Αλλάζει ο χάρτης για Πανεπιστήμια και ΤΕΙ - ''Ψήνουν'' την συνέχεια του Σχεδίου Αθηνά!

Αλλάζει ο χάρτης για Πανεπιστήμια και ΤΕΙ

''Ψήνουν'' την συνέχεια του Σχεδίου Αθηνά...

Τι προτείνει η Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Μεταξύ άλλων προτείνονται συγχωνεύσεις τμημάτων και ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, μετατροπή τεχνολογικών σχολών με ισχνή ακαδημαϊκή οντότητα σε προγράμματα 2ετούς ή 3ετούς φοίτησης και δημιουργία επαγγελματικών «σχολείων» Ανώτερης Εκπαίδευσης

Τις αλλαγές που κρίνει αναγκαίες για τη βελτίωση της λειτουργίας και της αποδοτικότητας των ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας περιλαμβάνει η ετήσια έκθεση της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Οι προτάσεις της ΑΔΙΠ που ουσιαστικά ξανασχεδιάζουν τον «χάρτη» της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα περιλαμβάνουν, σύμφωνα με το ΕΘΝΟΣ τα εξής:

- Συγχωνεύσεις τμημάτων και ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων,
- Μετατροπή τεχνολογικών σχολών με ισχνή ακαδημαϊκή οντότητα σε προγράμματα 2ετούς ή 3ετούς φοίτησης
- Δημιουργία επαγγελματικών «σχολείων» Ανώτερης Εκπαίδευσης

Η Αρχή στην έκθεσή της επισημαίνει επίσης τις υπερβολές που υπάρχουν στη διασπορά των τμημάτων, τις ανακολουθίες ως προς τα γνωστικά αντικείμενα σε σχέση με τη ζήτηση των υποψηφίων και της απασχόλησης (εξειδικευμένα πεδία, πληθωρισμός ταυτόσημων ή παρεμφερών αντικειμένων κ.λπ.).

Στην έκθεση χαρακτηρίζεται, για μια ακόμη φορά, ως μείζον το πρόβλημα με τον υπερπληθυσμό των φοιτητών και γι’ αυτό προτείνεται τα ίδια τα τμήματα να ορίζουν τον αριθμό των εισακτέων αλλά και τη βάση εισαγωγής, που σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι πάνω από τη βαθμολογική βάση του 10. Τονίζεται ακόμη ότι τα τμήματα θα πρέπει να μεριμνούν ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο «λιμνάζων» φοιτητικός πληθυσμός τους.

Τέσσερα κριτήρια για τις αλλαγές

Σύμφωνα με την ΑΔΙΠ η αναδιάρθρωση του «χάρτη» της ανώτατης εκπαίδευσης θα πρέπει να βασιστεί σε τέσσερα κριτήρια:

Το φυσικό μέγεθος και τη διάρθρωση των ΑΕΙ (ελάχιστη «κρίσιμη μάζα» φοιτητικού πληθυσμού, αριθμός σχολών, αριθμός ΔΕΠ κ.λπ.).

Τη χωροταξική κατανομή με την ΑΔΙΠ να υπογραμμίζει ότι τα ιδρύματα θα πρέπει να περιορίσουν τη διασπορά των τμημάτων τους

Το τρίτο κριτήριο αναφέρεται στο γνωστικό αντικείμενο των τμημάτων και στόχος είναι η αντιμετώπιση του υπερβολικού αριθμού ταυτόσημων ή παρεμφερών τμημάτων ή προγραμμάτων σπουδών σε όλο το εύρος της ανώτατης εκπαίδευσης.

Το τελευταίο και ίσως πιο σημαντικό κριτήριο αφορά την ποιότητα/βιωσιμότητα των τμημάτων τα οποία θα ελεγχθούν την τελευταία 5ετία με βάση δέκα ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της επίδοσης ενός τμήματος θα παίξει το περιεχόμενο της εξωτερικής και εσωτερικής αξιολόγησης.

Τι είπε στο esos o εκπρόσωπος των ΤΕΙ στη Γνωμοδοτική Επιτροπή Μ. Μπρατάκος

Το esos επικοινώνησε με τον εκπρόσωπο της Συνόδου προέδρων ΤΕΙ στη Γνωμοδοτική Επιτροπή του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, πρόεδρο του ΤΕΙ Αθήνας Μιχάλη Μπρατάκο, ο οποίος μα ς δήλωσε:

«Ολοκληρώθηκε το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, σύμφωνα με το  οποίο ο τύπος του πτυχίου των  ΤΕΙ ανήκει  στο 6ο επίπεδο μαζί με τον τύπο πτυχίου που χορηγούν τα Πανεπιστήμια , ενώ ο τύπος  πτυχίου των Μεταπτυχιακών τους Προγραμμάτων  ανήκουν στο 7ο επίπεδο όπως και των Πανεπιστημίων.
Αν ορισμένα τμήματα των  ΤΕΙ της περιφέρειας που είναι αποκομμένα ή έχουν ισχνή ακαδημαϊκή οντότητα θα μπορούσαν να μετασχηματιστούν σε προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης τριετούς φοίτησης πάντα υπό τον διοικητικό έλεγχο του ΤΕΙ. Φυσικά το καλύτερο θα ήταν να γίνουν νέοι διορισμοί εκπαιδευτικού προσωπικού στα τμήματα αυτά, ώστε να μη κινδυνεύουν να μετατραπούν σε προγράμματα Μεταλυκειακής εκπαίδευσης».
Αριθμός εισακτέων στα ΑΕΙ

Η Αρχή προτείνει ακόμη τα Τμήματα να ορίζουν τον αριθμό των εισακτέων και τη βάση εισαγωγής, που σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι μεγαλύτερη του 10/20 και να μεριμνούν ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο «λιμνάζων» φοιτητικός τους πληθυσμός. Με τον τρόπο αυτό, εκτιμά η ΑΔΙΠ,  θα βελτιωθεί θεαματικά η ποιότητα σπουδών προς όφελος των φοιτητών και της κοινωνίας γενικότερα.

Η Αρχή στην ετήσια έκθεση προτείνει επίσης:
Χωροταξική κατανομή 

 Θεραπεία αδικαιολόγητης διασποράς/επιστημονικής απομόνωσης Τμημάτων ή και ΑΕΙ.

Αποκεντρωμένη κατανομή των ΑΕΙ σε συσχέτιση και με την δημογραφική κατανομή της Χώρας, ώστε οι νέοι να έχουν εύκολη πρόσβαση σε ιδρύματα της περιοχής του τόπου κατοικίας τους. Αντίστοιχα, τα Ιδρύματα θα πρέπει να περιορίσουν τη διασπορά των Τμημάτων τους.
(π.χ. μία Σχολή κατ’ ελάχιστον). Στόχος είναι η αντιμετώπιση δυσλειτουργιών που προκύπτουν από την υπερβολική διασπορά και απομόνωση ορισμένων Τμημάτων. Ο φοιτητικός πληθυσμός θα πρέπει αντίστοιχα να μη παραβιάζει την «φέρουσα ικανότητα» της πόλης–έδρας του ιδρύματος, εκτός εάν η ελκυστικότητά του, όπως αποκαλύπτεται από το σημαντικό «υπερτοπικό» ποσοστό φοιτητών που το επιλέγουν ως πρώτη προτίμηση, υπαγορεύει και αντίστοιχη αναγωγή του πληθυσμιακού δείκτη.
Γνωστικό αντικείμενο

Θεραπεία υπερβολικού αριθμού (ταυτόσημων ή παρεμφερών) Τμημάτων ή προγραμμάτων σπουδών (σε όλο το εύρος της Ανώτατης Εκπαίδευσης).

Στόχος εδώ είναι ο περιορισμός του πλήθους των Τμημάτων που καλλιεργούν ταυτόσημα ή παρεμφερή γνωστικά αντικείμενα προπτυχιακών σπουδών στο μέτρο που δεν εξυπηρετούν τους εθνικούς αναπτυξιακούς στόχους, όπως προκύπτουν από τον Εθνικό Στρατηγικό Σχεδιασμό για την Ανώτατη Εκπαίδευση και από τις διεθνείς τάσεις ως προς τις ευρείες γνωστικές περιοχές με βάση το σύστημα ISCED1997. Μεταξύ πολλών, θα προτιμηθούν Τμήματα που ικανοποιούν καλύτερα τα λοιπά κριτήρια. Ενδεχόμενες είναι και συγχωνεύσεις Τμημάτων με παρόμοια αντικείμενα

Έλεγχος και θεραπεία της υπερεξειδίκευσης επιστημονικών αντικειμένων, μεταξύ άλλων και με την εισαγωγή προγραμμάτων σύντομης (μονοετούς, 2ετούς ή 3ετούς διάρκειας) σε όλο το εύρος της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Εξορθολογισμός του ακαδημαϊκού επιπέδου ορισμένων επί μέρους Τμημάτων (μετάπτωση από προ- σε μετα-πτυχιακό επίπεδο και από ΤΕΙ σε Παν/μιο ή και αντιστρόφως)
Οι προοπτικές της σύγχρονης εποχής καλούν για διεπιστημονικές προσεγγίσεις των σύνθετων προβλημάτων του καιρού μας μάλλον, παρά για υπερβολικές εξειδικεύσεις στα γνωστικά πεδία – ιδίως όταν πρόκειται για προπτυχιακές σπουδές. Αν εντοπιστούν τέτοιες περιπτώσεις, τα αντίστοιχα Τμήματα μπορεί να οδηγηθούν προς συγχώνευση, μετάλλαξη σε μεταπτυχιακά προγράμματα κ.λπ., με προσυμφωνημένες σε κάθε περίπτωση διαδικασίες. Για τους λόγους που αναφέρθηκαν, συγχωνεύσεις Τμημάτων θα επιδιωχθεί να πραγματοποιηθούν πρωτίστως μέσα στο πλαίσιο των επί μέρους Ετήσια έκθεση ιδρυμάτων, με πρόσθετο όφελος την οικονομία κλίμακας. Οδηγός στο κριτήριο αυτό θα είναι ο Εθνικός Στρατηγικός Σχεδιασμός που προαναφέρθηκε.
  Ποιότητα/βιωσιμότητα Τμημάτων 
Ελέγχεται για την τελευταία 5ετία και για όλες ανεξαιρέτως τις ακαδημαϊκές μονάδες με βάση τους ακόλουθους ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες5:
5 Παρόμοιες αναλύσεις σε υποκριτήρια/δείκτες μπορούν να γίνουν και για τα λοιπά κριτήρια, ώστε να διαμορφωθούν μητρώα επιλογής δράσεων   σύμφωνα με τους βαθμούς βαρύτητας, που θα ορισθούν για κάθε ένα από τους δείκτες αυτούς.
Κ4.1 Αναλογίες φοιτητών/ διδασκόντων
Κ4.2 Αποφοιτήσαντες ανά έτος
Κ4.3 Βαθμολογική βάση εισαγωγής και ελκυστικότητα (% 1η προτίμηση)
Κ4.4 Κόστος ανά φοιτητή
Κ4.5 Διαθέσιμες εγκαταστάσεις
Κ4.6 Ερευνητική δραστηριότητα και διεθνής αναγνώριση
Κ4.7 Απορρόφηση αποφοίτων στον επαγγελματικό στίβο
Κ4.8 Μεταπτυχιακές σπουδές και απονεμόμενα διδακτορικά
Κ4.9 Αξιολόγηση από τους φοιτητές του Τμήματος
Κ4.10 Συμβολή στην ανάπτυξη της περιοχής και αποδοχή από την τοπική κοινωνία
Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της επίδοσης ενός Τμήματος ως προς τα κριτήρια Κ4.1-10 θα παίξει το περιεχόμενο της εξωτερικής (ή και εσωτερικής) αξιολόγησής του και η συνεπαγόμενη δυναμική βελτιώσεων.
 ΝΟΜΟΣ 4009/11
Σύμφωνα μ ετην έκθεση:
Πρέπει να θεωρηθεί θετικό ότι ο Ν. 4009/2011 επιχειρεί να θεραπεύσει ένα σημαντικό μέρος από τα φαινόμενα αυτά. Ενδεικτικά αναφέρονται εδώ θέματα, όπως εκείνο των «αιωνίων/λιμναζόντων» φοιτητών, της «ενδογαμίας» (in-breeding), της ενίσχυσης της «συμβουλευτικής» των φοιτητών, της αξιολόγησης και πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών, της ορθολογικής αξιοποίησης των υποδομών κ.ά. Για άλλα πάλι, όπως χαρακτηριστικά η καθιέρωση προαπαιτούμενων μαθημάτων ή η παρακολούθηση των μαθημάτων από τους φοιτητές κ.ά., δίδεται η δυνατότητα να αντιμετωπισθούν από τα Ιδρύματα με την αυξημένη πλέον ευθύνη των διοικήσεων των Α.Ε.Ι. Εν τούτοις είναι φανερό πως ρυθμίσεις του ως άνω νόμου, κυρίως τεχνικού και εφαρμοστικού χαρακτήρα, επιδέχονται βελτίωσης, όπως συνάγεται από τα διαλαμβανόμενα στις Εκθέσεις Εξωτερικής Αξιολόγησης. Σε κάθε περίπτωση παρατηρείται υπερβολική καθυστέρηση στην εφαρμογή των διατάξεων του ως άνω νομοθετήματος.

ΣΧΕΔΙΟ ΑΘΗΝΑ
Για το Σχέδιο  Αθηνά στην έκθεση τονίζονται τα εξής:
Κατά τις αρχές του 2013 επιχειρήθηκε από την Πολιτεία περιορισμός της διασποράς των ΑΕΙ και των ομοειδών Τμημάτων μέσω του επονομαζόμενου Σχεδίου ΑΘΗΝΑ. Παρά τις σχετικές διακηρύξεις όμως, το εν λόγω σχέδιο δεν κατάφερε να εισάγει την απαιτούμενη γενναία μεταρρυθμιστική τομή στο χάρτη των ΑΕΙ της χώρας.