Αφιέρωμα στον Νικολό Μακιαβέλι

Το κείμενο υπογράφουν οι, Νικολοπούλου Κ. Αναστασία, Δικηγόρος Ε.Κ.Π.Α., Δημοσιογράφος και Δουλγερίδης Ευκλείδης, Φοιτητής Πολιτικών Επιστημών Δ.Π.Θ., Αρθρογράφος. 

Επιμέλεια κειμένου: Μαρκόπουλος Χ. Θωμάς, Επικοινωνιολόγος, Μεταπτυχιακός Φοιτητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας 

Ο Νικολό Μακιαβέλι γεννήθηκε στις 3 Μαΐου του 1469 και πέθανε 21 Ιουνίου του 1527. 'Ήταν Ιταλός διπλωμάτης, ιστορικός, πολιτικός, ανθρωπιστής και συγγραφέας της περιόδου της Αναγέννησης. Γεννήθηκε σχετικά σε μια φτωχή οικογένεια ωστόσο ο πατέρας του μερίμνησε για την παιδεία του γιου του, με την οποία ο Μακιαβέλι κατόρθωσε να φτάσει στο επίπεδο του δεύτερου καγκελάριου της Φλωρεντινής Δημοκρατίας.

Γνωστός ως για το απόφθεγμα “ο σκοπός αγιάζει τα μέσα” ο Μακιαβέλι έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ένα είδος διαβολικού πολιτικού, ο οποίος προσπαθεί να ικανοποιήσει τα συμφέροντά του χωρίς να τον ενδιαφέρει τίποτα άλλο. Με τον όρο ''μακιαβελικός πολιτικός'' εννοείται ο πολιτικός που θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο -είτε ηθικό είτε ανήθικο- για την επίτευξη των στόχων του. Ωστόσο αυτός ορισμός απέχει από την πραγματικότητα και θα σας δείξουμε το γιατί.

Σας σήμερα πριν 5 αιώνες πριν, γεννήθηκε ένας πολιτικός φιλόσοφος που άλλαξε τον τρόπο σκέψης πολλών ανθρώπων είτε πολιτικών είτε φιλοσόφων. Και αυτό συμβαίνει διότι στην εποχή που έζησε ο Μακιαβέλι, πολλά κράτη όπως η Ισπανία, η Γαλλία είχαν κατορθώσει να δημιουργήσουν ενιαία κράτη, όμως όχι από η Ιταλία. Στην Φλωρεντία όταν ζούσε ο Μακιαβέλι,τον λόγο είχαν οι Μέδικοι (αρχοντική οικογένεια της Φλωρεντίας) οι οποίοι έδωσαν την ευκαιρία στον Μακιαβέλι να ασχοληθεί με τα πολιτικά δρώμενα είτε ως διπλωμάτης είτε ως πολιτικός σύμβουλος. Βέβαια όπως είπαμε η Ιταλία δεν ήταν ενωμένη αλλά ίσα-ίσα, το κάθε μικρο ιταλικό κράτος πολεμούσε το άλλο και ας μην έφτανε αυτό, υπήρχαν εσωτερικές αριστοκρατικές συγκρούσεις για το ποιος θα έχει την εξουσία.

Μέσα σε μια εποχή που η μια φατρία σκότωνε την άλλη, σε μια εποχή όπου η δημαγωγία είχε ανέβει στα ύψη ο Νικολό Μακιαβέλι είχε κουραστεί από αυτήν την κατάσταση με αποτέλεσμα να γράψει το γνωστό, διαχρονικό και... ''ευαγγέλιο'' για πολλούς από εμάς τους πολιτικοποιημένους νέους, βιβλίο του ''Ο Ηγεμόνας''. Πριν την συγγραφή του,είχε ακολουθήσει η συνωμοσία των Πάτσι το 1478 εναντίων των Μεδίκων. Το 1512 επιστρέφουν στην εξουσία οι Μέδικοι οι οποίοι φυλακίζουν και βασανίζουν τον Μακιαβελί με την κατηγορία συνωμοσίας εναντίων τους. Μετά τα βασανιστήρια και την απαγόρευσή πρόσβασης του στο Παλάτσιο Βέκιο,αποσύρεται στο κτήμα του στο Σαν Κασιάνο όπου και ξεκινάει την συγγραφή του Ηγεμόνα.

Από πολλούς χαρακτηρίζεται ως κυνικός, διαβολικός που σκέφτεται το συμφέρον του αλλά αν όμως κανείς διαβάσει το βιβλίο του Ηγεμόνα θα αλλάξει γνώμη. Και αυτό συμβαίνει διότι ο Μακιαβέλι έζησε σε μια εποχή όπου δεν υπήρχε σταθερή πολιτική καθημερινότητα, υπήρξαν πολλές δολοφονίες, δολοπλοκίες, συνωμοσίες και δημαγωγίες. Μέσα από τον Ηγεμόνα προσπαθεί να αναδείξει την τότε καθημερινότητα της πολιτικής της Φλωρεντίας αλλά και ταυτόχρονα αποτελούσε ένα εγχειρίδιο προστασίας του ηγεμόνα ή της δημοκρατίας από τους κινδύνους είτε ήταν λίγοι, είτε πολλοί.

Ο Μακιαβέλι μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας ρεαλιστής και πατριώτης, αγαπούσε τους θεσμούς και το δίκαιο, παρά ως ένας αυταρχικός και διεφθαρμένος γιατί σκοπός του ήταν η προστασία της Φλωρεντίας του, της πατρίδας του από εξωτερικές και εσωτερικές δυνάμεις. Και αυτό φαίνεται όχι μόνο από το 24ο κεφάλαιο του ηγεμόνα που έχει ως τίτλο ”Προτροπή να πάρουμε την Ιταλία και να την ελευθερώσουμε από τα χέρια των βαρβάρων” αλλά και από όλο το βιβλίο. Γιατί στην ουσία αυτό το βιβλίο γράφτηκε προς τους Μεδίκους για να δουν ότι Μακιαβέλι δεν συνωμότησε εναντίων κανενός και ότι πρωταρχικός σκοπός της ζωής του ήταν να υπηρετήσει το καλό της Φλωρεντίας.

Δυστυχώς ακόμη και σήμερα, ο Νικολό Μακιαβέλι είναι ένας κακόφημος πολιτικός επιστήμων και αυτό οφείλεται στην απαγόρευση των βιβλίων του από το Βατικανό και άλλων πολλών τότε κρατών. Γιατί όμως να το κάνουν αυτό; Γιατί στην ουσία ο Μακιαβέλι προσπαθούσε να αφυπνίσει τον λαό της Φλωρεντίας κατά των διεφθαρμένων πολιτικών. Τους έδειχνε τον τρόπο να καταλαβαίνουν τους δημαγωγούς, μα οι τελευταίοι δεν επέτρεψαν κάτι τέτοιο. Και η καλύτερη λύση ήταν να τον χαρακτηρίσουν ''διαβολικό''.

Μα η ιστορία έδειξε το αντίθετο... και νιώθει κανείς ανακουφισμένος, αλλά όχι και ολοκληρωμένος, γιατί στεναχωριέται από νέους (και παλαιούς) συναδέλφους που δεν τον γνωρίζουν καθόλου ή τον γνωρίζουν ως έναν ''διεφθαρμένο πολιτικό''.