Υπογράφει ο κος. Γιώργος Μενεσιάν, διεθνολόγος
Το 2020 – 2021 σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας στρατηγικού τύπου συμμαχίας τριών αυταρχικών ασιατικών δυνάμεων: της Τουρκίας, του Πακιστάν και του Αζερμπαϊτζάν. Η συνεργασία μεταξύ των τριών χωρών δεν αποτελεί νέο. Όμως οι νέες γεωπολιτικές συνθήκες και η φύση των τριών καθεστώτων επιτρέπουν την δημιουργία μιας πιο θεσμοθετημένης συμμαχίας στην οποία φυσικά συμμετέχουν και άλλα μη δημοκρατικά κράτη όπως το Κατάρ.
Αφορμή της νέας αυτής συμμαχίας φαίνεται να υπήρξε ο πρόσφατος πόλεμος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτσάχ) μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Πριν ακόμα την επίθεση των αζερικών δυνάμεων στις 27 Σεπτεμβρίου του 2020, Άγκυρα και Μπακού είχαν ήδη προχωρήσει στην περαιτέρω σύσφιγξη των σχέσεών τους. Έκφανση του νέου πλαισίου συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών ήταν η διεξαγωγή κοινών στρατιωτικών ασκήσεων και η μεταφορά μεγάλη όγκου εξοπλισμών από την Τουρκία στο Αζερμπαϊτζάν. Από την μεριά του το αζερικό καθεστώς άρχισε να υποστηρίζει ανοικτά τις τουρκικές βλέψεις σε Αιγαίο και Ανατολικό Μεσόγειο με αποκορύφωμα την επεισοδιακή «υποδοχή» του νέου Έλληνα πρέσβη στο Μπακού από τον πρόεδρο Ιλχάμ Αλίγιεφ.
Κατά την διάρκεια του πολέμου, η Τουρκία απέστειλε έναν επιπλέον αριθμό εξοπλισμών (συμπεριλαμβανομένων νατοϊκών), καθώς και στρατιωτικούς συμβούλους και μέλη των τουρκικών ειδικών δυνάμεων. Παράλληλα, μετέφερε από την Συρία και την Λιβύη Σύρους μισθοφόρους, ενώ, σύμφωνα με την Αρμενία, η Τουρκία συμμετείχε ενεργά στις συγκρούσεις.
Μετά τον πόλεμο η συνεργασία και οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις συνεχίστηκαν. Στις 15 Ιουνίου οι δύο χώρες υπέγραψαν την «Διακήρυξη της Shusha» σύμφωνα με την οποία μεγαλώνει η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Άγκυρας και Μπακού. Ταυτόχρονα, γίνεται συζήτηση για το άνοιγμα τουρκικής στρατιωτικής βάσης στα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν.
Η τουρκο-αζερική συνεργασία ήταν πάντα ισχυρή (με εξαίρεση την περίοδο 2009-2010) όμως οι δεδομένες συνθήκες της επέτρεψαν να γίνει ισχυρότερη. Ποιες είναι οι συνθήκες αυτές; Η συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, η αδιαφορία της προεδρίας Τραμπ για την περιοχή, η απουσία μιας κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και, φυσικά, η εξωτερική πολιτική Ερντογάν η οποία καθοδηγείται από τον λεγόμενο νέο-οθωμανισμό.
Η Τουρκία διατηρούσε πολύ στενές σχέσεις και με το Πακιστάν. Στην περίπτωση του Αζερμπαϊτζάν, η κοινή τουρκική καταγωγή των δύο λαών φαίνεται να επηρεάζει θετικά τις σχέσεις των δύο κρατών. Στην περίπτωση του Πακιστάν, αυτό που εν μέρει τροφοδοτεί την τουρκο-πακιστανική συνεργασία είναι ο (παν)ισλαμισμός. Τόσο η Άγκυρα όσο και το Ισλαμαμπάντ επιθυμούν να δημιουργήσουν μια μουσουλμανική συμμαχία και στο παρελθόν προσπάθησαν να συντονίσουν τις δράσεις τους για την δημιουργία συνεργασιών με την Μαλαισία και το Κατάρ. Ακόμη, η Τουρκία βλέπει στο Πακιστάν έναν μελλοντικό υποστηρικτή της ενδεχόμενης τουρκικής προσπάθειας για την απόκτηση πυρηνικού οπλοστασίου. Παράλληλα, το Πακιστάν στηρίζει την προσπάθεια της Τουρκίας να αναλάβει την προστασία του αεροδρομίου και άλλων σημαντικών υποδομών στην Καμπούλ, την πρωτεύουσα του Αφγανιστάν η οποία απειλείται καθημερινά από τους Ταλιμπάν.
Σε παρόμοιο μήκος κύματος, το Ισλαμαμπάντ συνεργάζεται και με το Μπακού. Μάλιστα, για να δείξει την συμπαράστασή του στο Αζερμπαϊτζάν, το Πακιστάν είναι το μόνο κράτος στον κόσμο το οποίο δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Αρμενίας. Η συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών αφορά στην ανταλλαγή πληροφοριών και την πώληση εξοπλισμών από την πακιστανική στην αζερική πλευρά. Πρόσφατα, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν συναντήθηκε με εκπροσώπους της στρατιωτικής ηγεσίας του Πακιστάν. Στην συνάντηση αποφασίστηκε η αύξηση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
Η τριμερής στρατηγική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας, Αζερμπαϊτζάν και Πακιστάν έλαβε σάρκα και οστά το περασμένο Ιανουάριο όταν οι υπουργοί Εξωτερικών των τριών χωρών υπέγραψαν κοινή διακήρυξη στο Ισλαμαμπάντ για την δημιουργία μιας συμμαχίας μεταξύ των τριών κρατών. Στο μεταξύ, στην στρατιωτική άσκηση "Anatolian Eagle 2021" που πραγματοποιείται στο Ικόνιο (Konya), συμμετέχουν αζερικά MIG-29 και Su-25, πακιστανικά J-17 (κινεζικής κατασκευής) και τέσσερα Rafale του Κατάρ. Επιπροσθέτως, ανακοινώθηκε πριν από λίγες ημέρες η διεξαγωγή κοινής στρατιωτικής άσκησης των τουρκικών, πακιστανικών και αζερικών ενόπλων δυνάμεων.
Η νέα τριμερής συνεργασία δεν αφορά μόνο στην άμυνα, αλλά αφορά κυρίως στις κοινές αξιακές αρχές και στην ιδεολογία των καθεστώτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το γεγονός ότι τα τρία κράτη είναι τα μόνα παγκοσμίως που αρνούνται την γενοκτονία των Αρμενίων (και άρα και των Ποντίων και των Ασσυρίων).
Σκοπός των τριών αυταρχικών δυνάμεων είναι να αυξήσουν την επιρροή τους στον ισλαμικό κόσμο και να δημιουργήσουν μια ιδιότυπη ‘Pax Islamica’ η οποία θα περιλαμβάνει το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, την Κεντρική Ασία, τον Καύκασο, την Τουρκία, την ευρύτερη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, το Κέρας της Αφρικής, τα Βαλκάνια, την Μαύρη Θάλασσα, την Μεσόγειο και, αν πετύχουν τα σχέδια της Τουρκίας, και την δυτική Αφρική.
Την προσπάθεια αυτή στηρίζουν πρώτα απ’ όλα το Κατάρ, η Μουσουλμανική Αδελφότητα, οι φιλοτουρκικές ισλαμικές οργανώσεις της Βορείου Συρίας, η Σομαλία, το Τζιμπουτί, η Λιβύη, η Αλγερία, η τωρινή διακυβέρνηση της Αλβανίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και οι μουσουλμανικές πολιτικές οργανώσεις στα Βαλκάνια, αλλά και το ψευδοκράτος στην κατεχόμενη Κύπρο. Μάλιστα, το Αζερμπαϊτζάν και το Πακιστάν είναι τα μόνα κράτη που έχουν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου».
Τα παραδείγματα της διείσδυσης των τριών κρατών στις προαναφερθείσες περιοχές είναι πολλά. Ενδεικτικά αναφέρω τα σχέδια της Τουρκίας και του Πακιστάν για το Αφγανιστάν, την συζήτηση που γίνεται για την συμμέτοχή του Αζερμπαϊτζάν στην εκμετάλλευση των πετρελαιοπηγών της Λιβύης και η τουρκική στρατιωτική παρουσία στην Συρία, το Ιράκ, το Αζερμπαϊτζάν, το Κατάρ, την Σομαλία, την Λιβύη και την Αλβανία.
Φυσικά, δυνάμεις όπως η Ινδία, οι ΗΠΑ, η Γαλλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος δεν θα επιτρέψουν στο τρίγωνο Τουρκία – Αζερμπαϊτζάν – Πακιστάν να δρα ανεξέλεγκτα. Όμως ας αφήσουμε αυτές τις χώρες. Η Ελλάδα τι πρέπει να κάνει;
Πρέπει καταρχάς να σκεφτεί σοβαρά τις συμμαχίες της στην Ασία. Η πρώτη, απαραίτητη κίνηση είναι η επιμονή στην δημιουργία ενός πλέγματος συνεργασιών που θα περιλαμβάνει την Κύπρο, το Ισραήλ, τα Εμιράτα και την Ινδία (πιθανώς και με την συμμετοχή της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και της Σαουδικής Αραβίας). Για να καταστεί αυτό δυνατό, η Ελλάδα οφείλει να συνεχίσει την δραστήρια εξωτερική της πολιτική, δηλαδή την συνεχή ενδυνάμωση των τριμερών και τετραμερών σχημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων και την επιστροφή της χώρας μας στην Λιβύη και την Συρία.
Όμως η φύση της τριμερούς συμμαχίας που περιγράφω, αναδεικνύει την ανάγκη μιας άλλης συνεργασίας η οποία θα γίνει μεταξύ των κρατών που απειλούνται άμεσα από την Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και το Πακιστάν. Την ανάγκη μιας συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος – Αρμενίας – Ινδίας (με πιθανή την συμμετοχή και της Κύπρου). Η Ινδία ήδη συνεργάζεται στενά με την Αρμενία τόσο οικονομικά και πολιτικά όσο και στρατιωτικά και η Αρμενία τάσσεται ανοικτά υπέρ της Ινδίας στο ζήτημα του Κασμίρ. Θετικά βήματα έχουν γίνει και με την εντατικοποίηση των επαφών με την Ελλάδα, με αποκορύφωμα την πρόσφατη επίσκεψη του Ινδού υπουργού Εξωτερικών στην Αθήνα, μετά από 18 χρόνια. Η συνεργασία αυτή είναι επιτακτική και οι θεμέλιοι λήθη έχουν ήδη μπει.
Είναι προς το συμφέρον μας η συνεργασία με την μεγαλύτερη δημοκρατία του πλανήτη και πολυπληθέστερη, σε μερικά χρόνια, χώρα του κόσμου. Μην ξεχνάμε, επίσης, ότι η Ινδία συνεργάζεται στενά και με τον στρατηγικό μας εταίρο, τις ΗΠΑ, καθώς και με τον νεότερο σύμμαχό μας, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Όσο για την ελληνο-αρμενική συνεργασία, νομίζω πως δεν χρειάζεται να ειπωθούν και πολλά. Πέρα από την κοινή ιστορία, θρησκεία και πολιτισμό, τα δύο κράτη έχουν κοινά συμφέροντα τα οποία αφορούν, μάλιστα, στην ασφάλεια και προστασία της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου