Στυλιανός Δ. Κατρανίδης: ''...οι στόχοι της ελεύθερης ζωής, της ανάπτυξης, της προόδου και του πολιτισμού. Αυτούς τους στόχους από το παρελθόν βάζουμε ως οδοδείκτες για το μέλλον όλοι στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας''

ΜΗΝΥΜΑ του ΠΡΥΤΑΝΗ, Καθηγητή Στυλιανού Δ. Κατρανίδη, για την 200ή επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας του 1821

Υπό εντελώς ξεχωριστές περιστάσεις, γιορτάζεται φέτος η επέτειος της ελληνικής επανάστασης του 1821. Μια επέτειος που είναι ορόσημο επειδή συμπληρώνονται 200 χρόνια από την έναρξή της.

Ξεχωριστές όμως περιστάσεις υπήρξαν και στο παρελθόν. Από το 1838, έτος κατά το οποίο καθιερώθηκε η 25η Μαρτίου ως η επέτειος της εθνεγερσίας και ως η επίσημη ημέρα εθνικού εορτασμού, υπήρξαν στιγμές στην ιστορία μας που οι εορτασμοί έγιναν κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες.

Υπήρξαν στιγμές ανάτασης και χαράς, όταν η πατρίδα μας γιόρταζε έχοντας ολοκληρώσει σημαντικά επιτεύγματα, όπως ο διπλασιασμός της και η ιστορική απάντηση που έδωσε στα ηπειρωτικά βουνά, όταν απειλήθηκε η ελεύθερη ύπαρξή της από τον ιταλικό φασισμό. Αλλά και στους τομείς της ανάπτυξης, της προόδου και του πολιτισμού, μέσα στους δύο αυτούς αιώνες έγιναν μεγάλα βήματα και παρά τις αντιξοότητες η πατρίδα μας εντάχθηκε στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης, στον πυρήνα των ευρωπαϊκών εξελίξεων, με υψηλό βιοτικό και πολιτιστικό επίπεδο, με ισονομία και δημοκρατικούς θεσμούς που είναι ακόμη ζητούμενα σε άλλες χώρες της περιοχής μας.

Υπήρξαν όμως και στιγμές διαφορετικές: Επέτειοι της Επανάστασης που τιμήθηκαν σε στιγμές ανείπωτης καταστροφής, πολέμων και ξεριζωμών, που είτε αμαύρωναν είτε περιόριζαν την εορταστική διάθεση. Υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα, όπως το 1921. Τη χρονιά που ήταν η 100ή επέτειος από την έναρξη της Επανάστασης, οι εκδηλώσεις ήταν υποτονικές λόγω των κρίσιμων περιστάσεων της Μικρασιατικής Εκστρατείας και ο μεγάλος εορτασμός αναβλήθηκε για το 1930, επέτειο ίδρυσης του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Ακόμη όμως και μέσα στις πιο μαύρες στιγμές της ιστορίας μας, την Κατοχή, ο φιλελεύθερος και ανυπόταχτος ελληνικός λαός γιόρταζε την επέτειο με ανυπέρβλητο μεγαλείο. Αναφέρομαι στο παράδειγμα των απαγορευμένων εορτασμών της Κατοχής και ιδιαίτερα της 25ης Μαρτίου 1943, τόσο στην Αθήνα, όπου 50.000 λαού αντιμετώπισαν την επέλαση των έφιππων ιταλικών τμημάτων, ψάλλοντας τον εθνικό μας ύμνο και μετρώντας στην άσφαλτο νεκρούς και τραυματίες, όσο και στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας.

Όπως ανέφερα και στην αρχή, ο φετινός εορτασμός είναι ξεχωριστός. Ανήκει στα ορόσημα της ιστορίας μας. Πρώτον, είναι τα 200 χρόνια. Δεύτερον, είναι η πανδημία. Περισσότερα από 100 χρόνια έχουν περάσει, χωρίς ο κόσμος και η πατρίδα μας να έχουν γνωρίσει υγειονομική κρίση τέτοιας έκτασης και έντασης, η οποία «αγκαλιάζει» μέχρις αποπνιγμού και το σύνολο των προγραμματισμένων εκδηλώσεων για την αντάξια αίγλη των εορτασμών.

Τρίτον, είναι οι αλλεπάλληλες επικίνδυνες κρίσεις που προκαλεί στις σχέσεις με την Ελλάδα ο διάδοχος του Μαχμούτ Β΄, του σουλτάνου της Επανάστασης, ο νεοσουλτάνος της Άγκυρας.

Υπό τις περιστάσεις αυτές γιορτάζουμε φέτος την 25η Μαρτίου. Και τη γιορτάζουμε εμείς εδώ στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας με πλήρη επίγνωση της κρισιμότητάς τους, με σαφή αίσθηση των καθηκόντων που έχουμε απέναντι στη ανάπτυξη της Παιδείας στη χώρα μας.

Γνωρίζουμε, άλλωστε, ότι η Παιδεία ήταν η ειδοποιός διαφορά που βοήθησε την Ελλάδα να γίνει το πρώτο ανεξάρτητο εθνικό κράτος στην ανατολική Μεσόγειο, καθώς τους αιώνες που προηγήθηκαν της Επαναστάσεως οι Έλληνες είχαν τα περισσότερα και καλύτερα σχολεία από κάθε άλλον Χριστιανικό Ορθόδοξο λαό στη Βαλκανική.

Με αφορμή αυτήν τη σημαντική επέτειο, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας συμμετέχει στους εορτασμούς με μια σειρά διαλέξεων με τίτλο «Το 1821 των Άλλων», οι οποίες ξεκίνησαν την Παρασκευή 19 Μαρτίου και θα ολοκληρωθούν στις 26 Απριλίου 2021 με τη συμμετοχή Ελλήνων και καλεσμένων καθηγητών του εξωτερικού και συνδιοργανώνονται από το Εργαστήριο Ιστορίας Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην «Ιστορία, Ανθρωπολογία και Πολιτισμό της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης» του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Παράλληλα, το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διοργανώνουν από κοινού επιστημονικό συνέδριο με θέμα «Επιτελέσεις της εθνικής ταυτότητας: επέτειοι, θεσμοί και τελετουργίες» το οποίο προγραμματίζεται να διεξαχθεί διαδικτυακά στις 24-26 Σεπτεμβρίου 2021.

Αν η διακοσιοστή επέτειος από την έναρξη του Αγώνα της Ανεξαρτησίας μας υποδεικνύει έναν δρόμο, ο δρόμος αυτός είναι εκείνος που οδηγεί στη διαρκή επίτευξη των στόχων τούς οποίους είχαν μπροστά τους οι ήρωες, οι μάρτυρες, οι πολιτικοί ταγοί, ο κλήρος, αλλά και ο απλός λαός που αγκάλιασε και βάσταξε στους ώμους του όλο το βάρος της Επανάστασης.

Ήταν οι στόχοι της ελεύθερης ζωής, της ανάπτυξης, της προόδου και του πολιτισμού. Αυτούς τους στόχους από το παρελθόν βάζουμε ως οδοδείκτες για το μέλλον όλοι στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Και δίνουμε όλοι μαζί την υπόσχεση ότι θα είμαστε πάντοτε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας.

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας,

Καθηγητής Στυλιανός Δ. Κατρανίδης