Είναι η επανεκλογή του Ερντογάν εξασφαλισμένη;

ΠΗΓΗ *

Κουρδικές πηγές λένε ότι εάν οι προεδρικές εκλογές οδηγηθούν σε δεύτερο γύρο, οι Κούρδοι δεν θα ψηφίσουν για την αρχηγό του «Καλού Κόμματος» Μεράλ Ακσενέρ, αλλά σίγουρα θα ψήφιζαν για τον πρώην πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιούλ, εάν αυτός είναι υποψήφιος.

Είναι η επανεκλογή του ισχυρού ηγέτη της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη θέση του προέδρου στις εκλογές που θα διεξαχθούν στις 24 Ιουνίου ένα σίγουρο αποτέλεσμα; Σχεδόν κάθε παρατηρητής της Τουρκίας το υπέθεσε, όταν ο νέος σύμμαχος του Ερντογάν, Devlet Bahceli, πρόεδρος του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης της Τουρκίας, ζήτησε πρόωρες εκλογές και ο Ερντογάν ακολούθησε το αίτημά του εντός 48 ωρών.

«Το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών δεν αμφισβητείται: ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα κερδίσει», ανέφερε πρόσφατα ο ειδικός της Τουρκίας Χάουαρντ Έισενστατ. Το μέλος του project για τη «Δημοκρατία στη Μέση Ανατολή» αναφέρει ότι η ψηφοφορία είναι μέρος του «εκλογικού αυταρχισμού» της Τουρκίας, όπου η πολιτική δύναμη είναι αναμφισβήτητη, αλλά διατηρείται το προπέτασμα της πολυκομματικής δημοκρατίας.

Ο Ερντογάν χρειάζεται αυτό το προπέτασμα και τη νομιμότητα των εκλογών για την αρχή του ενός ανδρός. Οι εκλογές θα πραγματοποιηθούν εν μέσω κατάστασης έκτακτης ανάγκης, πράγμα που σημαίνει ότι η εκστρατεία των πιθανών αντιπάλων του Ερντογάν  μπορεί να αντιμετωπίσουν σοβαρά εμπόδια. 

Οι συγκεντρώσεις της αντιπολίτευσης πιθανότατα θα παρενοχληθούν. Επιπλέον, χάρη σε πρόσφατη νομοθεσία, η εκλογική οργάνωση θα μπορούσε επίσης να είναι δυνατή η εκλογική νοθεία με τη χρήση μη σφραγισμένων ψηφοδελτίων και ούτω καθεξής. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι ο Ερντογάν δεν θα επανεκλεγεί.

Το τουρκικό σκηνικό έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να συμμορφώνεται με τις ιδιοτροπίες του και τις πολιτικές του φιλοδοξίες, χωρίς να υπάρχει πραγματικός θεσμικός έλεγχος. Οι εκλογές θα είναι το τελευταίο βήμα για την εδραίωση της εξουσίας του σε αυτό που ο ίδιος και οι πιστοί του αποκαλούν «Νέα Τουρκία». Ωστόσο, ο προεκλογικός αγώνας πήρε μια απροσδόκητη τροπή, όταν η αντιπολίτευση έκανε έναν απρόσμενο πολιτικό ελιγμό. Το Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης μεταβίβασε 15 από τους βουλευτές του στο εθνικιστικό «Καλό Κόμμα» για να μπορέσει να συμμετέχει στις εκλογές. Η συμμετοχή του «Καλού Κόμματος» στις εκλογές θα μπορούσε να κοστίσει πολύ τον συνασπισμό Ερντογάν-Μπαχτσελί.

Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι τρεις αντιπολιτευόμενες πλευρές, το CHP, το «Καλό Κόμμα» και το ισλαμικό κόμμα Felicity (Saadet) φαίνεται να επιχειρούν να  προσελκύσουν τους δυσαρεστημένους του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Ο πρόεδρος του Felicity Temel Karamollaoglu, είναι γνωστό ότι ευνοεί τον πρώην σύντροφό και προκάτοχο του Ερντογάν Αμπντουλάχ Γκιούλ, ως πρόεδρο.

Η πιθανότητα ο Γκιουλ να αναδειχθεί ως κοινός υποψήφιος της αντιπολίτευσης έναντι του Ερντογάν σήμανε συναγερμό ότι οι εκλογές θα μπορούσαν να μετατραπούν σε παγίδα για τον πρόεδρο. Αν ο Γκιούλ κατεβεί εναντίον του Ερντογάν, ο ισχυρός ηγέτης της Τουρκίας θα μπορούσε να ηττηθεί. Ο Ibrahim Uslu, ένας εξέχων δημοσκόπος της Τουρκίας, προέβλεψε ότι ο Γκιουλ έχει πιθανότητες να κερδίσει το 48,5% των ψήφων.

Ορισμένες άλλες δημοσκοπήσεις άρχισαν επίσης να ανακοινώνουν τα ευρήματά τους, σύμφωνα με τα οποία ο Ερντογάν δεν μπορεί να υπερβεί το 50% και επομένως να επανεκλεγεί. Ενώ οι συζητήσεις τις τελευταίες μέρες, εν μέσω επαφών μεταξύ των ηγετών των κομμάτων της αντιπολίτευσης, έσπειραν ελπίδες μεταξύ των ευρέων κύκλων κατά του Ερντογάν, δεν υπήρξε συγκεκριμένο αποτέλεσμα, προς ανακούφιση της κυβέρνησης. Η ηγέτις του «Καλού Κόμματος» Meral Aksener, επέμεινε στην υποψηφιότητά της, ενώ οι αριστερές και κοσμικές φανατικές παρατάξεις του CHP δεν μπόρεσαν να συμφιλιωθούν με την ιδέα της υποστήριξης του Γκιουλ εναντίον του Ερντογάν.

Ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ, όταν επέστρεψε από επίσημη επίσκεψη στην Ισπανία, δεν έκρυψε την ανακούφιση και την ευτυχία του. Στο αεροσκάφος του, μίλησε στους δημοσιογράφους, υπονοώντας την αποτυχία της αντιπολίτευσης να συμφωνήσει σχετικά με την υποψηφιότητα του Γκιουλ, λέγοντας ότι «οι πολιτικές μηχανορραφίες ήταν σε εξέλιξη, αλλά εξερράγησαν στα χέρια τους».

Ο Μπαχτσελί, με εμφανή πανικό, κατηγόρησε τον Γκιούλ ότι προδίδει την ιστορία του και ότι κάνει χαρούμενο τον εν ΗΠΑ κληρικό Fethullah Gulen. Το όνομα του Γκιουλ δεν απομακρύνεται πλήρως από την αντίληψη της αντιπολίτευσης, αλλά μετά τις 26 Απριλίου μοιάζει απίθανο να είναι κοινός υποψήφιος της αντιπολίτευσης. Ωστόσο, θεωρείται το μοναδικό όνομα που θα μπορούσε να προσελκύσει υποστήριξη από τους κύκλους του AKP και έτσι να μειώσει τις πιθανότητες επανεκλογής του Ερντογάν.

Σε αυτή τη φάση, φαίνεται ότι κάθε κόμμα θα έχει τον δικό του υποψήφιο και θα οδηγήσει την εκλογή του προέδρου σε δεύτερο γύρο. Εάν κανένας υποψήφιος δεν υπερβεί το 50%, οι δύο πρώτοι θα αναμετρηθούν στο δεύτερο γύρο. Όσο η αντιπολίτευση παραμένει κατακερματισμένη και δεν μπορεί να συνασπιστεί πίσω από ένα όνομα, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να εκλεγεί ο Ερντογάν από τον πρώτο γύρο. Ωστόσο, χάρη στο ισχυρό χαρτί των Κούρδων, ο Ερντογάν ενδέχεται να περιοριστεί κάτω από το απαιτούμενο όριο του 50% στον πρώτο γύρο, εμποδίζοντας τον από το να εδραιώσει τη θέση του στην εξουσία άμεσα. Παραμένει να δούμε αν, στην περίπτωση ενός δεύτερου γύρου, η αντιπολίτευση θα μπορούσε να ενωθεί γύρω από εκείνον που θα ήταν ο αντίπαλος του Ερντογάν.

Οι Κούρδοι, που θεωρείται ότι αποτελούν περίπου το 18-20% του εκλογικού σώματος, έχουν τη δυνατότητα να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο στη σφράγιση της τύχης του Ερντογάν. Ο θρησκευτικός-συντηρητικός τομέας του κουρδικού πληθυσμού που ψήφισε για τον Ερντογάν και το AKP, είναι βαθιά απογοητευμένος από τη συμμαχία του Ερντογάν με τους αντικουρδικούς τουρκικούς εθνικιστικούς ζηλωτές και τη δράση στο Αφρίν, που στόχευε την κουρδική αυτοδιοίκηση στη Συρία. Επιπλέον, η απομάκρυνση των πινακίδων σε κουρδική γλώσσα, σε κάθε γωνιά της νοτιοανατολικής Κουρδοκρατούμενης Τουρκίας, όπως και η καταστροφή των κουρδικών εθνικών συμβόλων, επέφεραν επίσης την οργή της συντηρητικής κουρδικής κοινωνίας.

Εάν οι Κούρδοι, μαζικά, αρνηθούν να ψηφίσουν για τον Ερντογάν, θα μπορούσε να γίνει δύσκολο γι' αυτόν να εξασφαλίσει περισσότερο από το 50%, ιδίως στον πρώτο γύρο των εκλογών. Ο φυλακισμένος Selahattin Demirtas, ο εξαιρετικά δημοφιλής πρώην πρόεδρος του Δημοκρατικού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP), αναμένεται να ανακηρυχθεί από το κόμμα του υποψήφιος για την προεδρία. Κατέβηκε εναντίον του Ερντογάν το 2014 και η κατάκτηση του  9% των ψήφων, ενθάρρυνε το HDP να αναλάβει το ρίσκο υπέρβασης του 10% του εκλογικού κατωφλίου στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2015. Το HDP κατάφερε να περάσει το όριο αυτό, κερδίζοντας το 13,7%, και απέστειλε 80 εκλεγμένα μέλη στο κοινοβούλιο της Τουρκίας.

Αν ο Demirtas είναι υποψήφιος για την προεδρία από τη φυλακή, αυτό θα μπορούσε να προσελκύσει ένα σημαντικό αριθμό κουρδικών ψήφων και θα ήταν επιζήμιο για τους υπολογισμούς του Ερντογάν. Αξιόπιστες κουρδικές πηγές αναφέρουν ότι εάν οι προεδρικές εκλογές πάνε σε δεύτερο γύρο, οι Κούρδοι δεν θα ψηφίσουν υπέρ της Aksener, αλλά σίγουρα θα ψηφίσουν για τον Γκιούλ.

Οι κοινοβουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν ταυτόχρονα με την προεδρική εκλογή. Δεν είναι προαποφασισμένο ότι το AKP και το MHP θα διατηρήσουν μια ασφαλή πλειοψηφία στο προσεχές κοινοβούλιο. Ούτε η επανεκλογή του Ερντογάν στην προεδρία είναι απόλυτα εξασφαλισμένη. Ενώ η επανεκλογή του Ερντογάν είναι πιο πιθανή μετά την αδυναμία της αντιπολίτευσης να ενωθεί γύρω από τον Γκιούλ, δεν υπάρχει καμία εγγύηση για το πώς και προς τα πού θα μετακινηθεί το εκκρεμές των εκλογών.

ΠΗΓΗ * : maurokouti.gr / Άρθρο του Cengiz Candar στο al-monitor.com σε μετάφραση του Λυσίμαχου Σαμασίτη.