Ενα κίνημα γεννιέται στη Βραζιλία κατά του Μπολσονάρου. Η Ταμπάτα Αμαράλ, 25χρονη βουλευτής, βγαίνει μπροστά

Νέα, έξυπνη, κι απ’ ό,τι φαίνεται ειλικρινής, η Ταμπάτα Αμαράλ ενσαρκώνει τις ελπίδες πολλών μετριοπαθών στη Βραζιλία, που έχουν κουραστεί με τα διαρκή τερτίπια του Ζαϊχ Μπολσονάρου και την αρνητική δημοσιότητα που προκαλεί συνεχώς γύρω από το όνομά του.

Η 25χρονη βουλευτής, απόφοιτος του φημισμένου αμερικανικού Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, προβάλλει το τελευταίο διάστημα ως το ανερχόμενο αστέρι στην πολιτική σκηνή της χώρας της κι ως αντίβαρο των φιλελευθέρων στην εθνικιστική ατζέντα του Μπολσονάρου. Η Ταμπάτα Αμαράλ είναι ταυτόχρονα και το πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπο της RenovaBR («Ανανέωση Βραζιλία), μιας οργάνωσης που αυτοπροβάλλεται ως υπερκομματική σχολή εκπαίδευσης μιας νέας γενιάς «ηθικών» πολιτικών, ακηλίδωτων από τη διαφθορά και το κυνικό κομματικό κατεστημένο της χώρας, όπως σημειώνουν οι Financial Times.

Στον απόηχο του τεράστιου σκανδάλου Lava Jato (Πλυντήριο Αυτοκινήτων), που ξέσπασε το 2014 γύρω από δημόσιους διαγωνισμούς του κρατικού ομίλου Petrobras, συντάραξε τη Βραζιλία και κλόνισε την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων στην πολιτική ελίτ, η RenovaBR αναδείχθηκε σε μια από τις ισχυρότερες πολιτικές δυνάμεις της χώρας κι ετοιμάζεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις δημοτικές εκλογές του ερχόμενου έτους, εκλογές που θεωρούνται κρας -τεστ για τον Ζαϊχ Μπολσονάρου και τις πιθανότητες επανεκλογής του στην προεδρία. Ήδη στις περσινές βουλευτικές εκλογές το RenovaBR κατάφερε να εκλέξει 17 νέους βουλευτές από όλο το πολιτικό φάσμα -ανάμεσά τους και η Ταμπάτα Αμαράλ-, τη στιγμή που τα παραδοσιακά κόμματα καταποντίστηκαν και ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών του Οκτωβρίου του 2020 έχει δεχθεί πάνω από 30.000 αιτήσεις για τα εκπαιδευτικά του προγράμματα.

Ωστόσο, η αυξανόμενη δημοτικότητά του το έχει φέρει σε τροχιά σύγκρουσης με τα παραδοσιακά κόμματα, που φοβούνται ότι οι βουλευτές που θα εκλεγούν με το RenovaBR, θα ακολουθούν τη δική του γραμμή κι όχι την επίσημη κομματική. Επικαλούνται, μάλιστα, το παράδειγμα της Αμαράλ, η φήμη της οποίας εκτοξεύτηκε φέτος όταν υπερασπίστηκε το ρόλο της Παιδείας σε μια περίοδο που η κυβέρνηση Μπολσονάρου προωθούσε περικοπές κονδυλίων. Πολλοί Βραζιλιάνοι ένιωσαν να ταυτίζονται με την 25χρονη βουλευτίνα, γόνο φτωχής οικογένειας από τις φαβέλες του Σάο Πάολο, αλλά απογοητεύτηκαν όταν η Αμαράλ υπερψήφισε μια αμφιλεγόμενη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, που απέρριπτε η παράταξή της -το Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα- και πολλοί συμπατριώτες της από την εργατική τάξη. Και γι’ αυτό τα παραδοσιακά κόμματα προσάπτουν στο RenovaBR ότι κινείται παράλληλα με αυτά προωθώντας τη δική του ατζέντα.

Αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι το κίνημα είναι ένα από τα πολλά στη Βραζιλία που αποβλέπουν στην αναδιάταξη του πολιτικού χάρτη της χώρας στον απόηχο του σκανδάλου Lava Jato. Κάτι ανάλογο, άλλωστε, έστω και με διαφορετικό τρόπο επιχειρεί και ο Μπολσονάρου με τις διαρκείς επιθέσεις του στα παρασκηνιακά παζάρια και τις σκοτεινές συναλλαγές της «παλαιάς φρουράς» των Βραζιλιάνων πολιτικών. Πολλοί επιτίθενται στο RenovaBR με αφορμή τις πηγές χρηματοδότησής του -μια ομάδα πλούσιων επιχειρηματιών- και διερωτώνται κατά πόσον οι βουλευτές που «εκπαιδεύει» είναι όντως αυτόνομοι στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, ή μήπως είναι υποχείρια των «αφεντικών».

Ο ιδρυτής της RenovaBR, Εντουάρντο Μουφαρέτζ, ωστόσο, απορρίπτει τις αιτιάσεις ότι το κίνημά του επιδιώκει να ελέγχει τις αποφάσεις των βουλευτών που εκλέγονται με τη στήριξή του. Κι επιμένει ότι ο στόχος του είναι να ενσταλάξει κανόνες ηθικής στην πολιτική σκηνή μιας χώρας που ταλανίζεται από τη χρόνια διαφθορά. Μετά από μια επικερδή καριέρα στα ιδιωτικά μετοχικά κεφάλαια ο Μουφαρέτζ ίδρυσε την RenovaBr προ διετίας επιδιώκοντας αρχικά να φέρει, όπως λέει, την αλλαγή μέσω των παραδοσιακών κομμάτων, που όμως δεν ήταν έτοιμα να απαλλαγούν από συγκεκριμένες παγιωμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές. «Ο κόσμος δεν εμπιστεύεται πια τα κόμματα», λέει. 

Αλλά οι επικριτές του θεωρούν ότι με τις δικές του μεθόδους ανανέωση δεν μπορεί να έλθει στη χώρα. Το πρόβλημα, όπως υποστηρίζει ο Ματίας Σπέκτορ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ιδρύματος Getulio Vargas, είναι ότι καμία απ’ αυτές της νέες πολιτικές ομάδες δεν προσπαθούν να αλλάξουν εκ θεμελίων τη φύση του πολιτικού συστήματος στη Βραζιλία, περιλαμβανομένου του κατακερματισμένου πολιτικού τοπίου και της βαθιά ριζωμένης νοοτροπίας των πελατειακών σχέσεων. «Όλοι ψάχνουν τρόπους για να μεταρρυθμίσουν το σύστημα», λέει, «αλλά χωρίς να αλλάξουν τους κανόνες που το διέπουν».