Aνάλυση: Mια νέα σελίδα ανοίγει στη Συρία

του κ. ΣΠΥΡΟΥ Ν. ΛΙΤΣΑ* 
ΠΗΓΗ: 
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Πριν από 2 ημέρες ο πλανήτης βίωσε την απόλυτη φρίκη βλέποντας μικρά παιδιά στην πόλη Khan Shaykhun, που βρίσκεται υπό την κατοχή των τζιχαντιστών της Tahrir al-Sham,  να αφήνουν την τελευταία τους πνοή από νευροπαραλυτική  επίδραση του Sarin μετά από ρίψη χημικών βομβών που όπως όλα δείχνουν προήλθαν από τις δυνάμεις του καθεστώτος Assad. Ήταν εκείνη η στιγμή που όπως πολλοί αναμέναμε θα άλλαζε τη ροή του Συριακού Εμφυλίου.

Σήμερα το πρωί 59 πύραυλοι Tomahawk από τα Αμερικανικά αντιτορπιλικά USS Porter και USS Rose που πλέουν στην Ανατολική Μεσόγειο έπληξαν το στρατιωτικό αεροδρόμιο Shayrat από όπου, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ξεκίνησε η επίθεση στην πόλη Khan Shaykhun.

Όπως ήταν απολύτως αναμενόμενο η Ρωσία αντέδρασε έντονα απέναντι στην Αμερικανική επίθεση, δηλώνοντας για άλλη μια φορά την υποστήριξη της στο καθεστώς Assad, ενώ στο αμέσως προσεχές διάστημα αναμένεται όξυνση των δηλώσεων μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας, πάντα μέσα στο πλαίσιο που ορίζει η υψηλή τέχνη της διπλωματίας.

Τι προκάλεσε αυτή τη σφοδρή αντίδραση των ΗΠΑ; Ασφαλώς, η πρώτη απάντηση έχει να κάνει με τη διαφορετική μεθοδολογία της κυβέρνησης Τράμπ από αυτή της κυβέρνησης Ομπάμα. Ο νέος πρόεδρος από την πρώτη στιγμή είχε δηλώσει ότι ο Συριακός εμφύλιος και η εξέλιξη αυτού ως προς την εξουδετέρωση των τζιχαντιστών της ISIS αλλά και ως προς την τύχη του καθεστώτος Assad μπαίνει ξανά ψηλά στην αμερικανική ατζέντα. Το δεύτερο στοιχείο έχει να κάνει με τον ερεθισμό των αμερικανικών αντανακλαστικών από τη δυνατότητα του Assad να κατέχει και να κάνει χρήση όπλων μαζικής καταστροφής. Από την εποχή του Bush Jr., ορθώς κατά την άποψη μου, οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει επισήμως ότι κάτι τέτοιο αποτελεί μια βαθιά κόκκινη γραμμή που δεν πρόκειται να γίνει ανεκτή αφού θέτει σε ευθεία αμφισβήτηση την ασφάλεια του δυτικού κόσμου και των συμμάχων του στη Μέση Ανατολή ή στην Β. Αφρική. 

Το τρίτο δεδομένο και κατά την άποψη μου το σημαντικότερο στην περίπτωση αυτή έχει να κάνει με τη sui generis φύση του τρόπου λήψης αποφάσεων στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Σε αντίθεση με τα ευρωπαϊκά κράτη που οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων κινούν τα νήματα της Ιστορίας μέσα από κλειστά γραφεία, στις ΗΠΑ η κοινή γνώμη και οι αντιδράσεις των Αμερικανών πολιτών παίζουν κομβικό ρόλο ως προς τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Οι φριχτές εικόνες με τα παιδιά να πεθαίνουν αβοήθητα μετά από αργή και βασανιστική πάλη με το απευκταίο όπως ήταν απολύτως φυσιολογικό εξόργισαν την αμερικανική κοινή γνώμη. Είναι εξαιρετικά δύσκολο για ένας Ευρωπαίο πολίτη ή πολιτικό να το κατανοήσει, αλλά η φράση με την οποία ξεκινά το Αμερικανικό Σύνταγμα ‘We the People…’ συνεχίζει και βαρύνει καταλυτικά στις πολιτικές αποφάσεις των ΗΠΑ. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος είναι οπαδός της «Τζακσονιανής» σχολής σκέψης στην εξωτερική πολιτική. Αυτό, σύμφωνα με τον ιστορικό του Bard College, Walter Russel Mead, σημαίνει ότι οι αντιδράσεις μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο είναι πιο έντονα φορτισμένες και γρήγορες όταν ο θιασώτης της άποψης αυτής αισθανθεί ότι πλήττεται το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ ή ότι ο τρόπος που διεξάγεται μια πολεμική επιχείρηση διαγράφει και καταπατά έναν άτυπο κώδικα τιμής και ηθικής διάστασης που, σύμφωνα με την άποψη μου, πατά πάνω στο οξύμωρο αλλά υπαρκτό σχήμα ενός ρεαλιστικού ρομαντισμού.

Δεν αναμένω όξυνση των τριβών μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας εκτός διπλωματικού πλαισίου, άλλωστε την ερχόμενη εβδομάδα ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών θα επισκεφθεί επισήμως τη Μόσχα. Μια επίσκεψη όμως που αντιθέτως με τους μονίμως αισιόδοξους στις Διεθνείς Σχέσεις δεν συμφωνώ ότι θα σημάνει την έναρξη μιας εποχής κομβικών διπλωματικών συγκλίσεων μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας. Ο στρατηγικός αλλά και πολιτικό-πολιτισμικός (soft-power) ανταγωνισμός θα συνεχίσει να υφίσταται μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας και περνά σε μια νέα φάση εμβάθυνσης στη Μέση Ανατολή αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο γενικότερα.

*Αναπληρωτή Καθηγητή 
Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας