Η Τουρκία εν εξάλλω

Συντάκτης - Αναλυτής Κοινωνικών Νομικών και Οικονομικών Ζητημάτων 
Πασχάλης Ιωαννίδης, Φοιτητής Νομικής Σχολής Α.Π.Θ.
Μέλος του ΚΕ.ΑΣ.Μ. / Αρθρογράφος



Παρατηρώντας τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο συμπεραίνει κανείς εύκολα πως η Τουρκία του Ερντογάν βρίσκεται σε μια μάλλον αλλόκοτη κατάσταση. Ενώ είχε μεθοδεύσει με πολύ σχολαστικό τρόπο τη νέο-οθωμανική πολιτική της εξάπλωσης των εδαφών και της διπλωματικής της επιρροής στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, ξαφνικά την βλέπουμε να καταφεύγει σε πανικόβλητες και σπασμωδικές κινήσεις…

Πρώτα η εμπλοκή στη Λιβύη. Εκεί η Τουρκία θεώρησε πως με την επέμβασή της θα μπορούσε να επιφέρει την ανατροπή στον εμφύλιο πόλεμο και την κυριαρχία Σάραζ, άρα και την de facto εφαρμογή του αντίθετου με τις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας, συμφώνου που υπέγραψε με αυτόν .Η εκτίμηση αυτή αποδείχθηκε παντελώς λάθος, αφού ,όπως επιβεβαιώθηκε από τις εξελίξεις ,η επικράτηση του Σάραζ είναι σχεδόν αδύνατη στην παρούσα φάση του πολέμου, και η επικράτηση του Αρχηγού του Λιβυκού Εθνικού Στρατού, Στρατάρχη Χάφταρ σχεδόν αναπόφευκτη. 

Ο τελευταίος, έχοντας νικήσει κατά κράτος όχι μόνο την «Κυβέρνηση Εθνικής Συνεννόησης» του Σάραζ, αλλά και το Ισλαμικό Κράτος, τις τοπικές οργανώσεις των Μουτζαχεντίν και τις φυλές Τουαρέγκ, ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο στο μεγαλύτερο τμήμα της Λιβύης ήδη από το 2018∙ ως εκ τούτου, και παρά το γεγονός πως η Κυβέρνηση Σάραζ είναι η επισήμως αναγνωρισμένη, πολλές ευρωπαϊκές δυνάμεις (πχ Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα), διατηρούν διάυλους επικοινωνίας και εντείνουν τις διπλωματικές επαφές τους με την πλευρά του. Η πλάστιγγα λοιπόν έχει γείρει αναπόφευκτα προς την αντίπαλη ,μεριά από αυτήν που υποστηρίζει η Τουρκία. Μπορεί να ανατρέψει την έκβαση μόνο με οργανωμένη εισβολή, για τη διεκπεραίωση της οποίας όμως η Τουρκία δεν έχει ούτε τη δύναμη, ούτε τη λαϊκή υποστήριξη , ούτε το νομικό έρεισμα.

Κατέφυγε λοιπόν στην υποστήριξη της Κυβέρνησης Σάραζ μέσω της αποστολής στην Τρίπολη τμημάτων τουρκικού στρατού ( κυρίως αξιωματικών) για υποστηρικτικούς ρόλους, πλήθους ισλαμιστών Τουρκομάνων μισθοφόρων, και οπλισμού ( ελαφρά οχήματα, πυροβολικό και πυρομαχικά). Οι προσπάθειες αυτές αποδείχθηκαν μάταιες και επιβλαβείς: Αφενός οι τουρκικές άτακτες δυνάμεις και ο τουρκικός εξοπλισμός κατατροπώνονται σε καθημερινή βάση ,σύμφωνα τουλάχιστον με το οπτικοακουστικό υλικό που δημοσιεύεται, και αφετέρου η παραβίαση του εμπάργκο όπλων που έχει επιβληθεί στη Λιβύη προκαλεί οξείες διπλωματικές αντιδράσεις από τις μεγάλες δυνάμεις

Ακολούθησε η εισβολή στη Συρία. Καθώς το τέλος του πολυετούς Συριακού Εμφυλίου Πολέμου πλησιάζει με την κυβέρνηση Άσαντ να έχει επιτύχει σε συνεργασία με τις Κουρδικές ένοπλες ομάδες της Βόρειας Συρίας την σχεδόν πλήρη επικράτηση επί συριακού εδάφους, η κουρδική αυτονομία φαίνεται ξεκάθαρα στον ορίζοντα. Η Τουρκία δε, είχε καταφέρει με τις εισβολές του 2019 να αποσπάσει τμήμα της συριακής επικράτειας που ελεγχόταν από κουρδικές πολιτοφυλακές και να δημιουργήσει μια «ζώνη ασφαλείας» μεταξύ της επικράτειας της και των συριακών εδαφών υπό κουρδικό έλεγχο. Η κυβέρνηση Άσαντ σχεδιάζει, από΄ ότι φαίνεται να επανεντάξει τα εδάφη αυτά στη συριακή επικράτεια και να χορηγήσει κατόπιν την αυτονομία στους Κούρδους, εξέλιξη εφιαλτική για τα Τουρκικά συμφέροντα.

Έτσι, δεν άργησαν να δημιουργηθούν εντάσεις μεταξύ των δυνάμεων του Άσαντ που υποστηρίζονται από Κούρδους μαχητές και των τουρκικών δυνάμεων, εντάσεις οι οποίες οδήγησαν σε ανοιχτή σύγκρουση. Η σύγκρουση αυτή επιφέρει βαριές απώλειες και στις δύο μεριές, οι τουρκικές δυνάμεις ωστόσο παραμένουν καθηλωμένες και υφίστανται ισχυρά χτυπήματα, αφού τον Άσαντ επικουρούν εκτός από τους Κούρδους και Ρωσικές δυνάμεις. Συνεπώς, η εισβολή αυτή σηματοδοτεί ζοφερό μέλλον στις προσφάτως βελτιωθείσες ρωσοτουρκικές σχέσεις∙ μολονότι οι προτάσεις για εκεχειρία και συνεννόηση είναι στο τραπέζι οι σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας επλήγησαν καίρια.

Τρίτη λάθος κίνηση, η υβριδική επίθεση εναντίον της Ελλάδας μέσω της αθρόας και βίαιης εισροής λαθρομεταναστών και αιτούντων άσυλο. Ο στόχος της κίνησης αυτής ήταν διττός: από τη μια η αποσταθεροποίηση της Ελλάδας και η διάτρηση των συνόρων της, και από την άλλη η απόσπαση πόρων από την ΕΕ μέσω της απειλής του «πλημμυρίσματος» της Ευρώπης με πρόσφυγες και μετανάστες. 

Οι μέθοδοι που χρησιμοποίησε η Τουρκία στην προσπάθεια της αυτή είναι γνωστοί τοις πάσι στην Ελλάδα: συντονισμός και εξοπλισμός των μεταναστών, προπαγάνδα και υποστήριξη από τις Τουρκικές δυνάμεις και από παρακρατικούς και μισθοφόρους. Ωστόσο η τάχιστη και καίρια αντίδραση της Ελλάδας και της ΕΕ οδήγησε το εγχείρημα αυτό σε αποτυχία ως προς τον πρώτο του στόχο, καθώς η βίαιη είσοδος απετράπη και οι μετανάστες εγκαταλείπουν σταδιακά τα σύνορα σε Έβρο και Ανατολικό Αιγαίο. Ο δεύτερος στόχος, ωστόσο , του τουρκικού εγχειρήματος δεν είναι απίθανο να επιτευχθεί, καθώς πολλά ευρωπαϊκά κράτη επιμένουν να στηρίζουν την πρακτική της  χρηματοδότησης του καθεστώτος Ερντογάν , θυσιάζοντας της ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στο βωμό των δικών τους συμφερόντων∙ ορισμένα από αυτά είναι τα ίδια που έκαναν σε άλλες εποχές στην Ελλάδα μαθήματα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης… Αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Προέχει προς το παρόν η ενότητα, η ενότητα της Ευρώπης και της Δύσης εν γένει, μπροστά σε μια Τουρκία εν εξάλλω, μπροστά σε μια Τουρκία που, ευρισκόμενη σε ταυτοτική κρίση, χάνει έδαφος. Και για όσο θα χάνει έδαφος θα συνεχίσει τις απρόβλεπτες κινήσεις, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα…