Τι είναι κοινή γνώμη;

Υπογράφει ο:
Ευκλείδης Δουλγερίδης
Τελειόφοιτος Τμήματος Πολιτικών Επιστημών Δ.Π.Θ.



Αρκετοί φιλόσοφοι, ψυχολόγοι και πολιτικοί επιστήμονες προσπάθησαν να αναλύσουν τον όρο της κοινής γνώμης, όμως δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένος και ακριβής ορισμός. Είναι εύλογο να ειπωθεί πως η κοινή γνώμη είναι το σύνολο της γνώμης της πλειοψηφίας ενός πληθυσμού. Χαρακτηριστικό της σύγχρονης δημοκρατίας είναι η κοινή γνώμη που υποστηρίζεται από την καθολική ψηφοφορία. Με αυτήν δίνεται η δυνατότητα στον λαό να ψηφίζει σύμφωνα με τα συμφέροντά του πολιτικούς υποψήφιους οι οποίοι υποτίθεται πως θα εκπληρώσουν και θα πραγματοποιήσουν τα αιτήματα του λαού. Στην αρχαιότητα και συγκεκριμένα στην αρχαία Αθήνα, υπήρχε Δημοκρατία όπου λίγοι άνδρες μορφωμένοι, αρετοί και πλούσιοι είχαν την δυνατότητα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Στην τότε εποχή ναι μεν υπήρχε η κοινή γνώμη των πολλών αλλά στην ουσία την εξουσία αυτής την είχαν οι λίγοι. Όμως στην σύγχρονη εποχή την δυνατότητα έκφρασης της κοινής γνώμης την έχουν όλοι οι πολίτες που έχουν την δυνατότητα του εκλέγειν και. Είναι καλό να ταυτιστεί ο όρος κοινή γνώμη με τις εκλογές καθώς την πλειονότητα της κοινής γνώμης την έχει ο κοινός θνητός λαός. Παρακάτω θα αναφερθεί και θα αποδειχθεί ότι η κοινή γνώμη του κοινού θνητού δεν είναι δικιά του αλλά μια μικρής μάζας ανθρώπων που έχουν εξουσία και επηρεάζουν τον όχλο για το δικό τους συμφέρον.

Χρησιμοποιώντας τον όρο κοινή γνώμη στην καθημερινότητα

Αρχικά είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο όρος κοινή γνώμη χρησιμοποιείται κυρίως κατά την διάρκεια των εκλογών. Ποια είναι η κοινή γνώμη; Γιατί ο λαός αρχίζει και ψηφίζει αριστερά κόμματα; Πως η κοινή γνώμη μπορεί να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα; Αυτά είναι τα ερωτήματα που θέτει ο Τύπος σε κάθε εκλογές. Από αυτό και μόνο το παράδειγμα φαίνεται ότι η κοινή γνώμη αποτελεί την πιο σημαντική μεταβλητή κατα την διάρκεια των εκλογών. Χωρίς αυτήν δεν θα υπάρξουν εκλογές και χωρίς αυτήν δεν υπάρχει Δημοκρατία.
Ξεκινώντας με το παράδειγμα του δημοψηφίσματος του 2015 στην Έλλαδα σχετικά με το GREXIT , φαίνεται ο ρόλος της κοινής γνώμης. Η τότε κυβέρνηση του 2015 ζήτησε από τον ελληνικό λάο να αποφασίσει για την έξοδο από την ευρζώνη. Το αποτέλεσμα ήταν το ΟΧΙ, δηλαδή η έξοδος αν και κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Πολλές δυνάμεις κυρίως οικονομικές δεν ήθελαν αυτό το αποτέλεσμα διότι αρχικά θα έχαναν τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η ευρωπαική ένωση σχετικά με την οικονομία και δεύτερον θα δημιουργόνταν χάος στο χρηματιστήριο με αποτέλεσμα μια ακόμη μεγαλύτερη ύφεση. Μέσα από αυτό το παράδειγμα μπορεί κάποιος να καταλάβει ότι η φωνή της κοινής γνώμης δεν μετράει τόσο όσο θα πίστευε κανείς. Και αυτό διότι η κοινή γνώμη στην ουσία είναι η εργατική τάξη. 

Κανείς δεν ενδιαφέρεται για αυτήν όσο και να το τονίζουν οι πολιτικοί εκπρόσωποι στην διάρκεια των εκλογών. Ναι μεν στην ιστορία μεγάλες μάζες όχλων έχουν αποδείξει ότι η κοινή γνώμη έχει το πάνω χέρι δημιουργόντας επαναστάσεις και ανατροπές κυβερνήσεων όπως για παράδειγμα η επανάσταση στην Γαλλία, αλλά μια τέτοια επανάσταση βοήθησε και νομιμοποίησε τις ενέργειες των πλουσίων. Η κοινή γνώμη κατευθύνεται από τους λίγους καθώς διαθέτουν τα περισσότερα μέσα για την χειραγώγηση του όχλου. Σύμφωνα με τον Gustave le Bon o όχλος κυριαρχείται από το υποσυνείδητο. Καθοδηγείται από πρωτόγονες πράξεις και οδηγέιται σε πράξεις και αποτελέσματα βίαια. Η κοινή γνώμη στην ουσία είναι η γνώμη του όχλου. Κανείς δεν σκέφτεται το αποτέλεσμα ή τον σκοπό. Απλά δρουν και εκφράζουν σύμφωνα με το υποσυνείδητο. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι και το BREXIT ή αλλιώς η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ευρωπαική ένωση. Γνωστό είναι το σκάνδαλο της Analytica Cambridge, μια εταιρείας πολιτικών συμβουλών όπου σε συνεργασία με την Facebook προσπάθησε να επηρεάσει τις ψήφους των Βρετανών με στοχευμένων διαφημίσεων. Για παράδειγμα η εταιρεία κατάλαβε ότι πολλόι δεν ψήφιζαν στις εκλογές ή δεν είχαν κάποια προτίμηση όποτε τους στόχευε έτσι ώστε να ψηφίσουν όχι. Πάλι από αυτό το παράδειγμα φαίνεται ότι δεν υπάρχει κοινή γνώμη ή ακόμη πιο σωστά υπάρχει η γνώμη των λίγων όπου η κοινή γνώμη την υποστηρίζει υποσυνείδητα.

Επίδραση της κοινής γνώμης

Στη σύγχρονη εποχή όπου κυριαρχόυν τα social media είτε είναι το facebook είτε το twitter είναι εύκολο ο καθένας να εκφράσει την γνώμη του. Αλλά είναι ακόμα πιο εύκολο να επηρεάσει τους άλλους. Για παράδειγμα συγκεκριμένες χώρες έχουν απαγορεύσει αυτές τις εφαρμογές έτσι ώστε να μην μπορούν οι άνθρωποι να εκφράζουν τις γνώμες τους. Υποτίθεται ότι αυτός ο αποκλείσμος έγινε ώστε να μην μπορούν οι Δυτικές χώρες να προπαγανδίζουν τους ανθρώπους των συγκεκριμένων χωρών. Από την άλλη όπως αναφέρθηκε πιο πάνω συγκεκριμένες εταιρείες χρησιμοποιούν τα social media για να μπορέσουν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη. Δεν είναι τόσο δύσκολο πλέον καθώς οι άνθρωποι δεν έχουν την ενέργεια και τον χρόνο να αναλύσουν τα πάντα. Κυβερνήσεις εκμεταλλεύονται αυτήν την αδυναμία των ανθρώπων για να εκλεγούν. Αυτή η χειραγώγηση μπορεί να γίνει με διάφορες στοχευμένες δημοσκοπήσεις είτε με την δημιουργία στοχευμένων διαφημίσεων.

Γνωστό είναι και το παράδειγμα στις εκλογές των ΗΠΑ με τον Trump όπου πλήρωσε την Cambridge Analytica ( η ίδια εταιρεία που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο εκλογικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο ΗΒ το 2015) για να μπορέσει να επανεκλεγεί. Αυτή η εταιρεία με λίγα λόγια έχει πρόσβαση σε δεδομένα εκατομμυρίων ατόμων και με διάφορους αλγόριθμους μπορεί να επηρεάσει τον καθένα ξεχωριστά. Τέλος καλό είναι να αναφερθεί και η κατάσταση στην Τουρκία υπό τον Erdogan. Το 2019 έγιναν δημοτικές εκλογές των οποίων το αποτέλεσμα θα καθόριζε την θέση του Προέδρου στις βουλευτικές εκλογές. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης υπό το Κόμμα του AKP όπου είναι το κυρίαρχο κόμμα στην Τουρκία υπό τον Erdogan δεν είχε την πλειοψηφία και αυτό τρόμαζε τον Πρόεδρο. Οπότε ζήτησε ξανά εκλογές καθώς υποστήριζε ότι έχει γίνει κάποιο λάθος. Παρόλο αυτά, η κοινή γνώμη δεν επηρεάστηκε από αυτήν την τακτική του Erdogan.

Προσωπική τοποθέτηση στο αν η άποψη μου ταυτίζεται με άλλους ή όχι

Ζώντας στην εποχή του διαδικτύου και των social media είναι εύκολο ως φοιτητές επιστήμονες να εξοπλιστούμε με τα απαραίτητα εργαλεία για να μην επηρεάζεται η γνώμη μας. Υπάρχουν κατάλληλες ταινίες, ιστοσελίδες και βιβλία όπου θα μπορούσε κανείς να εξοπλιστεί με αυτά τα εργαλεία. Ωστόσο πιστεύω πως είναι εύκολο όλοι μας να επηρεαστούμε από την κοινή γνώμη καθώς δεν υπάρχει ουμανιστική παιδεία αλλά εξειδίκευση. Το γεγονός ότι κάποιος έχει διδακτορικό πάνω σε έναν τομέα δεν τον κάνει έξυπνο αλλά ειδήμονα σε εκείνο τον τομέα. Και το λέω αυτό καθώς η σωστή παιδεία είναι εκείνη που θα βοηθήσει τον απλό άνθρωπο να επιβιώσει και να αντιμετωπίσει την επιρροή της κοινής γνώμης. Και όπως αποδειχθεί πιο πάνω η κοινή γνώμη είναι χειραγωγίσιμη από άλλους για απώτερους σκοπούς που δεν συμφέρει τον απλό λαό. Η γνώμη μου για τον όχλο και την κοινή γνώμη θεωρώ πως είναι διαφορετική από αυτή του ευρύτερου περιβάλλοντος μου καθώς οι νέοι και οι παλαιότερες γενιές δεν δείχνουν κάποιο ενδιαφέρον για την ελευθερία τους ( κάτι που νομίζουν που έχουν) παρά για την επιβίωση ή αλλιώς για τα χρήματα.