Υπογράφει ο Πασχάλης Ιωαννίδης
Φοιτητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ
Μέλος ΚΕ.ΑΣ.Μ.
Αρθρογράφος
Εκ πρώτης όψεως μοιάζει σαν τίτλο franchise ταινιών… ωστόσο πρόκειται για μια ιστορία πολύ πιο περίπλοκη, και σίγουρα πιο αιματηρή. Το ζήτημα της κυριαρχίας και της οριοθέτησης των συνόρων σε αυτήν την περιοχή της Ινδικής Υποηπείρου αποτελεί ένα από τα πιο καυτά και περίπλοκα ζητήματα διεθνούς πολιτικής, που δημιουργεί κλίμα σύγκρουσης ανάμεσα στις δύο περιφερειακές δυνάμεις της περιοχής…
Γνωστό για τα πολύτιμα υφάσματα, τον ορυκτό πλούτο ,αλλά και τους σκληροτράχηλους πολεμικούς λαούς του, το Κασμίρ βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Ινδικής Υποηπείρου, στα σημερινά σύνορα Ινδίας Πακιστάν, ακριβώς στους πρόποδες των Ιμαλαίων. Επρόκειτο για ένα μωσαϊκό πριγκιπάτων με βουδιστές ή ινδουιστές ηγέτες (rajas) έως και το 13ο αιώνα οπότε και το μουσουλμανικό Σουλτανάτο του Δελχί κατέλαβε την περιοχή και προοδευτικά εξισλάμισε την πλειοψηφία του πληθυσμού. Το Σουλτανάτο του Δελχί διαδέχθηκε το 16ο αιώνα η μουσουλμανική Αυτοκρατορία των Μεγάλων Μογγόλων και ,μετά την κατάλυσή της στα μέσα του 18ου αιώνα, η επίσης μουσουλμανική δυναστεία των Durrani του Αφγανιστάν. Το 1819 η Αυτοκρατορία των Σίχ από το Παντζάμπ εισέβαλε από τα νότια, κατέλαβε το Κασμίρ από τους Αφγανούς, και ξεκίνησε πολιτικές καταπίεσης εναντίον των μουσουλμανικών πληθυσμών. Η κατοχή από τους Σίχ τελείωσε με τον πόλεμο του 1845 ανάμεσα στην Βρετανική Εταιρία των ανατολικών Ινδιών και την Αυτοκρατορία του Παντζάμπ∙ η περιοχή κατελήφθη από τους Βρετανούς και παραχωρήθηκε, κατά την πάγια τακτική της Εταιρίας, στον ινδουιστή Μαχαραγιά Gulab Singh, υπό τον όρο αυτός να αναγνωρίσει την επικυριαρχία του Στέμματος στην επικράτειά του.
Το καθεστώς αυτό κράτησε ως το 1947 οπότε και οι Βρετανοί εγκατέλειψαν την Ινδική Υποήπειρο, δημιουργώντας σε αυτήν δύο Κράτη, την Ινδία και το Πακιστάν∙ η δημιουργία του νέου καθεστώτος συνοδεύτηκε από μια -ανάλογα αιματηρή με την ελληνοτουρκική- ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ των δύο νεοσυσταθέντων Κρατών. Με βάση αυτήν, οι μουσουλμάνοι της Ινδίας υποχρεώθηκαν να μετεγκατασταθούν στο Πακιστάν, και οι Ινδουιστές/Βουδιστές/ Σίχ του Πακιστάν στην Ινδία, ενώ κατ’ εξαίρεση δόθηκε σε ορισμένους Μαχαραγιάδες οι οποίοι βασίλευαν ,προ ανταλλαγής, υπό βρετανική επικυριαρχία, η δυνατότητα να διαλέξουν το Κράτος με το οποίο θα ενωνόταν το βασίλειό τους.
Το Κασμίρ υπαγόταν σε αυτά τα βασίλεια και , καθώς ο μονάρχης του βασιλείου, Chari Singh ,ήταν Ινδουιστής αλλά ο λαός στην πλειονότητά του Μουσουλμανικός, δήλωσε ουδετερότητα. Η απόφαση αυτή του Μαχαραγιά οδήγησε σε εντάσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, αλλά και οξύτατες αντιδράσεις του λαού του Κασμίρ, που επιθυμούσε ένωση με το μουσουλμανικό Πακιστάν. Οι Πακιστανοί άδραξαν την ευκαιρία και έστειλαν στο Κασμίρ ισλαμιστικές παραστρατιωτικές ομάδες οι οποίες πυροδότησαν επανάσταση εναντίον του Μαχαραγιά.
Η κατάσταση κλιμακώθηκε όταν η Ινδία προσέφερε στο Μαχαραγιά τα στρατεύματά της για την κατάπνιξη της επανάστασης με αντάλλαγμα το Κασμίρ να ενταχθεί στην επικράτειά της. Ο Μαχαραγιάς δέχθηκε, υπό τον όρο η ένωση να γίνει κατόπιν δημοψηφίσματος. Η κινητοποίηση των ινδικών στρατευμάτων επέφερε την άμεση απάντηση του Πακιστάν , το οποίο παράταξε στρατό και ισλαμιστικές παραστρατιωτικές ομάδες εντός της επικράτειας του Μαχαραγιά∙ η στρατιωτική κινητοποίηση δεν άργησε, δυστυχώς, να εξελιχθεί σε σε ανοιχτή σύγκρουση ( πρώτος Ινδο-Πακιστανικός πόλεμος του 1947). Ο ιδιαίτερα αιματηρός αυτός πόλεμος (με πάνω από 200.000 θύματα) έληξε το 1949 με παρέμβαση των Ηνωμένων Εθνών και διχοτόμησε το Κασμίρ σε δύο ζώνες επιρροής: την Ινδική (η οποία βρισκόταν στα Ανατολικά και περιλάμβανε το μεγαλύτερο τμήμα του πριγκιπάτου) και την Πακιστανική (στα Δυτικά) Όσον αφορά στους κατοίκους, αυτοί χωρίστηκαν σε δύο παρατάξεις, την ισλαμική-φιλοπακιστανική και την φιλοϊνδική. Παράλληλα, εμφανίστηκαν και φωνές που μιλούσαν για ανεξαρτησία, φωνές οι οποίες έως και σήμερα όλο και πληθαίνουν.
Από το 1947 και μετά παρατηρήθηκε προοδευτική στρατιωτικοποίηση της περιοχής και από τις δύο δυνάμεις, ενώ παράλληλα κατέστη σαφές πως η κατάσταση θα οδηγείτο σε ένα φαύλο κύκλο βίας:
Οι Πακιστανικές αρχές ξεκίνησαν να βιαιοπραγούν και να διώκουν εις βάρος των Ινδουιστών, οι Ινδικές εις βάρος των Μουσουλμάνων και αμφότερες εις βάρος των αυτονομιστών. Το 1957 το Κασμίρ ανακηρύχθηκε από την Ινδία ως αυτόνομη περιοχή υπό την κυριαρχία της και αναγράφηκε στο Σύνταγμα της ως αναπόσπαστο τμήμα της Ινδικής επικράτειας ενώ παράλληλα εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του Κασμίρ ενσωματώθηκαν στην Ινδική Εθνική Συνέλευση. Στο ζήτημα ενεπλάκη και η Κίνα, η οποία σε ένα σύντομο πόλεμο το 1962 απέσπασε από την Ινδική πλευρά του Κασμίρ την περιοχή Ακσάι Τσίν ( ωστόσο οι εδαφικές διαφορές από αυτόν τον πόλεμο λύθηκαν προσωρινά με διμερείς συνθήκες το 1993 και το 1996). Το 1965 ξέσπασε και δεύτερος Ινδο-Πακιστανικός Πόλεμος, μικρής διάρκειας αυτή τη φορά, αλλά τα σύνορα παρέμειναν αμετάβλητα. Η βία κορυφώθηκε τη δεκαετία του 80, όταν Ισλαμικές παραστρατιωτικές ομάδες (λειτουργώντας κατά τα πρότυπα των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν), με τη στήριξη του Πακιστάν ενέτειναν τις επιθέσεις εναντίον ινδικών στρατευμάτων και δομών και τα χτυπήματα εναντίον Ινδουιστών αμάχων. Ο Ινδικός στρατός απάντησε με συλλήψεις, ένοπλες συμπλοκές και βολές με πλαστικές σφαίρες εναντίον αμάχων. Τρίτος πόλεμος ξέσπασε το 1999 χωρίς ,ξανά, ουσιαστικό αποτέλεσμα σε εδαφικό επίπεδο.
Σήμερα, η Ινδική πλευρά Κασμίρ, που αποτελεί και την μεγαλύτερη σε έκταση, είναι η πιο στρατιωτικοποιημένη περιοχή του πλανήτη. Εκτιμάται πως βρίσκονται εκεί κατά προσέγγιση 700.000 Ινδοί στρατιώτες. Ανάλογα στρατιωτικοποιημένη είναι και η πακιστανική πλευρά, ενώ παράλληλα ισλαμιστικές οργανώσεις με πακιστανική χρηματοδότηση και εξοπλισμό οργανώνουν διαρκώς χτυπήματα εντός του Ινδικού Κασμίρ, αλλά πλέον και στην καρδιά της Ινδίας. Οι διώξεις , οι βασανισμοί, οι παράνομες συλλήψεις, οι εξευτελισμοί και οι δολοφονίες είναι εκεί καθημερινότητα, μετατρέποντας την πολιτεία σε ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη στον κόσμο. Οι πολιτικές φατρίες μάχονται διαρκώς: οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι (που ,όπως είπαμε, υπάγονται στην Ινδική Εθνοσυνέλευση) τάσσονται υπέρ της ένωσης με την Ινδία, αλλά το διαβλητό της διαδικασίας ανάδειξής τους είναι μάλλον δεδομένο, ενώ αντίθετα οι ισλαμιστές-φιλοπακιστανοί και οι αυτονομιστές-αποσχιστικά κινήματα δραστηριοποιούνται εξωκοινοβουλευτικά. Όσον αφορά στην, μικρότερη εδαφικά, Πακιστανική μεριά, οι Πακιστανικές αρχές καταφεύγουν και αυτές σε αδίστακτες αγριότητες και δολοφονίες εναντίον των μη μουσουλμανικών πληθυσμών, εξαναγκάζοντας μέχρι σήμερα αρκετές χιλιάδες ινδουιστές να καταφύγουν στην Ινδία . Το 2016 οι Ινδοί στρατιώτες φονεύουν τον Burhan Wani, 21χρονο Μουσουλμάνο ηγέτη παραστρατιωτικής οργάνωσης, γεγονός που οδήγησε σε εκτεταμένες ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή. Πιο πρόσφατα, στις 14 Φεβρουαρίου 2019 Ισλαμιστική οργάνωση με έδρα το Πακιστάν σκοτώνει 40 Ινδούς στρατιώτες∙ η κατάσταση κλιμακώνεται καθώς η Ινδική αεροπορία πραγματοποιεί βομβαρδισμούς στο Βορειοδυτικό Πακιστάν και οι Πακιστανικές ένοπλες δυνάμεις καταρρίπτουν ένα ινδικό μαχητικό.
Πρόκειται λοιπόν για ένα ματωμένο φαύλο κύκλο, ο οποίος έχει στοιχίσει τη ζωή σε 60.000 ανθρώπους τις τελευταίες πέντε με επτά δεκαετίες. Εύλογα λοιπόν δημιουργείται η απορία: γιατί τα κράτη εμμένουν στη διεκδίκηση ολόκληρου του Κασμίρ; Δε θα ήταν προτιμότερη η διοργάνωση δημοψηφίσματος, η ανεξαρτησία ή έστω η διχοτόμηση; Δυστυχώς ο γρίφος είναι πιο περίπλοκος από ότι φαίνεται… Τα κράτη δεν εμμένουν στη λογική της ενσωμάτωσης ολόκληρης της περιοχής μόνο για λόγους γοήτρου. Από τη μια το Πακιστάν επιθυμεί ολόκληρη την περιοχή, καθώς σε αυτήν , και μάλιστα στην Ινδοκρατούμενη πλευρά, βρίσκονται οι πηγές του Ινδού ποταμού, δηλαδή του κυριότερου μέσου άρδευσης και υδροδότησης ολόκληρης της χώρας. Με την κατάληψη ολόκληρου του Κασμίρ το Πακιστάν ,μεταξύ άλλων, θα χειραφετηθεί από την ινδική ομηρία ως προς τους υδάτινους πόρους και θα αποκτήσει υδρευτική και αρδευτική αυτάρκεια. Και το γεγονός πως ο πληθυσμός του Κασμίρ είναι στην πλειονότητά του μουσουλμανικός του προσφέρει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να το ενσωματώσει στον εθνικό κορμό και την κοινωνία του.
Η Ινδία από την άλλη επιθυμεί το Κασμίρ για λόγους γεωγραφικούς και γεωστρατηγηκούς. Η κοιλάδα του Κασμίρ αποτελεί το κλειδί ολόκληρου του Ινδικού Παντζάμπ και της κεντρικής Ινδίας ( περιοχές Uttar Pradesh και Madhya Pradesh) , αφού οι πεδινές αυτές περιοχές προστατεύονται φυσικά από τα δύσβατα Ιμαλάια σε όλο το υπόλοιπο μήκος των βορειοδυτικών συνόρων. Καθώς η Κοιλάδα είναι το μόνο εύκολα προσβάσιμο σημείο εισόδου, εάν η Ινδία αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο ολόκληρου του Κασμίρ, αυτομέτως αναβαθμίζει την προστασία των βορείων επαρχιών της όχι τόσο εναντίον του Πακιστάν , το οποίο μάλιστα έχει νικήσει σε πόλεμο επανειλημμένα, αλλά εναντίον της Κίνας. Με την τελευταία να έχει διαρκώς αναθεωρητικές βλέψεις και να προβάλλει διεκδικήσεις εις βάρος της ινδικής επικράτειας στα βορειοανατολικά, αλλά και αλλού, με τον κινεζικό στρατό να ισχυροποιείται διαρκώς και με το Πακιστάν πάντα έτοιμο να βοηθήσει με προθυμία σε οποιαδήποτε κατάσταση θα βγάλει την Ινδία χαμένη, οι ινδικές κυβερνήσεις επιθυμούν απεγνωσμένα να θωρακίσουν τα εδάφη τους. Και ένα ινδικό Κασμίρ θα αποτελούσε ισχυρότατη θωράκιση ολόκληρης της βόρειας Ινδίας, και ως εκ τούτου ισχυρό μήνυμα αποτροπής προς τις ορέξεις της Κίνας. Και οι δύο χώρες λοιπόν θα εξαντλήσουν κάθε περιθώριο προκειμένου να ενσωματώσουν ολόκληρη την πολιτεία
Το ζήτημα του Κασμίρ, λοιπόν, δεν είναι παρά ένας άλυτος διπλωματικός και γεωπολιτικός γρίφος… Ένα είναι σίγουρο: αυτοί που ταλανίζονται και θα ταλανίζονται, όπως τα πράγματα δείχνουν, για πολύ καιρό ακόμη από τον γρίφο αυτόν, είναι οι κάτοικοι της αιματοβαμμένης αυτής γωνιάς της Γης…
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου