Πόσο χρήσιμο είναι το άσυλο εν έτη 2019;

της Αλίκης Παπαδοπούλου
Φοιτήτρια Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ.

Τις τελευταίες ημέρες διατυπώνονται τόσο νομικές, όσο και πολιτικές απόψεις σχετικά με το θέμα του ακαδημαϊκού ασύλου. Λέγεται ότι η κατάργηση του θα έχει ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της ελεύθερης διακίνησης ιδεών, έρευνας και διδασκαλίας. 

Ωστόσο, αδυνατώ να καταλάβω την εν λόγω συζήτηση, καθώς όλα αυτά αποτελούν ειδικότερες εκφάνσεις του 16 παρ.1 Σ κι επομένως έχουμε να κάνουμε με κατοχυρωμένα ατομικά συνταγματικά δικαιώματα, των οποίων η υπόσταση ουκ ολίγον διακυβεύεται δια της ασύλου καταργήσεως. Η ακαδημαϊκή ελευθερία θα διέτρεχε κίνδυνο, εάν γινόταν λόγος για ένα σύνταγμα που δεν υπηρετεί τη δημοκρατία και ένα πλαίσιο ελευθερίας συλλήβδην. Το υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο επιβεβαιώνει expressis verbis πως οι συνταγματικές ελευθερίες για τις οποίες γίνεται λόγος, θα διασφαλίζονται.

Για να απαντήσουμε καταφατικά ή αποφατικά στο ερώτημα της αναγκαιότητας ύπαρξης του πανεπιστημιακου ασύλου, πρέπει πρώτα να ανατρέξουμε στις απαρχές πρόβλεψής του, ήτοι την ιστορική του διά της καταπάτησης από τη δικτατορία του ιερού χαρακτήρα του βάση. Το άσυλο από δημοκρατικό κεκτημένο ενάντια στην απριλιανή δικτατορία κατέληξε σε μια de facto νομιμοποίηση της παρανομίας. Η ασυλία στα Πανεπιστήμια δεν εξυπηρετεί στην εποχή του 2019, γιατί μέχρι και σήμερα ουκ ολίγες φορές έχουν καταστραφεί κτίρια, πόρτες, τζάμια, τοίχοι. 

Γραμμένα ΄΄συνθήματα΄΄, σπασμένα μάρμαρα, διακίνηση ναρκωτικών, κυκλοφορία εκρηκτικών υλών, κλοπές, ξυλοδαρμός, επιθέσεις κατά καθηγητών (μα τι ειρωνία για την προστασία της ελεύθερης μετάδοσης της γνώσης και προστασία αυτών, το ίδιο άσυλο τους τιμωρεί) κι άλλες εγκληματικές ενέργειες ήρθαν να υποβιβάσουν τον ιερό χώρο. Αποτέλεσμα ασυλίας ή επενέργεια συλήσεως;

Η κατάργηση του ασύλου δε θα πρέπει να είναι πανηγυρική, αλλά ουσιαστική. Με άλλα λόγια, εάν καταργηθεί το άσυλο δε θα λυθούν τα προβλήματα άνευ ετέρου τινός. Δεν αρκεί να δοθεί η δυνατότητα αφενός στους πανεπιστημιακούς φορείς να ασκούν αποτελεσματικά τη λειτουργία τους, αφετέρου στις αστυνομικές (και δικαστικές) αρχές να καταστείλουν τις παράνομες πράξεις. Θα πρέπει εμείς να αλλάξουμε νοοτροπία και να εφαρμοστεί ο νόμος. Κι αν μία φορά μας κάνει να αντιδράμε το γεγονός ότι η ίδρυση νέων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων έρχεται να θέσει σε κίνδυνο τη βιώσιμη λειτουργία των υπαρχόντων, πρέπει σε ένα προγενέστερο στάδιο να σκεφτούμε εμείς οι ίδιοι τι κάνουμε για τα υπάρχοντα;

Πράγματι πολλοί επωφελήθηκαν από το άσυλο. Όχι οι φοιτητές που θέλουν τη γνώση. Όχι οι φοιτητές που θέλουν ένα υγιές και ανταγωνιστικό πανεπιστήμιο. Όχι το ίδιο το Πανεπιστήμιο. Ο μόνος που περιορίζει την ακαδημαϊκή ελευθερία είναι το ίδιο Σύνταγμα.

Στους ιστορικά αιχμαλώτους της αδιαμφισβήτητα θλιβερής 17ης Νοεμβρίου θέλω να πω ότι τα 45 χρόνια δημοκρατίας έδωσαν νέα υπόσταση στην ελληνική κοινωνία, η οποία για να επιβιώσει αξιώνει προσαρμογή. Η φιλελεύθερη Δημοκρατία, η Ελευθερια και το Κράτος Δικαίου δεν είναι αποτέλεσμα της αταξίας, την οποία βιώνουμε, αλλά της τάξης και της μη δημιουργίας παροδικών προνομιακών καθεστώτων σε παραβάτες. Ελευθερία είναι η τήρηση των επιταγών του νόμου, σκοπός του οποίου δεν είναι ο περιορισμός αυτής, αλλά η διασφάλισή της. Σε καμία περίπτωση όμως σκοπός Του δεν είναι να γίνονται εγκλήματα στο όνομα αυτής. Με τι κόστος προστατεύεται η ιστορία; Προστατεύεται ή δηλητηριάζεται;

Το νόημα του πανεπιστημιακού ασύλου στην πράξη συνεπάγεται αδυναμία παρέμβασης των αστυνομικών αρχών στους χώρους του πανεπιστημίου σε περίπτωση διάπραξης ποινικών αδικημάτων. Η διδασκαλία πρέπει να ασκείται ελεύθερα και ακώλυτα, με μοναδικό περιορισμό το, κατ’ άρθρο 16 παρ. 1 εδ. β’ Σ (το καθήκον υπακοης στο ίδιο το Σύνταγμα). Η βιωσιμότητα απαιτεί απαλλαγή από τα αντιπαραγωγικά μεγέθη. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι μια τετοια ρύθμιση αποτελεί του «πρωτοτυπία» στα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη.

Παρά το πολιτικό κόστος, η κα Νίκη Kerameus λαμβάνει μια απόφαση που την τιμά. Της αξίζουν συγχαρητήρια. Ελπίζω η κατάληξη της διαβούλευσης να δώσει τέλος στην παρανομία.