Υπήρχαν βράδια που δεν πήγαινα σπίτι έμενα έξω σε πάρκα. Τώρα δουλεύω σε ένα μαγαζί και προσπαθώ να μένω εκεί. Σπίτι μου φοβάμαι…πολύ. 

Γιώτα Θ. Ήμουν 15 και εκείνος 28 χρονών. Ήμουν πολύ ερωτευμένη μαζί του και εκείνος έτσι μου έδειχνε. Ήταν όμως αρκετά πιεστικός και προστατευτικός μαζί μου. Ήθελε να γνωρίζει κάθε κίνησή μου να τον ρωτάω πριν κάνω οτιδήποτε. Κάπου εκεί στον δεύτερο χρόνο θυμάμαι άρχισε να ζηλεύει πολύ  έντονα. Με παρακολουθούσε έμενε βράδια ολόκληρα έξω από το σπίτι μου για να σιγουρευτεί πως θα έμενα μέσα. Η μητέρα μου είχα ανησυχήσει και μου έλεγε να τον χωρίσω. Τον αγαπούσα πολύ δεν ήθελα να τον αφήσω. Ξαφνικά όμως άρχισε να γίνεται βίαιος απέναντί μου με ότι και αν έκανα. Με χτυπούσε. Δεν κατάλαβα ποτέ το γιατί. Ήμουν γεμάτη σημάδια και μελανιές καθημερινά. Η μητέρα μου με απειλούσε πως εάν δεν τον χώριζα θα με έδιωχνε από το σπίτι. Στον τρίτο χρόνο θυμάμαι είχα πια συνηθίσει να ανέχομαι τα πάντα, δεν μπορούσα χωρίς εκείνον, τον αγαπούσα πίστευα πως και αυτός με αγαπούσε και πως όλα τα έκανε για να με προστατεύσει. Μια μέρα όμως στα ΚΤΕΛ που περίμενα το λεωφορείο και ξαφνικά τον είδα και αναρωτήθηκα τι μπορεί να ήθελε. Πριν με δει  άκουγα να φωνάζει έβριζε και με έψαχνε έτρεξα προς το μέρος του να τον ηρεμήσω και άρχισε να με χτυπάει δημόσια κάποιοι έτρεξαν να τον σταματήσουν αλλά συνέχιζε να με χτυπάει σα να ήθελε να με σκοτώσει. Κάποιος είχε καλέσει την αστυνομία και τον πήραν. Ένιωθα υπεύθυνη. Δεν ήθελα να γίνει αυτό. . Η μητέρα μου με πήρε και φύγαμε σε άλλη πόλη. Δεν τον έχω ξανά δει από τότε. 

Νικολέτα Α. Hταν 29 και εγώ 21. Μορφωμένος και με δουλειά, σοβαρό παιδί ας πούμε. Αρχικά η βια ήταν λεκτική, η οποία τις περισσότερες φορές είναι και πιο επώδυνη. Η πρώτη φορά θυμάμαι ήταν για ένα ασήμαντο περιστατικό, όταν άρχισε να με βρίζει χυδαία και να με ταπεινώνει. Φυσικά δεν το άντεξα και του είπα να χωρίσουμε άμεσα. Όμως ήμουν πολύ ερωτευμένη μαζί του, εκείνος είχε πάντα κάτι ωραίο να πει, ζητούσε συγγνώμη, έλεγε πως θα αλλάξει και εγώ ήθελα πολύ να πιστέψω το ψέμα του. Ήθελα να είναι αλήθεια… Σήκωσε χέρι πάνω μου όταν ήμουν αδύναμη, μετά από λίγες μέρες. Θυμάμαι με χτυπούσε πολύ αλλά δε μου άφηνε σημάδια κι όταν σε κάποια στιγμή απόγνωσης τον ρώτησα "γιατί δε μου αφήνεις σημάδια", μου απάντησε "δεν είμαι ηλίθιος να σου δώσω άλλοθι, αποδείξεις...". Τελικά μετά από ένα διάστημα ανοχής μου μου τραυμάτισε το χέρι και τα πλευρά πολύ έντονα σε σημείο να πάω στο νοσοκομείο. Και εκεί τελειώσαμε. Με περιοριστικά μέτρα και ονομαστική καταγγελία. Με ενοχλεί ακόμη άλλα λυπάμαι να τον πάω στα δικαστήρια. Θα το κάνω μόνο αν πειράξει ξανά εμένα ή το σπίτι μου, την οικογένεια μου. 

Μαρία Κ. 31 εκείνος και 27 εγώ, τότε. Δεν ήταν από την αρχή της σχέσης βίαιος. Η βία ξεκίνησε μετά τον πρώτο χρόνο. Ήταν σωματική και λεκτική. Υπήρχαν φορές που γινόταν πολύ επιθετικός, ιδίως όταν έπινε. Τους τελευταίους δύο μήνες, τα περιστατικά ήταν αρκετά συχνά, εβδομαδιαία. Οι επιθέσεις ξεκινούσαν πάντοτε με άγριο βρίσιμο. Μόλις τον έβλεπα έτσι καταλάβαινα ότι αρχίζει ξανά… Με χτυπούσε, με έφτυνε, μου μιλούσε εξευτελιστικά. Τις περισσότερες φορές τα περιστατικά άρχιζαν με αφορμή τη σχέση μου με τη μητέρα μου, άλλες πάλι είχαν να κάνουν με τη ζήλια. Άλλωστε ήθελε να ξέρει ανά πάσα στιγμή που είμαι και τι κάνω. Βέβαια, από ένα σημείο και μετά δεν μπορούσα να καταλάβω ποια ήταν η αιτία ή η αφορμή των καυγάδων. Δεν υπήρχε λογική.  Έτσι ένιωθα διαρκή φόβο. Περίμενα το επόμενο ξέσπασμα, που μπορούσε να γίνει ανά πάσα στιγμή. Μετά από κάθε βίαιο επεισόδιο μου ζητούσε συγγνώμη, έκλαιγε, μου έλεγε ότι θα αλλάξει. Ακολουθούσε μια περίοδος που όλα ήταν μέλι γάλα, μέχρι να ξανακάνει την εμφάνιση της η βία. Όλα αυτά με είχαν ζορίσει πάρα πολύ. Ήμουν συνεχώς θλιμμένη, φοβισμένη και στεναχωρημένη. Πολλές φορές μάλιστα κατηγορούσα τον εαυτό μου ή τη μητέρα μου, για όσα συνέβαιναν. Ένιωθα ενοχές. Το πιο περίεργο ήταν ότι βρισκόμουν σε έντονη σύγχυση και όλα όσα γίνονταν μου έμοιαζαν θολά, σαν να μην τα έχω ζήσει εγώ, σαν να μην ήμουν σίγουρη για το βίωμά μου. Ένα χρόνο μετά σκέφτομαι ότι αυτές είναι οι χειρότερες στιγμές της ζωής μου και προσπαθώ να διαγράψω όλο αυτό το σκηνικό. Σκέφτομαι ότι έπρεπε να φύγω από την πρώτη φορά που συνέβη. Ωστόσο πλέον στέκομαι στα πόδια μου και νιώθω πολύ καλά που προχώρησα, που ξέφυγα, που κατήγγειλα ότι μου συνέβαινε. Το ίδιο θα συμβούλευα κάθε γυναίκα που υφίσταται βία, μόνο αυτό μπορεί να την σταματήσει.

Η αλήθεια είναι πως διαφέρουμε και ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες υπάρχουν αρκετές σημαντικές διαφορές. Είμαστε όμως ίσοι και έχουμε τα ίδια δικαιώματα, γιατί είμαστε άνθρωποι και  έχουμε τις ίδιες ανάγκες συναισθηματικές, πνευματικές, σωματικές και σεξουαλικές. Διεκδικήστε αυτά που σας ανήκουν και μη φοβάστε να ζητήσετε βοήθεια. Περιστατικά σαν αυτά στην βιβλιοθήκη του ΑΠΘ έχουν πολύ βαθύτερες ρίζες από όσο νομίζετε φίλες/φίλοι. Σπάστε τη σιωπή και μιλήστε. Δεν είστε μόνες. Στη ζωή της η καθεμία σας, στην δουλειά της, θέλει να είναι ελεύθερη, όχι μόνο γενναία!