Πώς οι νέοι της Ελβετίας αναχαιτίζουν τους ακροδεξιούς λαϊκιστές

ΠΗΓΗ: www.protagon.gr

Πώς μπορείς να νικήσεις τους ακροδεξιούς λαϊκιστές, που κάνουν ολοένα και πιο έντονη την παρουσία τους στην Ευρώπη, θυμίζοντας ζοφερές εποχές; Μια ομάδα νεαρών γυναικών και αντρών Ελβετών στη Ζυρίχη, βρήκε τον τρόπο: Με ροζ κάλτσες, έξυπνα βίντεο, προφυλακτικά, μία καλή διαφημιστική εταιρεία για πολιτικά θέματα και την σιδηρά θέληση να μην αφήσουν πια τους νεοφασίστες να καθορίζουν τον εθνικό διάλογο. Η Επιχείρηση Λίμπερο έχει την απάντηση στο ερώτημα που ανησυχεί εκατομμύρια Ευρωπαίων, οι οποίοι δεν μπορούν- και δεν πρέπει- να παραβλέψουν την άνοδο των εθνικιστών και λαϊκιστών τα τελευταία χρόνια. Την ώρα που τα ακροδεξιά κόμματα ετοιμάζονται να συναντηθούν στο Μιλάνο, τη Δευτέρα, για να σχηματίσουν τη συμμαχία που θα επιχειρήσει να κερδίσει μία μεγάλη μερίδα του Ευρωκοινοβουλίου, οι αντιλαϊκιστές ακτιβιστές στην Ελβετία έχουν σοβαρές προτάσεις για την αναχαίτισή τους. «Προς το παρόν, σε πολλά σημεία, φαίνεται να κερδίζουν οι λαϊκιστές. Παντού, η δημόσια συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την ταυτότητα: ποιοι είμαστε, από πού είμαστε, το παρελθόν. Αλλά αυτή είναι η δική τους έδρα.
Εμείς πρέπει να βγούμε στην αντεπίθεση, να καθαρίσουμε την ομίχλη, να επικεντρώσουμε αλλού την προσοχή του κόσμου, να επανακαθορίσουμε τα θέματα του διαλόγου. Το ζήτημα είναι ο πολιτικός χώρος, ποιος τον καθορίζει, ποιος τον σχηματίζει, ποιος επικοινωνεί στο πλαίσιό του, ποιος τον κατέχει», εξηγεί στην Guardian η Φλάβια Κλάινερ, ετών 29, αντιπρόεδρος του κινήματος στην Ζυρίχη. Η Ελβετία, μετά τον πόλεμο, έγινε το σημείο μηδέν του ευρωπαϊκού εθνικισμού, καθώς «στεγάζει» το πιο επιτυχημένο ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα, το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (SVP). Επί 25 χρόνια, το κόμμα χτίζει την εκλογική του επιτυχία μέσω συνεχών δημοψηφισμάτων, υπέρ του έθνους και κατά των μεταναστών. Τον Φεβρουάριο του 2016, μήνες μετά την μεγαλύτερη επιτυχία του κόμματος στις εκλογές, όπου κέρδισε το 29,4% και ενώ το πολιτικό σύστημα φαινόταν ανίκανο να αναχαιτίσει την άνοδό του, οι Ελβετοί πήγαν ξανά στις κάλπες, αυτή τη φορά για ένα δημοψήφισμα, που ζητούσε την αυτόματη απέλαση μεταναστών, οι οποίοι θα ήταν ένοχοι για το παραμικρό αδίκημα. Αν για παράδειγμα, ένας από τα δύο εκατ. μεταναστών, που ζουν στη χώρα, οδηγούσε πάνω από το όριο ταχύτητας για δεύτερη φορά μέσα σε 10 χρόνια, η απέλασή του θα ήταν αυτόματη, χωρίς να επιτρέπεται στο δικαστήριο να του αναγνωρίσει κανένα ελαφρυντικό! Οι ψηφοφόροι απέρριψαν την εξωφρενική πρόταση με 59% έναντι 41% με συμμετοχή μεγαλύτερη από ό,τι σε κάθε άλλο δημοψήφισμα τα τελευταία χρόνια.

Ούτε οι ίδιοι οι υπεύθυνοι του SVP φαίνεται να κατάλαβαν τότε, τον λόγο για τον οποίο έχασαν, ενώ ήταν σίγουροι για το αντίθετο. Τι συνέβη; Μα, η Επιχείρηση Λίμπερο. Το κίνημα πέτυχε την πρώτη του μεγάλη νίκη, την οποία θα ακολουθούσαν πολλές άλλες, αλλάζοντας το πολιτικό σκηνικό στην Ελβετία. Η τελευταία τους νίκη επιτεύχθηκε σε ένα δημοψήφισμα του Νοεμβρίου, όπου οι Ελβετοί ψήφισαν να μην υπερισχύει η ελβετική νομοθεσία έναντι της διεθνούς, με 66% έναντι 34%. Στις εκλογές στο καντόνι της Ζυρίχης, συνήθως το βαρόμετρο για τις εθνικές εκλογές, τον περασμένο μήνα, το SVP υπέστη τη μεγαλύτερη ήττα του, από το 1995. «Οι λαϊκιστές δεν ξέρουν από πού τους ήρθε και δεν ξέρουν πώς να το διαχειριστούν», λέει ο Κόνσταντιν Σάιμπτ, δημοσιογράφος και διευθυντής του Republik, ειδησεογραφική υπηρεσία που χρηματοδοτείται από τους αναγνώστες. «Το μόνο που ξέρουν να λένε, είναι ότι, “δεν είναι δίκαιο. Εχουν όλους αυτούς τους νέους ανθρώπους και με κάποιο τρόπο, γυρνάνε εναντίον μας, ό,τι λέμε”. Αυτοί οι νέοι άνθρωποι είναι η δυναμική της χώρας. Οι λαϊκιστές φαίνεται ότι χάνουν τη δύναμή τους, κάτι που είναι πολύ ωραίο». 

Η Επιχείρηση Λίμπερο ιδρύθηκε από φοιτητές φίλους μετά τον «πολιτικό σεισμό» του 2014, όταν το SVP κέρδισε με μικρή διαφορά ένα δημοψήφισμα κατά της μετανάστευσης από την Ευρωπαϊκή Ενωση. «Επρεπε να πολεμήσουμε γιατί δεν θέλουμε να ζήσουμε σε μία χώρα σαν αυτήν», λέει η Κλάινερ. Από αριστερά: Οι Αλιένορ Μπούργκατζ, Φρανζέσκα Μπατμέτλερ, Φλάβια Κλάινερ και Λόρα Ζίμερμαν, στελέχη της Επιχείρησης Λίμπερο – Operation Libero Στην αρχική ομάδα ήταν και ο Σίλβαν Γκίσλερ, 31 ετών, πρώην δημοσιογράφος και νυν υπεύθυνος επικοινωνίας του κινήματος. «Δεν μπορούσαμε να το πιστέψουμε, λέγαμε “αλήθεια, τώρα, συνέβη αυτό; Και έκαναν όλοι ό,τι μπορούσαν για να το σταματήσουν; Προφανώς, όχι”, λέει από τα γραφεία του κινήματος στη Ζυρίχη. Το κίνημα πήρε το όνομά του από το λίμπερο,  όπως ονομαζόταν παλιά η θέση στο ποδόσφαιρο, του τελευταίου αμυντικού, αλλά και αυτού που έδινε την πρώτη πάσα στους επιθετικούς. «Και το “επιχείρηση” φανέρωνε τo επείγον της υπόθεσης», λέει ο ίδιος. «Είμαστε κίνημα, όχι κόμμα.

Αλλά πάνω από όλα, είμαστε αξίες και δράση». Από το ξεκίνημα, η ομάδα υιοθέτησε μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση στην πολιτική.  Η πρώτη της εκστρατεία το 2014, εναντίον άλλου ενός λαϊκιστικού δημοψηφίσματος, του Ecopop, που ήθελε να μειώσει τον πληθυσμό σε αναλογία με τους φυσικούς πόρους – δηλαδή άλλος ένας αντιμεταναστευτικός νόμος. Με χρηματοδότηση από τον κόσμο, το κίνημα ξεκίνησε μία εκστρατεία, στην οποία δεν μασούσε τα λόγια του. Στρατός από νέους εθελοντές, μοίραζε προφυλακτικά σε ροζ συσκευασίες έξω από τα κλαμπ, προτρέποντας τον κόσμο «να προλάβει την καταστροφή: Κάνετε σεξ κατά του Ecopop». Λίγο μετά, ξεκίνησε εκστρατεία υπέρ των γάμων των ομόφυλων ζευγαριών, την οποία ακόμα «τρέχει». «Δεν πρέπει μόνο να αντιδρούμε σε πολιτικές και να λέμε σε τι είμαστε αντίθετοι, αλλά να λέμε και τι πρεσβεύουμε», λέει ο Γκίσλερ. Τα viral βίντεο που έχουν δημιουργήσει για να στηρίξουν τον γάμο μεταξύ ομοφυλόφιλων είναι ενδεικτικά της ανατρεπτικής τους τακτικής: Ομόφυλα ζευγάρια που ανεβαίνουν σε πίστες του σκι με κοστούμια και νυφικά να λένε στους γύρω τους: «Είμαστε δυστυχισμένοι στον γάμο μας». 

Η μεγάλη στιγμή για το κίνημα ήρθε τον Φεβρουάριο του 2016, στο δημοψήφισμα για την απέλαση των μεταναστών. «Ηταν ξεκάθαρο ότι αν μιλούσαμε για εγκληματίες ξένους, θα γινόμασταν οι υπερασπιστές τους. Θα είχαμε χάσει πριν ξεκινήσουμε. Αντί για αυτό, εμείς επανακαθορίσαμε τους όρους της δημόσιας διαμάχης, παρουσιάζοντας την πρόταση του SVP ως μία επίθεση σε βασικές ελβετικές αξίες. Κατά του συντάγματος ως πυλώνας της φιλελεύθερης δημοκρατίας μας, κατά των νόμων, κατά της ισότιμης δικαιοσύνης για όλους. Εμείς γίναμε οι πατριώτες γιατί αυτή ήταν επίθεση σε όλα όσα πρεσβεύουν οι ελβετοί πολίτες», εξηγεί η Κλάινερ. Η ίδια τονίζει ότι στόχος τους είναι να δουν την Επιχείρηση Λίμπερο μέρος μιας μεγάλη πανευρωπαϊκής συμμαχίας προοδευτικών, φιλελεύθερων δημοκρατικών κινημάτων και κομμάτων. «Η πολιτική πλέον έχει απομακρυνθεί από τον άξονα αριστερά-δεξιά ή προοδευτικοί-συντηρητικοί. Είναι ολοένα και περισσότερο δημιουργικές δυνάμεις εναντίον καταστροφικών δυνάμεων».