Απόσπασμα (επετειακό) από το βιβλίο: ΚΥΠΡΟΣ 1945-1974 ΚΡΥΦΕΣ ΠΙΚΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ. Η τροποποίηση του Συντάγματος. Τα 13 σημεία.

Απόσπασμα (επετειακό) από το βιβλίο:

ΚΥΠΡΟΣ 1945-1974.ΚΡΥΦΕΣ ΠΙΚΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ.

"Η τροποποίηση του Συντάγματος. Τα 13 σημεία."

Μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, στις 6.4.1960 υπογράφεται το νέο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και στις 16.8.1960 κηρύσσεται  η ανεξαρτησία της.Τα πρώτα 3 χρόνια αποτύπωσαν καθαρά τη  δυσλειτουργία του κυπριακού κράτους και ανάγκασαν τον Μακάριο ν’ απαιτεί τροποποίηση των Συμφωνιών και του κυπριακού Συντάγματος. Κάποια παραδείγματα: 

• Στην εξωτερική πολιτική, ο Μακάριος προωθούσε τις σχέσεις της Κύπρου με τις αδέσμευτες χώρες παρά τις αντίθετες απόψεις των Τ/κ.

• Στη στελέχωση της δημόσιας διοίκησης, η κυβέρνηση δεν προχωρούσε στον διορισμό Τ/κ με το αιτιολογικό ότι δεν είχαν τα αναγκαία προσόντα. 

• Στο θέμα της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι Τ/κ, με τη στήριξη της Τουρκίας, επέμεναν στη σύσταση εθνοτικά αμιγών δήμων και στον γεωγραφικό διαχωρισμό του πληθυσμού. Το αίτημά τους είχε γίνει δεκτό στο Σύνταγμα, ωστόσο η ελληνοκυπριακή πλευρά αργότερα αθέτησε την αποδοχή αυτού του και διαλύει στα τέλη του 1963 τους δήμους.

• Στα δημόσια οικονομικά, οι νόμοι έπρεπε να εγκριθούν με χωριστές πλειοψηφίες από τους βουλευτές των δύο κοινοτήτων…και οι  Τ/κ βουλευτές τον Μάρτιο του 1961 καταψήφισαν το φορολογικό νομοσχέδιο για εκβιαστικούς λόγους και η κυβέρνηση δεν μπορούσε να εισπράξει φόρους… και τα ταμεία κινδύνευαν να μείνουν άδεια!

Τελικά η κρίση ξέσπασε στα τέλη του 1963. Στις 30 Νοεμβρίου 1963 ο Μακάριος πρότεινε τροποποιήσεις στο Σύνταγμα (τα λεγόμενα «δεκατρία σημεία»), που αφορούσαν στην κατανομή των εξουσιών ανάμεσα στην Ε/κ και Τ/κ κοινότητα και θα το καθιστούσαν, κατά την ελληνοκυπριακή άποψη πιο λειτουργικό και αποτελεσματικό. 

Οι τροποποιήσεις που πρότεινε ο Μακάριος, μεταξύ άλλων, αφαιρούσαν το δικαίωμα βέτο από τον Ελληνοκύπριο πρόεδρο και τον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο και άλλαζαν το σύστημα των χωριστών πλειοψηφιών, περιορίζοντας τα προνόμια των Τ/κ ανάλογα με τον πληθυσμό τους. 

Οι Τ/κ τα απέρριψαν. Ο Μακάριος δήλωσε ότι τα «δεκατρία σημεία» τα έθεσε υπόψιν των Άγγλων οι οποίοι συμφώνησαν, μόλις όμως τα πρότεινε…στήριξαν τις θέσεις των Τούρκων! Αυτά τα γεγονότα απετέλεσαν την αφορμή για τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 1963, τη γνωστή Τουρκανταρσία, που υπήρξε η αρχή του τέλους της κυπριακής τραγωδίας. 

Στη φωτογραφία: Οι εκπρόσωποι των εγγυητριών δυνάμεων στο Λονδίνο μετά τις υπογραφές της Συμφωνίας. Από αριστερά ο Κ. Καραμανλής, ο υπ. Εξωτερικών της Τουρκίας Ζορλού, ο πρωθυπουργός Μεντερές και ο Ε. Αβέρωφ.

(Σ.Σ. Οι εκονιζόμενοι Τούρκοι αξιωματούχοι αργότερα εκτελέστηκαν από το  Τουρκικό δικτατορικό καθεστώς και μεταξύ των κατηγοριών ήταν οι σφαγές σε βάρος των Ελλήνων της Πόλης το 1954, τα γνωστά "Σεπτεμβριανά").